Een drone neerhalen kan makkelijk in Kentucky. Wapens genoeg. Maar ook daar krabben advocaten zich het hoofd. Mag een burger een drone beschieten wanneer die boven zijn eigendom vliegt?
Wie helemaal tot in de zeventiende eeuw teruggaat, vindt wetgeving die stelt dat land een privaat eigendom is wat reikt tot in de hemelen. Maar met de uitvinding van het vliegtuig zijn dergelijke bepalingen allang niet zinnig meer. Er is dus werk aan de winkel voor rechtsgeleerden.
Doorzichtige privacy
Dat soort problemen krijg je wanneer technologie sneller beweegt dan de wetgever (of dan advocaten). Privacy is al niet bepaald meer wat het geweest is. We geven graag genoeg onze intieme informatie weg aan bedrijven die daar vriendelijk om vragen, telkens wanneer we online shoppen of de mening van een vriend op Facebook liken. We zetten onze private foto’s online. Soms ook de meer intieme. We kijken even graag bij zowel bekende als onbekende mensen binnen en noemen het reality-televisie. Privacy dus, het is een doorzichtig begrip geworden. Maar bekeken worden door de camera van een drone, dat gaat nog even een stap te ver.
Werkelijk? In Londen hangen er tienduizenden CCTV-camera's. Het is waarschijnlijk de meest tv-genieke stad ter wereld. Je kunt nergens in het centrum komen zonder dat je op enkele schermen verschijnt, onder de blik van politie of private security. Erger nog: je wordt geregistreerd in een databank, voor het geval je later nog eens opduikt, onder niet helemaal wettelijke omstandigheden. Dan lijkt een amateur met een camera-drone veeleer een overlast dan een werkelijke bedreiging voor onze eigenheid.
Koerier-drones
Het probleem ligt echter niet bij de amateur met de speelgoeddrone. Het probleem ligt bij bedrijven die drones voor commerciële doeleinden willen gebruiken. En wat ze met die luchtvloot van plan zijn. Amazon die een dronefabriek koopt: daar zit een weloverwogen strategie achter. Die strategie is: waarom nog UPS of FedEx betalen om onze pakjes mee te zeulen, wanneer we die verdeling zelf kunnen doen? Waarom niet het hele proces in handen nemen? Hun magazijnen zijn al geautomatiseerd, waarom dan de distributie ook niet?
Onschuldig, toch? Jij wilt jouw pakje toch ook snel aan je voordeur?
De wetgever schrikt zich echter een hoedje. Duizenden vliegende tuigen boven ons hoofd, daar komen vroeg of laat problemen van. Botsingen, wrakstukken die op burgers vallen, hinder voor de luchtvaart, burgerlijke aansprakelijkheid. Daarmee vergeleken is het neerhalen van een drone door een man met een geweer nog maar klein bier. De wetgever moet zich haasten om zijn zaakjes in orde te krijgen. In Zwitserland heeft de post al beslist om drones in te zetten voor het bestellen van pakjes. En vooraleer die Zwitsers iets doen, hebben ze dat serieus overwogen. Reken maar.
Killer drones
Het kan erger. In 2013 was er een videoclip op YouTube te zien van een private drone met een Colt 45 revolver eronder gemonteerd. Niet zomaar een onschuldige camera dus. Het filmpje was bedoeld als een stunt om screen protectors voor smartphones te demonstreren. Sommige creatieve lieden zien er een trend in.
Sindsdien zijn er al meer gewapende drones opgedoken. In de Verenigde Staten, voornamelijk. Daar heeft de Federal Aviation Authority het feest meteen verstoord door erop te wijzen dat civiele vliegende tuigen geen wapens mogen dragen. Maar het lijkt een te cool idee: als de man met het geweer weer opduikt, schiet je gewoon terug met je gewapende drone.
Waarom geen autonome militaire drones bouwen die, los van menselijke interventie, in staat zijn operaties uit te voeren boven vijandelijk gebied? De elementen voor het bouwen van zo'n wapens bestaan: patroon- en gezichtsherkenning, lerende computers, autonome navigatie en algoritmen die de beslissingen nemin. Er is al een acroniem voor: LAWS, wat staat voor Lethal Autonomous Weapon Systems. En wanneer er een pakkend (en rechtvaardig klinkend) acroniem is, dan is het publiek er klaar voor, zo gaat de redenering. Je gaat die LAWS niet in je achtertuin moeten vrezen, maar terroristen en radicale militanten zullen nog beter de hemel in de gaten moeten houden.
Het voorkomt ook de stress bij piloten van de huidige generatie drones. Een stress die, laat ik mij vertellen, aanzienlijk is.
Het probleem met LAWS is het gebrek aan menselijke controle. Tegenstanders (Elon Musk en Stephen Hawking tekenden een protestbrief) wijzen erop dat de subtiliteit van menselijke interventie in zeer extreme situaties hier verloren gaat. Dat is ongetwijfeld correct. Hetzelfde geldt voor autonome voertuigen, ook al rijden die al enkele jaren op sommige Amerikaanse wegen.
Het probleem is echter dat er heel wat scheelt aan de subtiliteit van menselijke controle, interpretatie en beslissingen. Vandaar dat in oorlogsomstandigheden vaak meer burgers dan strijders sterven. Denk aan Irak, Afghanistan en Syrië. Autonome moordtuigen zullen die situatie niet verbeteren, maar misschien ook niet verergeren. Misschien is het zelfs béter om de keuze van wie in het vizier te krijgen en uit te schakelen over te laten aan algoritmen, niet aan mensen? Maar dan duikt het doembeeld van Skynet, het zelfstandig denkende computersysteem uit de Terminator-films, op.
Het zal ondertussen de man uit Kentucky, die de maagdelijkheid van zijn dochters wil verdedigen, een zorg zijn. Elke drone boven zijn huis is er een te veel.
