Vanuit de Verenigde Staten nestelde zich een klimaatsceptisch netwerk in het hart van de Europese Unie en Vlaanderen. Via think tanks, gesponsord met ‘vuil geld’, loopt de weg over LDD recht naar N-VA.
Wat iedereen zou moeten weten, volgens Steven Vanden Bussche
2019 was het jaar van de klimaatmarsen, en helaas ook een grand cru voor klimaatsceptici. Overal waar conservatieve en populistische regeringen aan de macht kwamen, werd de consensus in de klimaatwetenschap aan de kant geschoven en twijfel gezaaid over het menselijk aandeel in de klimaatverandering.
Het netwerk van klimaatsceptici vormde zich niet van vandaag op morgen. Het dubbelstuk “Klimaatontkenners, het netwerk in Vlaanderen” toont hoe fossiele energiebedrijven al van in de jaren tachtig denktanks sponsorden in de VS om het debat in de juiste (lees: hun voordelige) richting te sturen. Hun expertise en geld waaide daarna over naar Europa, waarbij klimaatsceptici ook in Europa aansluiting vonden bij (neo)conservatieve partijen.
Geen klimaatsceptici zonder bevriende media; hun bedje ligt gespreid bij de Vlaamsgezinde rechts-conservatieve opiniesite Doorbraak. Hun stem nestelde zich in de geesten van populistische politici als Derk Jan Eppink, Theo Francken, Johan Van Overtveldt of Jean-Marie-Dedecker. Het artikel doorprikt hoe de grootste partij van het land zich omschrijft als ‘klimaatrealistisch’, terwijl er net een innige verweving is met een netwerk van klimaatontkenners.
Steven is journalist bij Apache.
Klimaatopwarming dr mens: groep A zegt JA!, groep B zegt NEEN! Ik zeg: er is een debat. Groep A keelt: negationist! #ridicuul #vermoeiend.
Theo Francken kreeg drie jaar terug, toen hij bovenstaande tweet de wereld instuurde, flink de wind van voren. Wat bezielde het N-VA boegbeeld om zich op de lijn van de klimaatontkenners te zetten?
Onderzoek leert dat de tweet veel meer is dan een losse flodder van een overijverige staatssecretaris. Francken is lang niet de enige N-VA’er die de wetenschappelijke consensus hekelt. En dat blijkt alles behalve toeval.
Achter de schermen draait een goed georganiseerd ‘klimaatsceptisch netwerk’, betaald met ‘vuil geld’ uit de Verenigde Staten en vertakt tot in het hart van de Europese Unie.
Een aantal in Brussel gevestigde vzw’s die heel dicht aanleunen bij N-VA en LDD voeden het negationistische klimaatdiscours. Ze worden bevolkt door libertaire Vlaams-nationalisten. Vaak draaien ze al langer mee in denktanks die pleiten voor zo min mogelijk overheidsinmenging. Ze hebben hun weg gevonden naar de Europese fractie waar N-VA deel van uitmaakt: de Europese Conservatieven en Hervormers (ECH). Maar ook naar de bijhorende pan-Europese partij ACRE en de achterliggende stichting New Direction.
Mensen als Boudewijn Bouckaert, Matthias Storme, maar ook Jean-Marie Dedecker en vooral Derk Jan Eppink spelen een belangrijke rol bij het bundelen van de klimaatontkennende krachten in Vlaanderen en Europa.
Hoe dat gebeurt en welke technieken daarbij worden gebruikt, leggen we uit in het tweede deel. Deel één draait om de totstandkoming van een netwerk dat tot doel heeft twijfel te zaaien over het menselijk aandeel in de opwarming van de aarde.
Boudewijn Bouckaert, Karl Drabbe, Bart De Wever en Derk Jan Eppink bij de voorstelling van Eppinks boek in 2015 (Beeld: vzw Libera!)
Neocons
Voor de basis van het netwerk moeten we terug naar de jaren 1980. In die periode beginnen Amerikaanse neoconservatieven massaal geld te pompen in zogenaamde think tanks. De bedoeling is om met gericht studie- en lobbywerk het maatschappelijk debat te voeden. Of beter: het debat in de ‘juiste’ – in dit geval neoconservatieve – richting te sturen.
De neocons zien in de denktanks het perfect vehikel voor de verspreiding van hun ideeëngoed. Het einddoel is duidelijk: een doorgedreven deregulering van de overheid.
Kort nadat de Verenigde Naties in 1988 het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) oprichtten om de risico’s van de klimaatverandering te monitoren, beginnen de neoconservatieve denktanks een strategie te ontwikkelen om het ‘groene gevaar’ te keren.
Grote spelers zoals olie- en gasbedrijf ExxonMobil, maar bijvoorbeeld ook de befaamde Koch Brothers investeren tientallen miljoenen euro om een strategie van klimaatontkenning uit te tekenen. Alleen al de Koch Family Foundations stopten in de periode tussen 1997 en 2017 ruim 127 miljoen dollar in verschillende neoconservatieve denktanks.
Een ietwat vreemde eend in de bijt van het landschap van Amerikaanse denktanks is het Atlas Network. Zij focust op de creatie van een breed netwerk van ideologisch gelijkgezinde denktanks. Ze biedt vormingen aan en brengt startkapitaal bijeen voor nieuwe denktanks. Het Atlas Network kan daarbij rekenen op forse financiële steun van onder meer ExxonMobil, Philip Morris en de Koch Brothers.
Center for the New Europe
De activiteiten van het Atlas Network blijven niet beperkt tot de Verenigde Staten. Heel wat denktanks die actief zijn in Europa, maken deel uit van het Atlas Network. Via die weg komt de strategie en de inhoud waarop klimaatontkenners zich baseren, overgewaaid vanuit de Verenigde Staten.
Grote spelers zoals olie- en gasbedrijf ExxonMobil, maar bijvoorbeeld ook de befaamde Koch Brothers investeren tientallen miljoenen euro om een strategie van klimaatontkenning uit te tekenen
Zowat de Europese tegenhanger van het Atlas Network is het Stockholm Network. Min of meer op dezelfde leest geschoeid, werkte het Stockholm Network in de eerste plaats als netwerkorganisatie voor andere libertaire denktanks.
Eén daarvan is het Center for the New Europe. Die denktank werd in de steigers gezet door Paul Belien. De man van voormalig Vlaams Belang-politica Alexandra Colen is vandaag aan de slag voor Geert Wilders. Als journalist van het weekblad Trends mocht Belien indertijd de wereld afreizen om libertaire (extreem)rechtse denkers te gaan interviewen. Dat netwerk bouwde hij vervolgens mee uit tot het Center For the New Europe.
De favoriete thema’s van de denktank waren, naast de privatisering van de gezondheidszorg ook de bescherming van het intellectueel eigendom en de ontkenning van de klimaatopwarming. Geen wonder met sponsors als ExxonMobil en het farmaceutische bedrijf Pfizer.
Paul Belien omschreef CNE zelf als een een poging om een ‘European Heritage Foundation’ op te richten, verwijzend naar de gelijknamige Amerikaanse neoconservatieve denktank.
Europa
Zowel het Stockholm Network als het Center for the New Europe lijken vandaag uitgedoofd. Maar dat wil niet zeggen dat hun gedachtegoed en de gehanteerde strategie is verdwenen. Het tegendeel is waar. Het gedachtegoed en de modus operandi van CNE lijkt terug van nooit helemaal weggeweest.
Op 1 oktober 2009 komen twee Belgen en één Nederbelg samen om twee organisaties in het leven te roepen: de nieuwe Europese partij ACRE en de achterliggende stichting New Direction.
ACRE is de partij waar onder meer de Britse conservatieven, de Poolse aartsconservatieve PiS, het Israëlische Likud en de AK partij van Turks premier Erdogan deel van uitmaken. N-VA maakt officieel geen deel uit van ACRE, wel van de Europese Conservatieven en Hervormers (ECH), de Europese fractie die daar mee samenhangt.
De drie oprichters van ACRE en van New Direction zijn Derk Jan Eppink, Kristof Van der Cruysse en Vincent De Roeck.
Het volstaat om de samenstelling van oude denktanks zoals Nova Civitas, CNE en het Stockholm Network naast die van de nieuwe denktanks en organisaties te leggen, om vast te stellen dat het meer dan doorslagjes zijn van elkaar
Enkele maanden later richten onder meer Van der Cruysse en De Roeck ook de vzw Libera! op. De maatschappelijke zetel komt op hetzelfde adres als ACRE en New Direction: Prieelstraat 22 in Brussel. Net voor de oprichting van Libera! werd een andere vzw ontbonden: Nova Civitas. Het saldo dat op de rekening staat van Nova Civitas, zo lezen we in de ontbindingsakte, zal overgeschreven worden op de rekening van Libera!
Het volstaat om de samenstelling van oude denktanks zoals Nova Civitas, CNE en het Stockholm Network naast die van de nieuwe denktanks en organisaties te leggen, om vast te stellen dat het meer dan doorslagjes zijn van elkaar. Ze werden in de steigers gezet door dezelfde personen: Vlaams-nationalistische libertairen. Mensen met naam en faam zoals Boudewijn Bouckaert, Matthias Storme, Jean-Marie Dedecker en Derk Jan Eppink, die partijpolitiek actief zijn of waren, maar ook mensen die achter de schermen werken zoals Vincent De Roeck, Pieter Cleppe, Luc Rochtus of Sander Roelandt.
Van LDD naar N-VA
Net zoals voorloper Nova Civitas reikt Libera! jaarlijks de Prijs van de Vrijheid uit. De winnaars, de mensen die de laudatio uitspreken, de auteurs van opiniestukken die in de marge verschijnen … allemaal komen ze uit hetzelfde netwerk: libertair, eurosceptische en klimaatsceptisch. Derk Jan Eppink, Frits Bolkestein, Thierry Baudet, Matthias Storme, Marc De Vos, Theodore Dalrymple, Jean-Marie De Decker, Johan Van Overtveldt … allemaal mochten ze de prijs ontvangen of een laudatio uitspreken.
In 2015 kreeg Jean-Marie Dedecker de prijs, onder meer omdat hij in zijn opiniestukken de “klimaatreligie” op de schop neemt. In zijn speech heeft Dedecker het onder meer over “de nieuwe klimaatreligie met haar eigen kerk, haar eigen dogma’s en haar eigen pensée unique”.
Het netwerk dat met Eppink, Bouckaert en Dedecker zelf initieel vooral rond Lijst Dedecker draaide, maakte de voorbije jaren een wending richting N-VA. Er is niet alleen Jean-Marie Dedecker die een plekje kreeg op de West-Vlaamse N-VA lijst. Libera! en de Europese vrienden van ACRE en New Direction kwamen de voorbije jaren steeds duidelijker in de invloedsfeer van N-VA. Of beter, het omgekeerde is waar: het libertair, euro- en klimaatsceptisch gedachtegoed maakte school binnen N-VA.
In het krijt
In 2015 organiseert Karl Drabbe – uitgever bij de conservatieve Vlaamsnationalistische opiniesite Doorbraak (waar geregeld opinies van klimaatsceptici verschijnen) – samen met Boudewijn Bouckaert en Libera! een voorstelling van het boek van Derk Jan Eppink: Het rijk der kleine koningen. De man die het boek inleidt, is N-VA-voorzitter Bart De Wever.
Behalve de codetaal die De Wever daarin gebruikt (waarover morgen meer in deel 2) is de inleiding nog om een andere reden relevant. De Wever legt immers uit hoe de band tussen hemzelf en Derk Jan Eppink is gegroeid:
“Ik sta bij Derk Jan Eppink in het krijt. Het is hij die mij en mijn partij heeft geholpen om de deur van Downing Street 10 open te wrikken en hechtere banden te smeden met de Britse premier Cameron (…) Dat de Britse conservatieven vandaag deel uitmaken van de ECH-fractie, waar nu ook mijn partij toe behoort, heeft de band tussen mezelf en Derk Jan Eppink sterker gemaakt”
Die prima relatie vertaalt zich in de positie die N-VA intussen inneemt in de ECH-fractie. Wanneer N-VA toetreedt tot de fractie, duidt de partij Luc Rochtus aan als fractiesecretaris. Rochtus was eerder adviseur van Derk Jan Eppink, toen die nog voor LDD in het Europees Parlement zetelde.
Rochtus – die ook lid is van Libera! – kreeg in Europa verder het gezelschap van Sander Roelandt. Hij volgt er voor N-VA de commissie Economische en Monetaire Zaken op. Ook Roelandt is lid van de algemene vergadering van Libera!
Vuil geld
Het hele netwerk van klimaatontkenners wordt mee gesponsord door Exxon en de Koch Brothers. In de Verenigde Staten en in de Europese Unie zijn de geldstromen min of meer transparant.
Milieuorganisatie Greenpeace bracht eerder al in kaart welke organisaties en denktanks miljoenen euro’s ontvangen van de oliemaatschappij om een sceptisch klimaatdiscours uit te dragen. Het deed dat ook voor de Koch Brothers.
In de Verenigde Staten loopt momenteel een onderzoek naar de wijze waarop Exxon het klimaatdebat de voorbije jaren probeerde te sturen.
Ook de financiering van New Direction door de Europese Unie is scherp in beeld. In 2017 ontving de denktank bijna 1,1 miljoen euro subsidies van Europa.
De rol die het lobbywerk van Derk Jan Eppink speelde, kan moeilijk overschat worden
Maar bijvoorbeeld ook het Atlas Network financierde New Direction. Net als andere denktanks uit het bredere neoconservatieve netwerk zoals CATO en de Heritage Foundation.
Eens de geldstromen de oceaan zijn overgestoken naar Europa, worden ze een stuk moeilijker te volgen. Via lezingen, allerlei studies en rapporten, prijzen en conferenties stroomt het geld dat via Amerikaanse denktanks binnenkomt door naar andere denktanks. Enkel het afgeleide doel is duidelijk: het klimaatsceptisch discours uitdragen om zo wetgeving die de opwarming van de aarde moet keren in de kiem te smoren.
Lobbyist Eppink
De rol die het lobbywerk van Derk Jan Eppink daarbij speelde, kan moeilijk overschat worden. Eppink ligt niet enkel aan de basis van ECH en New Direction – waardoor de Europese subsidiekraan openging – hij bracht daarvoor ook geld van de Amerikaanse denktanks met zich mee.
In een bericht, begin januari 2010, op zijn eigen website is Eppink daarover duidelijk:
“Eppink bezoekt medio februari met een delegatie van ECR (ECH, Toc/JW) de jaarlijkse bijeenkomst van de Amerikaanse Conservatieve Unie (CPAC) in Washington. Daar komen prominente Republikeinse politici spreken. Hij zal er ook contacten leggen met Amerikaanse denktanks zoals het Manhattan Institute, American Enterprise Institute, Cato en de Heritage Foundation”
Verder lezen we dat Eppink in de Verenigde Staten niet enkel op zoek is naar geld, maar ook naar inhoud om de Europese stichting en partij op te schragen.
“Om zich te oriënteren op de ideologische onderbouwing gaat Eppink binnenkort op bezoek bij conservatieve Amerikaanse denktanks als het Manhattan Institute”
Vandaag is Eppink nog steeds senior fellow van de London Policy Center, een denktank die heel wat leden heeft die heel dicht staan bij de Amerikaanse president Donald Trump.
Bij de komende Europese verkiezingen zal Derk Jan Eppink in Nederland de lijst duwen van het Forum voor Democratie van Thierry Baudet. Baudet heeft intussen een aanvraag ingediend om toe te treden tot de ECH-fractie waar ook N-VA toe behoort.
Schuiven met donaties
Twee jaar terug bracht Apache, samen met de Nederlandse krant NRC en de Poolse krant Gazeta Wyborcza uit dat de overkoepelende Europese partij ACRE een omstreden systeem op poten zette om zich van Europese subsidies te verzekeren. Door bepaalde projecten te financieren en in ruil ‘donaties’ terug te vragen verzekerde ACRE zich van voldoende ‘eigen inkomsten’ die nodig zijn om aanspraak te kunnen maken op Europese subsidies.
Die donaties kwamen onder meer via personen, bedrijven en vzw’s gelinkt aan Libera!
Bijvoorbeeld van het bedrijf NACMA van de eerder genoemde mede-oprichter van Libera! Vincent De Roeck, maar ook van de ondervoorzitter van Libera! Of door de vzw ‘Vrij en Verantwoordelijk’, een vzw opgericht door vzw ‘Gezond Verstand’, op haar beurt opgericht door Jean-Marie Dedecker.
Hoe schimmig het systeem en de geldstromen ook zijn, het uiteindelijke doel ervan is duidelijk: regelgeving die de opwarming van de aarde moet tegengaan in de kiem smoren.
Terwijl N-VA achter de schermen innig verweven is met het netwerk van klimaatontkenners, omschrijft de partij zichzelf in haar officieel discours nog steeds als klimaatrealistisch.
In deel twee tonen we aan hoe de partij in haar communicatie bewust het zaadje van de twijfel zaait.
Licentiaat criminologie. Werkte van 1997 tot 2008 voor De Morgen. Hij volgde er vooral gezondheidszorg, sociale zaken en milieu en verdiepte zich in de politieke partijen Vlaams Belang en Groen. In 2008 koos hij ervoor om opnieuw op freelance basis te werken onder meer ook voor Knack en Humo. Een jaar later stond hij mee aan de wieg van De Werktitel, het latere Apache.be. Vandaag werkt hij als redacteur en coördinator.
Jan Walraven schrijft sinds 2015 voor Apache. Behalve journalist is hij ook redactiecoördinator bij Apache. Zijn eerste boek, ‘De diefstal van de eeuw’, over privacy en de tentakels van technologie, verscheen in 2018 bij Van Halewyck.
Word jij lid van Apache? Lees direct verder en steun onafhankelijke onderzoeksjournalistiek. Nu al vanaf 6,25 euro per maand.
Ja, ik word lid
Waarom ‘ideologisch onderbouwen’ wat vandaag veilig als wetenschappelijke onzin mag beschouwd worden?
Nee, de aarde is niet geschapen. Nee, ze is niet plat. Ja, ze warmt op. En ja, dat is een gevolg van de crypto-religieuze dogma’s van het doorgeslagen kapitalisme. Dat wil zeggen: van zo niet de slechtste, dan toch de domste kant van de mens.
Die domme kant willens en wetens misbruiken, dat had dan weer strafbaar mogen zijn. Helaas, daar is het te laat voor.
Interessant artikel. Alleen denk ik dat er een misverstand is rond de term “libertair”. Margaret Thatcher beschouwde zichzelf als “libertarian”. Misschien is in deze “libertijn(s)” een betere term?
Iets wetenschappelijk ontkennen kan, maar zonder goeie verklaring te geven? Dan verwacht u dat anderen u op uw woord geloven.
Iets wetenschappelijk realistisch bekijken kan, maar elke realistische verklaring ervan in twijfel trekken zonder andere goeie verklaring te geven? Dan verwacht u dat anderen u op uw woord geloven.
Als u het wetenschappelijk bewezen resultaat niet gelooft of er aan twijfelt moet u proberen betere wetenschappelijke bewijzen te leveren.
Wie publiekelijk zijn geloof verkondigt en daarvoor wordt voor betaald. Dat kan misschien lijken op wat een priester van een religie doet. Maar religie gaat over iets waar de wetenschap geen bewijs van kan vinden of het juist of onjuist is.
Iemand die anderen aanspreekt met iets wat wetenschappelijk bewezen onjuist is en daar geld en/of roem voor ontvangt. Dat klinkt als wat een kwakzalver of oplichter doet.
De schrik van elke kwakzalver of oplichter is dat u kritische vragen stelt en de wetenschappelijke methode gaat hanteren (bv. dubbelblind onderzoek).
Maar u hoeft mij niet te geloven, probeer het zelf 🙂
@Didi De Paris
Ook libertijns lijkt me de foute term. Een libertijn met smetvrees? Een conservatieve libertijn? Een libertijn die ‘tegen migratie’ (sic) is? Elk predikaat met liber- is aan deze club slecht besteed.
Als mensen hun PMD zak vol is gaat hij op de stoep! althans de meesten onder ons, als mensen in België MOETEN gaan stemmen gaan ze omdat ze zich anders zouden kunnen, schuldig voelen. Maar daar zijn die in Brussel toch meester in, wij ondergaan alles de shit van gelijk welke partij wij (Vlamingen) laten ons altijd inpakken, Juist ja libertijn mijn….een wijngaard hier huisbaasje daar en wij ons kloten maar af draaien als het even kan zoals in Nederland tot je 67 jaar voor een pensioen wie zal het zeggen de volgende regering nee want die hebben en zwaar beroep.
Goed artikel. Het laat ook zien dat deze sceptici eigenlijk van progressieven vrij spel krijgen om de stem tegen verdere federalisering bij de meerderheid van Europeanen te kapitaliseren. Zou een links pro-klimaat beleid tevens de zucht naar democratische representatie en Europese devolutie tegen verdere neo-liberalisering capteren, dan zouden zulke klimaatontkenners geen enkele invloed meer hebben, want de meerderheid van Europese burgers wil duidelijk en doeltreffend klimaatbeleid.
Follow the money! Misschien ook eens dieper graven waar de klimaat jihadisten hun mosterd halen. Ook het kindermisbruik van Greta Thunberg is gefinancierd door de groene humanitaire globalisten. Niemand met gezond verstand kan een massale spontane uitbraak van bange kindjes in dit tranendal verklaren zonder dat hier een perfect geoliede machine achter de schermen aan het werk is. Waarschijnlijk komt u ook uit, zoals vaak, bij George Soros. De filantroop noemt onder-tussen z’n door NGO’s georganiseerde vluchtelingenstroom ook al klimaatvluchtelingen. Dat het klimaat verandert staat buiten kijf. Alleen is het verhaal rond de CO2 een jarenlang geplande en voorbereide oplichting. Het blijft natte vingerwerk, maar het is wel een topic wat bij Jan Modaal een zekere mate van geloofwaardigheid kan opwekken. Bovendien kan men er belastingen op heffen, want iedereen is ”schuldig,, aan CO2 uitstoot. Dat er andere wetenschappelijke (ditmaal wel bewezen) oorzaken zijn van de klimaat opwarming moet ten alle prijze uit het gezichtsveld van de ”deplorables,, blijven. Helaas zijn het fenomenen waar de homo sapiens totaal geen vat op heeft en dus ook geen schuld treft. De vooropgestelde deadline om het tij te keren is niet toevallig 2050. Velen van ons zullen er niet meer bij zijn, en diegenen die er wel nog zullen zijn, hebben dan andere katten te geselen en/of zijn de heisa van vandaag al lang vergeten maar betalen onbewust nog wel de vandaag ingevoerde belastingen. Er is geen links of rechts klimaatbeleid, alleen een poging van de financiële terroristen met behulp en onder het mom van de zo bekommerde groene beweging een zoveelste geldbron aan te boren bij wat er nog overblijft van de al gedecimeerde middenklasse. Waarom wakkert deze oorlogszuchtige elite nog verder globale conflicten aan voor olie dominantie wanneer toch iedereen wordt verondersteld op een electrische fiets te gaan zitten? Dus ophouden met een nieuw robbertje identiteitspolitiek uit te vechten en misschien iets eens lezen over het natuurlijke fenomeen van het zich verplaatsen van de magnetische polen, (nu boven Siberië, voorheen boven Canada) de hierdoor wijzigende invalshoek van de zon op aarde met als resultaat een afwijkend weerpatroon van wat we gewend waren. Weinig van te vinden op zoekmachines die shadow banning (censuur) haneteren en in dienst staan van de ”liberal left,,! Ook kunnen een paar links helpen……de andere kant van de medaille te zien
http://www.greanvillepost.com/2019/02/08/greenwashing-the-climate-change
http://www.rt.com/news/464051-finnish-study-no-evidence-warming/
http://www.moneymaven.io/mishtalk/economics/climate-change-religion-and-related-cover-ups-what-the-hell-is-nasa-hiding-|
Ik ben weer erg van mijn melk. Behalve wat ik hier weer lees vond ik vandaag ook al een klein artikeltje in ‘de tijd’ van vorig weekend waarin wordt onthuld dat de nieuwe (onderweg verbeterde, nauwkeurigere) klimaatmodellen nu al aan een stijging van 5 en meer graden zitten. Dat voorspellende studies die met horizon 50 jaar in de toekomst kijken zo catastrofaal zijn dat ze niet (mogen) worden gepubliceerd en er gevraagd wordt om nog max 20 jaar vooruit te rekenen…
Man man man…
Dit gaat zoooo slecht aflopen…
En ondertussen gaat de mantra maar voort: meer mensen aan het werk en langer werken!…
Over hoe we dit systeem van enorme private belangen en winsten waar niemand aan mag raken ooit gestopt moeten krijgen en onze economische activiteiten terug beheerd kunnen worden in functie van het algemeen belang zegt er niemand wat.
Ik word daar echt niet goed van.
De Ethiopiërs planten massaal bomen. De vlamingen zijn op zoek naar meer en langer werkende mensen. De bankrekeningen van de super- en degoutant rijken blijft verder aandikken, want dat is toch wel het belangrijkste en het enige zaligmakende.
Blinde lemmingen, drummend en dringend in de richting van de afgrond.
En konden we maar zeggen: we wisten het niet, maar dat kunnen we niet. We weten het wel. We doen er alleen niets aan.