De zoekingen gebeurden in het aartsbisschoppelijk paleis te Mechelen, in het graf van kardinaal Mercier, in de woning van kardinaal Dannneels en in het gebouw waar de Commissie Adriaenssens, een commissie die zich over kindermisbruik ontfermde, zetelde.
De gerechtelijke politie nam tijdens de zoeking een groot aantal documenten en computers in beslag. Over dat beslag werd een procedureslag gevoerd: meerdere elkaar tegensprekende beslissingen van het Brusselse Hof van Beroep volgden elkaar op. Uiteindelijk werd een belangrijk deel van de dossiers over het schuldig verzuim binnen de kerk opnieuw toegelaten in het verdere onderzoek. Onderzoeksrechter De Troy gaf er de brui aan en werd opgevolgd door Colette Callewaert.
Maar zoals De Standaard op 17 oktober 2012 meldde waren tientallen processen-verbaal verdwenen. Volgens mededeling van het parket zou dat zijn gebeurd door een poetsvrouw die de vuilniszak, waarin rechter Callewaert de dossiers bewaarde, had weggesmeten. Wat er intussen met het onderzoek over de dossiers van Operatie Kelk is gebeurd, is niet duidelijk: voorbijgestoken door de andere Belgische schandalen.
De advocaat van de slachtoffers, Walter Van Steenbrugge, heeft echter niet stilgezeten: na de afwijzing van zijn groepsactie door de Belgische rechters, ging hij naar het Mensenrechtenhof te Straatsburg. Dat hof heeft nu beslist dat de zaak over de grond mag behandeld worden. Daarover gaf Van Steenbrugge een interview aan Knack. En daarin doet hij enkele erg krasse uitspraken.
Kinderporno
“We zullen stukken tonen die bewijzen dat geestelijken gedwongen werden om te zwijgen op straffe van excommunicatie, en dat er misbruik is gemaakt van het morele gezag, met aantoonbare schade tot gevolg (…) De kerk beschikt over fortuinen én geniet steun binnen het Federaal Parket (…) Bij Operatie Kelk, waarbij in Mechelen onder meer in het bisschoppelijk paleis en in de woning van kardinaal Godfried Danneels huiszoekingen werden uitgevoerd, nam het Federaal Parket het standpunt in dat er een algehele buitenvervolgingstelling moest komen. Het zou niet om misdrijven gaan, of hoogstens om verjaarde misdrijven."
"Maar toen wij dat strafdossier eindelijk mochten inzien, en al die duizenden pagina's doornamen, wisten we niet wat we zagen. Op de computers die bij de huiszoekingen in beslag zijn genomen, werd massaal kinderporno gevonden. Maar het Federaal Parket houdt vol dat het alleen volwassenenporno is (…) Ik kan alleen concluderen dat het parket blijkbaar niet wíl dat de zaak voorkomt. Dat verwondert me ook niet. In de zomer van 2010, hooguit zes weken na de huiszoekingen in het kader van Operatie Kelk, heeft het parket samen met oversten van de kerk een demarche gedaan bij de Kamer van inbeschuldigingstelling om ervoor te zorgen dat de in beslag genomen stukken om procedurele redenen werden vernietigd. In volle zomer en na amper zes weken!"
"Ze hadden niet eens de kans gehad om alle stukken te bekijken. En ik, die toen al burgerlijke partij was, moest in de krant lezen dat daarover een zitting zou plaatsvinden, zonder dat mijn cliënten of ikzelf werden opgeroepen. Op dat moment begreep ik al dat er iets grondig fout zat (…) Misschien hebben sommigen hun benoemingen te danken aan de kerk en de katholieke partij?
Onderzoeksrechter
Wat deed onderzoeksrechter De Troy verkeerd zodat er heibel kwam over de huiszoeking en de inbeslagname? Over de opdrachten en bevoegdheden van een onderzoeksrechter is er reeds een kwarteeuw discussie. De huidige justitieminister wil de functie zelfs afschaffen en het gehele onderzoek overdragen aan het parket.
Dat is net het tegenovergestelde van wat de commissie Franchimont, een pluralistische en gemengd samengestelde commissie van academici en magistraten, adviseerde en wat door de wet van Wet van 12 maart 1998 tot verbetering van de strafrechtspleging in het stadium van het opsporingsonderzoek en het gerechtelijk onderzoek werd overgenomen.
Omdat een van de disfuncties die door het Bende-onderzoek (onderzoek naar de Bende van Nijvel, red.) werden aangetoond juist over de opdrachten van de onderzoeksrechter ging, had de commissie Franchimont die opdracht nader omschreven: “Het gerechtelijk onderzoek is het geheel van de handelingen die ertoe strekken de daders van misdrijven op te sporen, de bewijzen te verzamelen en de maatregelen te nemen die de rechtscolleges in staat moeten stellen met kennis van zaken uitspraak te doen.”
Dat is toch wat onderzoeksrechter De Troy deed: door de huiszoeking en de inbeslagname nam hij een maatregel die de rechtscolleges in staat moeten stellen met kennis van zaken uitspraak te doen over de inhoud ervan. En zo na onderzoek van de in beslag genomen stukken mocht blijken dat daar niets verkeerd in zat, kon het rechtscollege daar eveneens kennis van nemen: à décharge, ter ontlasting van de verdachten. Waarom dan al die heibel over stukken die volgens de kerk niets verkeerd aantonen?
Partijdige parketmagistraten?
Van Steenbrugge verklaart in het interview in Knack waarom Operatie Kelk zoveel tegenstand kreeg: er zat massaal kinderporno tussen en het Federaal Parket was tegen de aanwending van de in beslag genomen stukken, misschien omdat er magistraten waren die hun benoeming te danken hebben aan de kerk en de katholieke partij.
Dit is een wel erg verregaande verdachtmaking. Kan die zo maar zonder gevolg blijven? Parketmagistraten die hun onafhankelijkheid en hun onpartijdigheid opzijzetten om de belangen van de kerk te dienen, te beletten dat aanwijzingen - misschien zelfs bewijzen - van kindermisbruik tot in de hoogste regionen van de kerk worden onderzocht, en in openbare zitting voor de rechter komen?
Het is dezelfde vraag die ook het voorwerp uitmaakt van het parlementair onderzoek over Kazachgate. Daarin werden intussen reeds duidelijke aanwijzingen gevonden: ook daar schoven parketmagistraten hun opdracht tot vervolgen opzij en lobbyden zij met de verdachten om de zaak niet tot bij de rechter te moeten brengen. Is dat dan ook in de behandeling van Operatie Kelk gebeurd? Wie gaat dat onderzoeken?
Yves Liégeois
In het gerechtsdossier van mijn vervolging wegens rechtsweigering, ingesteld door de Antwerpse procureur-generaal Liégeois, ontdekte ik dat het enige door hem aangevoerde bewijsstuk vervalst was. Het ging over een mail die ik op de website van een gespreksgroep van magistraten had geplaatst en waarin ik mijn verontwaardiging uitte over de niet-uitvoering van veroordelingen, de reden waarom ik een veelpleger had vrijgesproken.
Zoals alle mails in die gespreksgroep werd onderaan in een disclaimer vermeld dat het gebruik van de mail zonder toestemming van de auteur strafbaar is. Toch werd de mail door de toenmalige voorzitter, die niet de bevoegdheid van een onderzoeksrechter had, van het net geplukt en overgemaakt aan de eerste-voorzitter en de procureur-generaal, zodat die wél in het gerechtsdossier werd aangewend.
Maar de disclaimer was er niet in zichtbaar: deze was netjes bedekt door een omlijnde zwarte vlek zodat die onleesbaar werd. Ik deed van deze vaststelling aangifte bij de toenmalige justitieminister die, nadat een artikel in de pers wees op de vergetelheid, het dossier overmaakte aan de procureur-generaal bij het Hof van Cassatie. Sindsdien heb ik van mijn aangifte niets meer vernomen: zelfs geen melding van ontvangst.
Ongeveer hetzelfde - en zelfs nog erger - overkwam mijn collega Peter Van Calster: hij werd door Yves Liégeois van de diamantdossiers gezet, kreeg huiszoekingen, vervolgingen en tuchtonderzoeken aan zijn been. Ik had geluk want ik werd vrijgesproken. Peter Van Calster werd veroordeeld en zelfs afgezet, de straat op. Dat gebeurde hoofdzakelijk wegens zijn niet-loyale houding in de diamantzaken: hij was niet tegen een schikking, maar wou deze enkel aan de rechter voorleggen, wat nadien door het Grondwettelijk Hof als de juiste handelswijze werd omschreven.
Disfuncties
Als je dat allemaal op een rij zet, wordt duidelijk hoe problematisch het is. Het gaat niet alleen om de door parlementair onderzoek aangetoonde disfuncties van parketmagistraten bij de uitoefening van hun ambt in de dossiers, maar ook over de door deze magistraten genomen maatregelen om andere magistraten te beletten het anders te doen. Wat is er anders en wie volgt de behoorlijke en voorgeschreven werkwijze?
In de diamantdossiers kreeg substituut Van Calster door het arrest van het Grondwettelijk Hof volkomen gelijk. Uit de hoorzittingen van de Parlementaire Commissie volgt duidelijk dat de tegenstanders van Van Calster, procureur-generaal Liégeois en substituut Nijs, erg bedenkelijke praktijken gebruikten om hun zienswijze erdoor te krijgen. Deed ook onderzoeksrechter De Troy niet wat de wet hem voorschreef? En zijn er dan geen voorschriften en mogelijkheden om het niet zover te laten komen? Heeft de “hiërarchie” hierin wel gedaan wat gedaan moest worden? En waarom gebeurde dat dan niet?
Het antwoord wordt door de huidige justitiehervorming gegeven: de onderzoeksrechter wordt afgeschaft, de strafrechter wordt buitenspel gezet door de opportuniteitsuitspraak van het parket. De macht van de superkorpschefs is intussen versterkt: zij bepalen zelf de inhoud van het reglement van de rechtbank en stellen zelf hun adjuncten aan. En ook de burger wordt buitenspel gezet: het college van procureurs-generaal wil de burgerlijke partijstelling, de enige mogelijkheid voor de burger om zich te verzetten tegen een eenzijdige beslissing van het parket tot niet-vervolging, afschaffen.
Wat is dat voor een justitie die opnieuw het verschil tussen arm en rijk invoert, de macht van de kerk hernieuwt, het publiek proces voor de rechter vervangt door een geheime deal tussen de procespartijen, de burger zijn rechten ontneemt, en de magistraten die er andere gedachten op nahouden vervolgt en afzet?
