Deze politieke aanval op Apache tart elke verbeelding

Karl van den Broeck
Reporters_20391564-compressor
Vlaams minister Liesbeth Homans (N-VA) (Foto: Reporters)

Wat we de voorbije week hebben meegemaakt, tart echter alle verbeelding: een minister die eigenhandig een investeringsdossier van Apache laat kelderen, zonder het oordeel van de investeringsmaatschappij af te wachten. Haar naam: Liesbeth Homans.

Golf van enthousiasme

Het gaat goed met Apache. Vanavond ontvangen wij de Arkprijs voor het Vrije Woord, een van de meest prestigieuze prijzen die je in dit land kunt winnen. Op de prijsuitreiking verwachten we veel volk: sympathisanten, leden van onze lezerscoöperatie (onze eigenaars), abonnees, familieleden en hopelijk ook een paar goede vrienden.

Sinds Apache gedagvaard werd door Land Invest Group en door Joeri Dillen (de ex-kabinetschef van de Antwerpse burgemeester), is er een golf van enthousiasme ontstaan in Vlaanderen. Duizenden mensen hebben ons moreel én financieel gesteund. Hoogtepunt was De Nacht van Apache, die Wouter Deprez voor ons organiseerde en die De Roma in Antwerpen helemaal vulde.

Als alles volgens plan blijft lopen rendeert de investering en hebben we straks voldoende abonnees om helemaal op eigen benen staan

Dankzij die steun ligt Apache voor op zijn originele businessplan. Wij werken momenteel nog steeds op krediet, maar als alles volgens plan blijft lopen, rendeert de investering en hebben we straks voldoende abonnees om helemaal op eigen benen staan.

Om dit proces te versnellen, startten we een nieuwe kapitaalsronde. In totaal hopen wij dit jaar 350.000 euro op te halen. En dat is aardig aan het lukken. Met dat geld kunnen we de redactie verder versterken, onze artikels beter promoten en sneller meer leden werven.

Reporters_20391564-compressor
Vlaams minister Liesbeth Homans (N-VA) (Foto: Reporters)

Trividend

In de loop van de maand april werd Apache gecontacteerd door Trividend, een participatiemaatschappij die risicokapitaal verschaft aan “sociale en maatschappelijk bewogen ondernemingen en ondernemers”. Trividend steunt vooral ondernemingen in de sociale economie, maar heeft ook een opdracht om krediet te verlenen aan erkende coöperatieve vennootschappen. In die categorie past Apache perfect omdat onze uitgever de cvba De Werktitel is.

Onze missie bepaalt ook dat wij waarden als solidariteit en zelfbeschikking expliciet maken. Wij doen dus meer dan artikels verkopen; wij bouwen op onze bescheiden manier ook mee aan een samenleving die opkomt voor de zwakkeren. We doen dat op een ongebonden manier. Enkel aan onze lezers zijn wij verantwoording verschuldigd. En aan de waarheid, ook al verstopt die zich vaak waar je ze niet verwacht.

Op 12 mei zou ons dossier besproken worden. We mochten stilaan beginnen dromen van een lening van 100.000 of zelfs 150.000 euro

Een van de aandeelhouders van Trividend is Hefboom. Ook deze participatiemaatschappij “voor sociaal en duurzaam ondernemen” steunt coöperaties en in 2016 kreeg De Werktitel een achtergestelde lening van hen.

De andere partners in Trividend zijn onder meer PMV, Cera en Dexia, maar de hoofdaandeelhouder is de Vlaamse overheid. Die wordt vertegenwoordigd door Pieter De Cuyper, begrotingsraadgever van Liesbeth Homans (N-VA), Vlaams viceminister-president, Vlaams Minister van Binnenlands Bestuur, Inburgering, Wonen, Gelijke Kansen en Armoedebestrijding.

De contacten met Trividend verliepen erg vlot. Bij Apache waren we verbaasd (en vereerd) met de aandacht, want in het verleden had de participatiemaatschappij de boot afgehouden. Dat ze nu zelf contact met ons zochten, stemde ons erg hoopvol. Op een bijeenkomst van Apache stuurde Trividend zelfs een tweet uit die genomen werd op een Apache-event in Gent.

De interesse bleek groot. Begin mei kregen we te horen dat op 12 mei ons dossier (dat in samenspraak met hen werd gefinaliseerd) zou worden besproken op het investeringscomité. We mochten stilaan beginnen dromen van 100.000 of zelfs 150.000 euro. Dat geld zou – voor de goede orde – geen schenking of een subsidie zijn, maar een achtergestelde lening waarop wij intrest zouden moeten betalen. De overheid zou borg staan voor de lening, zoals gebruikelijk bij Trividend-dossiers.

Van tafel geveegd

Op 9 mei kregen we echter plots een bericht dat we op 12 mei niet naar de vergadering moesten komen omdat ons dossier niet zou worden behandeld. Toen we vroegen wanneer we dan wel moesten komen, kregen we als antwoord dat ons dossier volledig van tafel was geveegd. Dat was gebeurd op een raad van bestuur. Die procedure is vreemd, aangezien de raad van bestuur zich slechts buigt over dossiers nàdat ze door de technici en de specialisten op het investeringscomité zijn goedgekeurd. Die kans hebben we dus niet gekregen.

Apache tastte in het duister over de echte redenen achter de weigering. Tot het weekblad Knack, vandaag, het hele verhaal uit de doeken deed. De feiten, zo blijkt uit eensluidende verklaringen van directe bronnen, zijn zeer simpel: Pieter De Cuyper, de vertegenwoordiger van het kabinet-Homans, heeft op de raad van bestuur gezegd dat het dossier-Apache van de agenda moest worden gehaald.

Pieter De Cuyper, de vertegenwoordiger van het kabinet-Homans, heeft op de raad van bestuur gezegd dat het dossier-Apache van de agenda moest worden gehaald

Een gegronde reden werd er niet gegeven, of toch: Apache is geen bedrijf in de sector van de sociale economie. Dat is een drogreden, want Trividend steunt ook coöperatieven die geen sociale tewerkstelling voorzien. Dat staat op hun website. Het feit dat Trividend ons zelf heeft benaderd is ook een teken dat zij een krediet aan Apache als perfect normaal beschouwden in hun werking.

Ondanks aandringen weigeren alle bestuurders van Trividend die wij contacteerden elke commentaar. Eén lid van het investeringscomité ging wel on the record: “Het is helemaal geen routine dat de raad van bestuur een dossier op deze manier begraaft”, zegt hij. Anderen fluisteren off the record dat ze nog nooit zoveel politieke druk hebben ondervonden als in dit dossier.

Gestraft

Het gebeurt niet vaak dat een hoofdredacteur van een Vlaams medium alarm moet slaan. Met de persvrijheid is het in ons land vrij goed gesteld. Op de World Press Freedom Index staan we op de negende plaats. Het zijn veeleer de economische omstandigheden waarin de pers moet werken die het pluralisme aantasten, dan de politieke. Onze grondwet garandeert ook de persvrijheid en het Cultuurpact voorziet dat alle strekkingen in de samenleving in aanmerking komen voor steun van de overheid, of het nu in de vorm van subsidies is of via staatswaarborgen van kredieten. In tegenstelling tot de reguliere kranten, kan Apache niet rekenen op vrijstelling van btw of distributiekosten.

En dan te zeggen dat het dossier bij Trividend niet eens een subsidiedossier is. Het is een puur zakelijke overeenkomst tussen een participatiemaatschappij en een bedrijf. Apache is een start-up die krediet nodig heeft om de periode te overbruggen die nodig is om zelfbedruipend of winstgevend te worden. De keuze om ons geld te lenen is niet gestoeld op sympathie, maar op een harde economische logica. Trividend is geen liefdadigheidsinstelling, maar een kredietverlener. Het verwacht wel degelijk een return on investment.

Het feit dat Liesbeth Homans eigenmachtig beslist om het Apache-dossier van de tafel te vegen, is een precedent dat vele andere organisaties én bedrijven ernstig moet verontrusten

Het feit dat Liesbeth Homans eigenmachtig beslist om het Apache-dossier van de tafel te vegen, is wraakroepend. Het is een precedent dat vele andere organisaties én bedrijven ernstig moet verontrusten. Er zijn in ons land honderden verenigingen die subsidie krijgen van de overheid met wie ze in de clinch gaan; vakbonden, organisaties uit de milieubeweging, de vredesbeweging, het vluchtelingenwerk of het sociaal-cultureel werk. Moeten zij nu ook vrezen voor hun centen? En wat met bedrijven die een geschil hebben met de overheid (over vergunningen, belastingen...)? Kunnen die ook zomaar 'gestraft' worden?

Dat dit geen alleenstaand geval is maar wel degelijk deel uitmaakt van een bewuste strategie om Apache monddood te maken, is duidelijk. In het verleden kregen organisaties en instanties die ons steunden ook de wind van voor. De link met Apache werd telkens rechtstreeks gelegd.

Een paar prangende vragen blijven nog onbeantwoord. Dat de kabinetsmedewerker van Liesbeth Homans op eigen houtje handelde, zoals hij in Knack beweert, is een doorzichtig manoeuvre om zijn minister uit de wind te zetten. Maar handelde Liesbeth Homans dan op eigen houtje? Werd ze door haar partij uitgestuurd om een torpedo af te vuren op Apache? Sprak haar medewerker in naam van zijn minister of in naam van de voltallige Vlaamse regering? Als dat laatste het geval is: wat vinden CD&V en Open Vld dan van deze op zijn minst onorthodoxe handelswijze?

Ziedaar onze onderzoeksopdracht voor de volgende dagen. We houden u op de hoogte.

Ondertussen blijven we geloven in onafhankelijke onderzoeksjournalistiek die door een gemeenschap van lezers wordt gefinancierd. De steun van onze lezers sterkt ons in die overtuiging. Maar dat een minister/partij/regering ons op achterbakse wijze de toegang wil beletten tot kredietlijnen die ze zelf in het leven heeft geroepen om “sociaal en maatschappelijk bewogen ondernemingen en ondernemers” te steunen, is een regelrechte schande. En ik wik – voor een keer – mijn woorden.

LEES OOK
Karl van den Broeck / 07-06-2017

Open brief aan Geert Bourgeois: ‘Hoe lang gaat u nog zwijgen?’

In het Vlaams parlement worden morgen vragen gesteld over de ingreep van minister Homans op het dossier van Apache. Hoofdredacteur Karl van den Broeck schreef een open brief.
14717584076_6fa33465ec_z
Karl van den Broeck / 08-02-2017

"Besparen op redacties is niet langer een optie"

'Wie nu niet investeert in goeie journalisten, riskeert zijn eigen medium overbodig te maken', zei Karl van den Broeck op 'De Nacht van Apache'.
Karl_web©LisaDeveltere_IMG_3364 (1)
Redactie Apache, Liesbeth Van Houdt / 19-10-2016

Hartverwarmend front voor persvrijheid

De poging om Apache monddood te maken, kan als onbedoeld effect hebben dat we straks meer onderzoeksjournalisten de kans kunnen geven dieper te graven.
apache-gekneveld-logo-b