Vakbonden bashen, maar geen informatie

De burgemeester van Antwerpen zegt dat “ze stelsels blijven verdedigen die onhoudbaar zijn”. Veel opiniemakers, zoals Rik Van Cauwelaert in De Tijd wijden er hun bladzijde aan. Deze aandacht voor de vakbonden is uitzonderlijk: over de werking van de ontelbare afdelingen, sectoren, gewestelijken en centrales van de vakorganisaties horen we zelden iets, en helemaal niets over de syndicale rapporten, sociaal-economische programma’s en evoluerende eisen en ontelbare onderhandelingen met zovele werkgevers.

De miljoenen vakbondsleden en militanten lijken in de media sprakeloos te zijn. Waaraan danken de vakbonden nu deze plotse belangstelling? Dat is vrij duidelijk: dankzij (de aankondiging van) de stakingen op 10 oktober. Dat is dus alvast een eerste resultaat van de staking, zelfs zonder dat het aantal stakers een rol speelt. Maar wel beoordelen deze commentaren de vakbonden en hun actie heel negatief.

We citeren Rik Van Cauwelaert (9 sept):

• “bonden lieten het sociaal overleg verkommeren"
• "nooit tijdig eigen oplossingen te brengen…voor de robotisering, de e-commerce, het toenemend aantal zelfstandigen, de detachering van goedkope werkkrachten uit O- en Midden-Europese landen."
• "blijven in de loopgraven zitten"
• "verkijken zich op hun ledenaantal, dat is geen achterban meer dan wel klandizie door dienstverlening, uitbetaling werkloosheid…"
• "hun defensieve houding stilaan als deel van het probleem"

Zullen we nu maar denken: there is no such thing as bad publicity? Maar terwijl ik dit schrijf, (auteur schreef deze bijdrage een maand geleden, - red.)  toont mijn televisiejournaal enkele flitsen van de betogingen in Frankrijk tegen de wijzigingen van de arbeidswetgeving die Macron met decreten gaat doordrukken. Ik zie gemaskerde jongens zonder vakbondsinsignes, “betogers”, zegt de speaker, die projectielen gooien naar de politie.

Zinvolle informatie?

Hoe informatief zijn De Tijd en Rik Van Cauwelaert? De vraag die ik nu wil onderzoeken: welke zinvolle informatie over de vakbonden bieden ons een kwaliteitsblad zoals De Tijd, en de éminence grise Rik Van Cauwelaert? Daarvoor vergelijken we hun beweringen over de vakbonden met de oorspronkelijke bronnen, dit zijn de bonden zelf. Dat vereist heel veel zoekwerk, want er is geen syndicale bijbel waar alles eens en voor altijd in staat. Integendeel, dagelijks verschijnen nieuwe teksten, en vooraleer er één gedrukt is, wordt hij vaak al voorbijgestreefd door de volgende syndicale actie, want die acties evolueren met de actualiteit. Op de site van abvv.be vinden we veel, evenals in de tijdschriften De Nieuwe Werker en Echo en vele rapporten. Maar we kunnen ook verder surfen naar de centrales die een onderdeel van de economische activiteiten bestrijken.

Een onderhandeling over een nieuw sociaal akkoord, of een staking in één bedrijf of groep bedrijven vereist verder zoekwerk. Dat Rik Van Cauwelaert zo’n zoektocht niet heeft ondernomen is waarschijnlijk, en zijn dagblad is dan ook waardeloos voor wie de feiten wil kennen over de vakbonden. Deze conclusie kan niet genoeg onderlijnd worden, want deze eenvoudige waarheid ontgaat vrijwel iedereen. De meesten denken dat ze door De Tijd te lezen goed geïnformeerd zijn over de sociaal-economische werkelijkheid. Wellicht zou De Tijd repliceren, dat het niet hun bestaanreden is reclame te maken voor de vakbonden, of speciale aandacht eraan te geven.

Twee gescheiden werelden

Bovenstaande is slechts een tijdsgebonden greep uit syndicale websites. Maar hij toont aan: er zijn twee gescheiden werelden van informatie: de wereld van werknemers, werkzoekenden, gepensioneerden, zieken, en hun organisaties; en anderzijds de wereld van de media, opiniemakers en woordvoerders van bedrijven, die tevens de beeldvorming bepalen van de meeste politici, intellectuelen, en kiezers in ’t algemeen.

Rest de vraag naar het waarom? De Rik Van Cauwelaerts kunnen zoals iedereen de syndicale informatie opzoeken. Maar die botst met hun eigen beeld en verhaal: een geval van cognitieve dissonantie. Wat niet past in hun ideologie willen ze niet weten. Ze staan in dienst van de eigenaars en geldschieters/adverteerders van de media. Die streven naar een zwakkere vakbond die acties tegenhoudt, en die in de toekomst misbaar wordt. Dat is de samenleving waar bedrijfsleiders en aandeelhouders van dromen.