Twee Turken erelid PEN Vlaanderen: 'Nationalisme creëert onvermijdelijk haat'

Steven Vanden Bussche
Ahmet Altan (Foto (c) Picture Alliance/Photoshot)
Ahmet Altan (Foto (c) Picture Alliance/Photoshot)

Als het om persvrijheid gaat, dan bengelt Turkije onderaan de persvrijheidsindex van Reporters zonder Grenzen. Ook zitten er nog meer dan 170 journalisten in de gevangenis, houdt Expression Interrupted sinds de mislukte coup van 2016 bij.

Een Turkse rechtbank heeft op 4 november de vrijlating bevolen van Ahmet Altan. Hij wordt wel verder onder een vorm van gerechtelijk toezicht gehouden. Altan zat ruim drie jaar opgesloten. Ahmet Sik werd eerder na 400 dagen voorarrest vrijgelaten.

Op Free The Word, een nieuw jaarlijks evenement van PEN Vlaanderen, wordt een stem gegeven aan opgesloten schrijvers. Begin december zijn daar twee Turkse ereleden bekend gemaakt. Het gaat om twee slachtoffers van schijnprocesses na de coup in hun land.

Ahmet Altan

De Turkse essayist en schrijver Ahmet Altan, met vijf essaybundels en negen romans op zijn naam, werd in september 2016 gearresteerd en beschuldigd van "subliminale boodschappen te hebben gegeven om de coupplanners aan te moedigen". Het hooggerechtshof oordeelde op 11 januari dat zijn opsluiting onwettig was, maar een lager gerechtshof legde die beslissing naast zich neer en de broers Altan bleven opgesloten. Halverwege februari werden de twee, samen met nog een derde journalist, definitief tot levenslang veroordeeld. Eén iemand woonde het proces bij: een vertegenwoordiger van PEN International.

Ahmet Altan (Foto (c) Picture Alliance/Photoshot)
Ahmet Altan (Foto (c) Picture Alliance/Photoshot)

"Hij is veroordeeld tot eenzame opsluiting en mag maar een uur per dag zijn cel verlaten", meldt PEN Vlaanderen. "Een keer om de veertien dagen mag hij gedurende een uur bezoek ontvangen van een naast familielid en gedurende een uur van een advocaat. Een keer om de veertien dagen mag hij bellen met naaste familie."

Naar aanleiding van het erelidmaatschap liet hij een boodschap achter, uit het Turks vertaald door Hanneke van der Heijden.

Het nationalisme, die giftige domheid, zwaait met zijn bijl om als een met bloed besmeurde slager de mensheid in stukken te hakken. Bijna overal ter wereld, tot in de meest ontwikkelde landen, zien we die slager aan het werk, bezig op de mensheid in te hakken. Nationalisme creëert onvermijdelijk haat, creëert vijandschap van mensen voor andere mensen, en woestelingen die zich met die haat en vijandschap voeden. Dat gif hakt in op de cellen van de mensheid en vernietigt zo de eenheid en de vorm die de mensheid heeft. Het enige tegengif zijn intellectuelen en een universele oppositie die door die intellectuelen gevormd zal worden. We leven in een tijd waarin intellectuelen weigeren zich aan de hand van grenzen, vlaggen, de namen van naties te definiëren, een tijd waarin zij er niet onder uit kunnen een gemeenschappelijke inspanning te leveren met het doel van de mensenmassa’s weer een mensheid te vormen. Dat is geen taak, geen missie, het is iets dat veel verder gaat, het is de reden van het bestaan. Als intellectuelen dit niet kunnen doen, dan kunnen zij geen intellectueel zijn, als zij geen intellectueel kunnen zijn, dan raakt het ‘God-deeltje’ zoek, dan verliest de mensheid haar vorm en valt uiteen. De vriendschap en eer die u mij vandaag bewijst, zie ik als een beschermende lichtstraal die op mij valt, de weerschijn van een grote intellectuele opstand, die alle grenzen, alle verboden, en de stupiditeit van het nationalisme overstijgt. Vol geloof in de kracht van de intellectuelen, en met een pertinente afwijzing van iedere onbehouwenheid die het geloof in deze kracht afdoet als ‘snobisme’, wil ik u allen danken en u mijn erkentelijkheid betuigen.

In mei 2019 verschijnt bij De Bezige Bij Altan's nieuwe essaybundel "Ik zal de wereld nooit meer zien".

Ahmet Sik

Onderzoeksjournalist Ahmet Sik schreef zes non-fictieboeken, telkens kritische analyses van politieke misstanden en corruptie in Turkije. Hij schreef onder meer hoe de Gülenbeweging, mede dankzij de leidende AKP van president Erdogan, zo sterk kon worden. Het zijn de aanhangers van die Gülenbeweging die massaal vervolgd werden en worden sinds de mislukte coup van 2016.

Ahmet Sik (Handout (c) PEN Vlaanderen)
Ahmet Sik (Handout (c) PEN Vlaanderen)

Ook Sik werd vervolgd, net als 17 andere medewerkers van de krant Cumhuriyet, en op 9 maart veroordeeld tot 7,5 jaar cel. De zaak is nog hangende voor het hooggerechtshof, waardoor hij zich in juni verkiesbaar kon stellen en momenteel voor de democratische volkspartij HDP in het parlement zetelt.

Sik liet een geschreven boodschap achter voor PEN Vlaanderen, waarvan Apache enkele passages afdrukt.

Ik ben nieuwsgierig naar het Europa dat denkt dat het fascisme gestopt is na de nazi's, een Europa dat nog steeds de huidige regering in Turkije  slechts een 'autoritair regime' noemt. Terwijl wat we in Turkije meemaken fascisme is. Ik ben ook nieuwsgierig naar waarom de rechtsmacht en de veiligheidsdiensten samen met sommigen in de media, hun eer zo snel opgaven en kritiekloos  meewerkten aan de installatie van dit fascistisch regime. Ik ben nieuwsgierig naar de beweegredenen van de overweldigende meerderheid van tegenstanders, die weliswaar positie innemen ten aanzien van de onderdrukten en klagen over de afwezigheid van een democratie, maar negeren dat dit land hoe dan ook al lang de wettelijke normen en democratische waarden verlaten heeft. Ik ben nieuwsgierig naar diegenen die nog steeds stemmen voor deze regering die iedere dag daden stelt die een  zonde zijn met betrekking tot het geloof, een schande met betrekking tot de moraal en een misdrijf met betrekking tot de wet. Want zij gaan door met voor zichzelf rationaliseren en vergoelijken dat zij een partner zijn in zonde, schande en misdaad. (...) De schotten tussen politiek, recht, veiligheidsdiensten en media, vielen geleidelijk aan weg, waardoor elke controle op het beleid onmogelijk werd, wat leidde tot een algemene hopeloosheid in de hele samenleving. (...) Ik wil de Westerse landen oproepen om te stoppen om aan tafel te zitten samen met de Turkse regering die lak heeft aan de  universele normen van wettelijkheid en democratie. Die de fundamentele rechten en vrijheden schendt en ook nog eens aankondigt om zo verder te gaan, die de tegenstanders van het regime voortdurend demoniseert en hen tot doelwit maakt van ingehuurde media, tot gevangen van een onrechtvaardige rechtspraak en met alle macht de relaties met de Westerse wereld wil behouden.

Ballingschap

Op de eerste editie van Free the Word sprak voorts de Kameroense auteur Enoh Meyomesse en werd geluisterd naar de Syrische auteur Hoshang Ossie en de gevluchte Eritrese dichter Haile Bizen. Ook kwam een getuigenis aan bod van de Koerdisch-Turkse cartooniste Zehra Dogan, die met etensresten in haar cel tekent.

LEES OOK
Steven Vanden Bussche / 17-10-2018

De binnenkant van het Kremlin: unieke inkijk in Poetins machtsgreep

Een voormalig topman bij de Russische staatstelevisie documenteerde twee decennia geleden vanuit de cockpit hoe Poetin aan de macht kwam en zijn eerste stappen als latere…
Poetin ontmoet ex-lerares (Foto (c) Vital Mansky)
Steven Vanden Bussche / 31-01-2018

Man die Pentagon Papers lekte, doet boekje open

Ruim veertig jaar na de ‘Pentagon Papers’ geeft de man achter het lek een interview.
Gar_Alperovitz
Steven Vanden Bussche / 27-10-2017

Publifin eist kop journalisten

De redactiechef van L'Avenir en alle journalisten die over de Publifin-affaire schreven, staan op een zwarte lijst bij een nakende herstructurering. Dat schrijft Le Vif.
printscreen (c) L'Avenir