Terugblik op Apache in 2010

Door Bram Souffreau

2010 was een jaar vol ontdekkingen voor Apache. Een nieuwssite uitbouwen is immers niet van de poes. Zeker niet voor een groepje journalisten die zich voorheen enkel moest bekommeren om de actualiteit en het halen van de deadline. Maar plots werden we geconfronteerd met statuten, een btw-boekhouding, businessplannen en zakenmodellen, het motiveren van vrijwilligers, administratie, het olieën van een redactiewerking, projectbeheer en de zoektocht naar inkomstenbronnen en financierders.

En dat alles - uiteraard - zonder het journalistieke aspect uit het oog te verliezen. Want inhoud van een hoge kwaliteit blijft de kern van Apache. Die berichtgeving is overigens de enige reden waarom we Apache hebben opgestart. Omdat we weten dat Vlaanderen nood heeft aan kritische en ongebonden journalisten die schrijven over wat er echt toe doet.

De uitdagingen in het komende jaar zijn groot. Neen. Immens. In 2011 willen we immers niet enkel redactioneel groeien, maar ook het fundament leggen van een duurzame werking waarbij Apache journalisten correct betaalt voor hun werk. Daarvoor is geld nodig. Die zoektocht wordt - ahum - boeiend...

Terugblik

Maar in deze eindejaarsperiode willen we eerst terugkijken. We gunnen u, beste lezer, een blik op hoe het voorbije jaar bij Apache beleefd werd. Want daar hebt u recht op. U steunt ons immers door dik en dun. U geeft ons tips, schenkt ons vertrouwen, verspreidt ons webadres en geeft ons de moed door te zetten. Sommigen storten zelfs geld op onze rekening. Jammer genoeg kunnen we hen niet belonen met een fiscaal attest. Maar we vertellen u graag wat er met dat geld gebeurt.

In dit uitgebreid artikel snijden we een aantal onderwerpen aan. We zetten ze alvast op een rijtje:

• Missie en waarden
• Vereniging zonder winstoogmerk
• Geldzaken
• Werking van de redactie
• De inhoud
• Het bereik

MISSIE EN WAARDEN

Onze ambitie hebben we vertaald in volgende missie:

Apache verschaft inzicht met waarheidsgetrouwe berichtgeving, achtergrond, analyse en debat. Relevante informatie wordt helder onthuld of gestructureerd en gesynthetiseerd zodat de onderliggende samenhang duidelijk wordt. Apache is een kenniscentrum en zwengelt het maatschappelijk debat aan. De journalisten werken onafhankelijk, respecteren de journalistieke regels en krijgen tijd en ruimte voor het nemen van kritische distantie.

Ze klinkt misschien zwaar, onze missie, en het is inderdaad geen uitgepuurde, catchy zin. Maar de missie verwoordt perfect waar we met Apache heen willen.

Wat de waarden betreft, schuiven we met Apache drie kernwaarden naar voren:

• Verantwoord,
• integer en
• onafhankelijk.

Met de waarde 'verantwoord' komen we terecht bij verantwoord ondernemen, het ter verantwoording roepen van overheden, bedrijven en andere machtscentra en het opnemen voor de zwakkeren in de maatschappij. Journalistieke integriteit is vanzelfsprekend een belangrijke hoeksteen van Apache. Maar eerlijkheid, zorgvuldigheid en het tegengaan van belangenverstrengeling gelden ook voor de niet-journalistieke onderdelen van ons project. We pakken als redactie ook graag uit met onze onafhankelijkheid. We maken immers geen onderdeel uit van een mediagroep en we hebben ook geen banden met politieke partijen, vakbonden of andere middenveldspelers. Dat maakt Apache een uniek medium in Vlaanderen.

VZW

Achter Apache gaat de vzw De Werktitel schuil. De lezers van het eerste uur zullen onmiddellijk weten waar de naam van de vzw vandaan komt. Toen de nieuwssite in oktober 2009 werd opgestart, droeg het de naam 'De Werktitel'. In februari 2010 kreeg de nieuwssite de naam Apache.

De vzw is gevestigd in Antwerpen en heeft het ondernemingsnummer 827.504.030 (.pdf). De raad van bestuur bestaat uit de stichtende leden: Georges Timmerman (voorzitter), Bram Souffreau, Tim F. Van der Mensbrugghe, Tom Cochez en Jeroen de Preter.

Halfweg 2010 hebben we op aanraden van onze boekhouder een btw-nummer aangevraagd. Inkomsten uit onder andere advertenties vergen immers een btw-nummer.

GELDZAKEN

‘Hoe verdienen jullie de kost?’ Hewel, we verdienen niets aan Apache. Integendeel, we investeren enorm veel tijd (en dus geld) in dit project.

'Hoe verdienen jullie de kost?' Een vraag die steevast opduikt als we enthousiast over Apache vertellen. Hewel, we verdienen niets aan Apache. Integendeel, we investeren enorm veel tijd (en dus geld) in dit project. We spreken onze spaarcentjes aan en we leven zuinig omdat we geloven dat er een toekomst bestaat voor Apache.

Kosten

Tijdens het eerste werkingsjaar zijn we zeer voorzichtig met de uitgaven omgesprongen, vandaar het overschot op de rekening.

Alle medewerkers hebben vrijwillig aan Apache gewerkt. De kernredactie heeft zich slechts één keer (begin september 2010) een vergoeding voor journalistiek werk en redactiewerk uitbetaald. Dat bedrag kwam niet in de buurt van een doorsnee maandloon uit de mediasector. Apache heeft wel geïnvesteerd in enkele marketingacties (drukwerk, stickers), kantoormateriaal (software, iPad) en online services (server, mailingbeheer, contactbeheer). Er waren ook nog enkele andere kosten, waaronder verzekeringen en bankkosten.

Het voornemen journalisten correct voor hun werk te betalen, blijft. Het is de enige manier om op duurzame wijze degelijke en kwaliteitsvolle journalistiek te brengen. In 2011 hopen we daarom vaker voor journalistiek werk te kunnen betalen.

Inkomsten

Aan de inkomstenzijde hebben we werk gemaakt van ons businessmodel. We geloven immers dat de inkomsten uit een waaier van diensten en producten zal moeten komen, en niet uit één specifieke melkkoe. Afgelopen jaar konden we ook rekenen op de steun van het Triodos Fonds en enkele sponsors. Een overzichtje.

Het Triodos Fonds heeft De Werktitel vzw een steunbijdrage van 5.000 euro gegeven.

De giften van particulieren waren goed voor circa 5.500 euro. Intussen hebben een tiental lezers een bestendige opdracht lopen. In 2011 zullen de lezers opnieuw regelmatig worden aangesproken om de vzw te steunen; eventueel gekoppeld aan een marketingactie. De boekenactie (een gratis boek bij een gift van 50 euro) is daar al een eerste voorbeeld van.

Advertenties

We geloven dat de inkomsten uit een waaier van diensten en producten zullen moeten komen, en niet uit één specifieke melkkoe.

In de zoektocht naar andere, meer stabiele inkomstenbronnen experimenteren we voorts met de plaatsing van advertenties via de netwerken van Google Ads, Enchanté en Tradedoubler op Apache.be. Daarnaast hebben we het afgelopen jaar ook zelf advertenties geworven. In 2011 zullen we onderzoeken hoe we ook sponsors aan boord kunnen halen. Het sponsordossier (.pdf) staat online, maar heeft jammer genoeg nog geen bedrijven over de streep getrokken.

Via Flattr en Kachingle bekijken we de mogelijkheden van microbetalingen. Flattr is een onverwacht succes. Kachingle is in Vlaanderen onbekend.

Coaching

Op vraag van StampMedia, een jongerenpersagentschap uit Antwerpen, hebben redacteurs van Apache coachinglessen gegeven aan jonge, startende journalisten. Aan de samenwerking met StampMedia hangt ook een redactioneel luik vast. In 2011 wordt het initiatief -- licht gewijzigd -- verdergezet. Uit de coaching hebben we ook geleerd dat we, net als enkele buitenlandse nieuwssites, buiten de klassieke journalistiek inkomstenbronnen kunnen vinden.

Subsidie

In het voorjaar 2010 hebben we bij minister van Media Ingrid Lieten een algemeen subsidiedossier ingediend. De minister staat positief (.pdf) tegenover Apache, maar kon niet ingaan op de vraag voor een startsubsidie. Haar kabinet suggereerde als alternatief een projectsubsidie. We hebben daarop een aanvraag ingediend voor een subsidie rond mediakritiek en mediageletterdheid. U verneemt snel meer over dit project.

Als samenvatting zetten we nog eens alle inkomstenbronnen op een rijtje. We geven telkens het opgehaalde bedrag aan.

Onze boekhouder heet Jerry Wieme. Hij is verbonden aan het boekhoudkantoor Accountancy Service en helpt Apache met de zakelijke kant. In 2010 hebben we ook een zoektocht gevoerd naar een 'zakelijk leider', maar de genkipte persoon hebben we nog niet gevonden. Gelukkig kunnen we wel bij verschillende experts terecht voor informatie en advies over de geldzaken.

REDACTIEWERKING

De redactie van Apache bestaat uit verschillende onderdelen:

• een kernredactie,
• een ploeg eindredacteurs,
• de vrijwillige medewerkers,
• de lezers en
• een team webdevelopers.

De kernredactie bepaalt de redactionele lijn, coördineert de nieuwssite en schrijft ook zelf artikels. Hoofdredacteur is Georges Timmerman. Hij publiceert, na een laatste lezing, alle artikels.

In de kernredactie hebben het afgelopen jaar een aantal verschuivingen plaatsgevonden. Mede-oprichter Stijn Debrouwere is in het voorjaar van 2010 uit de kernredactie gestapt, terwijl econoom Dries De Smet in het najaar 2010 tot de kernredactie is toegetreden. De kernredactie heeft een wekelijkse redactievergadering en organiseert elk half jaar een 'brainstormsessie' waarop we de lange termijndoelstellingen bekijken en indien nodig aanpassen.

Vrijwillige redacteurs

Om de werking van de redactie te verbeteren werd het afgelopen jaar een ploeg eindredacteurs samengebracht. Een belangrijk deel van de artikels op Apache.be wordt geschreven door vrijwillige medewerkers, waaronder beroepsjournalisten op rust, actieve journalisten, freelancers en studenten journalistiek. Daarnaast ontvangen we in de mailbox van Apache opiniestukken van invloedrijke experten of politici.

Elke medewerker en elk artikel wordt geëvalueerd. De kernredactie bekijkt of het onderwerp strookt met de kernboodschap van Apache. Zo moeten bijvoorbeeld cultuuronderwerpen een maatschappelijke relevantie hebben. Regelmatig worden aan de auteurs aanpassingen of verduidelijkingen gevraagd. Soms worden voorstellen ook geweigerd. Sinds september 2010 worden maandelijke redactievergaderingen georganiseerd waarop alle medewerkers welkom zijn.

Partners

Apache werkt redactioneel ook samen met Rekto:Verso (overname artikels), StampMedia (overname artikels en coaching) en MO.be (linken naar artikels).

In november heeft journalist Stefaan Van Bruwaene met een toelage van het Fonds Pascal Decroos het eerste deel van een onderzoeksjournalistieke reeks online geplaatst. Van Bruwaene werkt vanuit Indonesië aan een reeks over godsdienst in het grootste moslimland ter wereld. De reeks is het eerste artikel op Apache dat door het Fonds wordt gefinancierd.

Journalistiek staat in onze ogen synoniem met het achterhalen van de waarheid, het geven van inzichten en het verduidelijken van de samenhang.

Voorts onderhouden we goede relaties met verschillende hogescholen, zoals de Artelvelde Hogeschool en de Katholieke Hogeschool Mechelen. Studenten van de Antwerpse Plantijnhogeschool hebben in het kader van de lessen 'Mixed Media' een dossier voor Apache geschreven. In de maand januari verschijnen die online.

Lezer

De lezer speelt een belangrijke rol in het project. Naast de financiering wordt hij ook bij de werking van de redactie/organisatie betrokken. Hij krijgt informatie via de blog 'Interne Zaken' en kan er in discussie treden over de nieuwe wijzigingen in de redactionele lijn, aanpassingen aan de website en de lancering van nieuwe initiatieven.

We gaan als redactie ook regelmatig in op tips van de lezersgemeenschap, nemen voorstellen voor de rubriek 'Goed Gelezen' over en publiceren artikels en opiniestukken van lezers die hun diensten aanbieden. Via deze weg hebben we het afgelopen jaar overigens ook een aantal goede journalisten en/of experten leren kennen.

Webteam

Apache beschikt sinds november 2010 over een eigen webteam. De drie vrijwilligers werken aan het onderhoud van de website en kunnen ook worden ingezet voor internetjournalistieke toepassingen. Zij hebben het werk van Stijn Debrouwere overgenomen.

INHOUD

Het journalistiek metier staat centraal bij Apache. Journalistiek staat in onze ogen synoniem met het achterhalen van de waarheid, het geven van inzichten en het verduidelijken van de samenhang tussen gebeurtenissen, uitspraken en onderwerpen.

Apache is rond zes kerneigenschappen opgebouwd:

1. Geloof in het journalistiek metier met tijd, geld en ruimte voor onderzoeksjournalistiek.
2. Aandacht voor meerwaarde en unieke onderwerpen die de reguliere media niet halen.
3. Delen van de kennis van de journalist via achtergronddossiers en een kenniscentrum.
4. Aanscherpen van mediawijsheid en mediageletterdheid via degelijk onderbouwde mediakritiek.
5. Experimenteren met de uitgebreide mogelijkheden van de digitale media.
6. De mediasector verrijken met een ongebonden redactie, los van een grote uitgeversgroep.

Die eigenschappen zijn doelstellingen op lange termijn. Maar elke dag proberen we er een klein aspect van waar te maken. In het najaar hebben we bij een evaluatie vastgesteld dat het nodig was om nog scherper de doelstellingen van Apache in de gaten te houden en te focussen op wat maatschappelijk relevant is.

625 artikels

Op Apache.be en DeWerktitel.be (de voorloper van Apache) werden in totaal 625 artikels gepubliceerd. De helft zijn artikels die onder de noemer 'nieuws' vallen, waarvan een dertigtal onderzoeksjournalistieke stukken en een vijftigtal reportages. Het aantal columns, opiniestukken, cultuur-artikels en Interne Zaken-stukjes komt uit op circa 250. De overige vijftig artikels zijn overgenomen onderwerpen van de partners Rekto:Verso, MO.be en StampMedia.

Maatschappelijk debat

Apache wil niet enkel publiceren, maar ook deelnemen en wegen op het maatschappelijk debat. We nemen het citeren uit of het overnemen van artikels hiervoor als graadmeter. Diverse primeurs werden door andere media - met of zonder bronvermelding - overgenomen: de uitgebreide berichtgeving over het Vlaams Belang, de rel tussen Debie en Van Hecke, de falende werking van de speekseltest bij ADHD-medicijnen, de marketing rond erectiestoornissen, de artikels en standpunten van Ludo De Witte over Congo, de aanhouding Belgische fikser Kerimov en Bourgeois' uitlatingen in de Roemeense media.

Voorts werden ook artikels volledig overgenomen. Dat was onder andere het geval voor:

• De prins der bedelaars en de kindermoordenaars in De Standaard
• La Belgique retient son souffle in Daily Nord en Rue89
• België op een kantelpunt op Joop.nl
• Raad van State verbreekt beroepsverbod gevangenisstraf Luk Vervaet in Neue Rheinische Zeitung
• Het beloofde blanke land in Neue Rheinische Zeitung

Internetjournalistiek

De redactie van Apache merkt dat de aanpak en het werken op internet leidt tot nieuwe rubrieken die een klassiek medium niet kan herbergen:

• Interne Zaken: de 'making of' van Apache
• Goed Gelezen: met links naar de betere artikels op het internet
• De Oude Doos: niet-actuele artikels over belangrijke onderwerpen uit het verleden
• Boeken: 'oude' boeken in PDF waarvan de uitgever de auteursrechten aan de schrijver heeft teruggegeven

We geloven rotsvast in de journalistieke mogelijkheden van het internet. Het internet heeft een aantal troeven die andere media niet hebben, waaronder multimedia, diepgang en ruimte voor uitgebreide data en originele gegevens. Het web blijft dan ook prioritair voor Apache.

We proberen, ondanks de beperkte middelen, met deze tools te experimenteren. Een aantal voorbeelden:

• Google Maps van de Vlaamse woonwagenterreinen
• Originele documenten beschikbaar stellen (vb. Vaticaan, Zaal-Lumumba, etc)
• Online boeken (zie PDF's Ludo De Witte)
• Dossier samenstellen rond WOB-initiatief inzake mediasteun via bpost

Meest gelezen

Als afsluiter een top 10 van de meest gelezen artikels op Apache.be:

1. Vuile oorlog binnen Vlaams Belang escaleert (14.362 unieke paginaweergaven)
2. Alexandra Colen krast op bij slecht resultaat (5.973)
3. Waarom Bart Debie werd ontslagen (5.519)
4. Krantenuitgevers snappen het internet niet (4.833)
5. Bart Debie wil Apache zwijgen opleggen (4.730)
6. David Van Reybrouck masseert Westerse bemoeienissen in Congo weg (3.901)
7. Bloedmooie modellen hebben VRT en HLN bij de lurven (3.460)
8. Financieel gesjoemel legt bom onder Vlaams Belang (3.332)
9. Dank u Woestijnvis (2.789)
10. Tien valkuilen voor de journalistiek volgens Peter Vandermeersch (2.462)

BEREIK

Benieuwd naar hoeveel mensen Apache lezen? We zetten een aantal bereikcijfers op een rijtje. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal bezoeken en het aantal paginaweergaven.

We sturen ook twee nieuwsbrieven uit (Bent u nog niet geabonneerd op de nieuwsbrief, schrijf u dan zeker in.):

• Dagelijkse nieuwsbrief: 293 e-mailadressen
• Wekelijkse nieuwsbrief: 802 e-mailadressen

Via de Facebook-pagina van Apache worden 5.437 personen bereikt. De Twitter-feed wordt gevolgd door 1.739 volgers. De RSS-feed wordt door 642 mensen gevolgd. Sinds het begin van de nieuwssite werden 3.908 commentaren goedgekeurd.

Marketingacties

We voerden afgelopen jaar drie marketingacties uit om de merknaam Apache bekend te maken.

Bij de start van Apache werden tienduizend stickers verdeeld, vooral aan stations en in culturele centra. Tijdens de Gentse Feesten werden postkaarten verdeeld waarop stond dat we genomineerd werden voor de Prijs van de Democratie. In oktober vierden we onze eerste verjaardag met een feestje in Antwerpen. Daar kwamen een 150-tal feestvierders langs.

Met de eindejaarsperiode hebben we ook een kerstkaartje gestuurd naar onze steungevers en naar een rits contacten.

We willen van deze gelegenheid ook gebruik maken om u, beste lezer, te bedanken voor alle steun. Uw aanmoedigingen, tips, opmerkingen en uw bezoeken aan de website geven ons de moed door te zetten en ons elke dag 110% in te zetten voor kritische en ongebonden kwaliteitsjournalistiek. Omdat het nodig is.

Aarzel niet om Apache te steunen. U vindt alle mogelijkheden op de 'Steun Apache'-pagina. Geeft u 50 euro of meer, dan kunt u een gratis boek kiezen.