Met bijna 60% van de stemmen (bij een opkomst van ruim 76%) was Corbyn immers de afgetekende overwinnaar. Ter vergelijking, in 2010 behaalde Ed Miliband in de eerste ronde 34% van de stemmen (zijn broer, David Miliband haalde er 37%), maar het alternative vote-systeem dat toen (en ook deze keer) gehanteerd werd én de steun van de grootste bonden zorgden ervoor dat Ed het uiteindelijk van David haalde in de vierde ronde. De leidersverkiezingen daarvoor dateren van meer dan 20 jaar geleden: Tony Blair wist in 1994 57% van de stemmen te vergaren in de eerste ronde.
Het was nochtans op het nippertje dat Corbyns kandidatuur voldoende steun kreeg: met twee minuten op overschot haalde hij de noodzakelijke drempel van 35 handtekeningen. Sedertdien is zijn ster echter gerezen als geen andere. De bookmakers beschouwden hem aanvankelijk als complete outsider (100-1, 200-1 en zelfs 980-1), maar in augustus was hij met nog slechts 1-2 tot 1-3 de gedoodverfde winnaar.
Bedrukte stemming
Waarom is de stemming bij vele Labourparlementsleden dan zo bedrukt? Is een leider die een dergelijke populariteit geniet niet precies wat nodig is om de kans op een parlementaire meerderheid bij de verkiezingen in 2020 op te vijzelen?
Een succesvol partijleider heeft uiteraard best een stevige meerderheid van de partij achter zich. Dat is voor Corbyn onmiskenbaar het geval. De kritiek dat hij zijn overwinning te danken heeft aan het opmerkelijke nieuwe kiessysteem, waarbij ook niet-partijleden die zich voor de som van £3 (minder dan 5 euro) als "sympathisant" konden laten registreren en meestemmen, snijdt weinig hout. 85% van deze categorie stemde weliswaar voor hem, maar hij was volgens de BBC ook de meest populaire kandidaat bij partijleden en vakbondsmensen.
Maar dat is niet voldoende: als leider moet je zorgen dat je beleid ook gesteund wordt door je parlementsfractie. Dat betekent dat zowel een inhoudelijk sterk programma waarmee de MP’s instemmen, én de nodige autoriteit om recalcitrante backbenchers tot betere gedachten te brengen. (Corbyn zelf stemde niet minder dan 500 keer tegen de partijdiscipline sedert zijn aantreden in 1983.)
Die uitdaging is niet gering: negen frontbenchers besloten niet te zullen zetelen in Corbyns schaduwkabinet. De nieuwe deputy leader, Tom Watson, spoorde zijn collega’s aan zich achter de nieuwe leider te scharen, maar het was opmerkelijk dat ook Watson zelf meteen aangaf dat hij het met zijn baas oneens is op twee niet onbelangrijke punten: het Trident nucleaire defensieprogramma, en de uitstap uit de NATO.
Corbyn moet dus recruteren onder de relatief kleine groep van parlementsleden die zich wél kunnen vinden in zijn beleidslijnen. Dat betekent een gebrek aan ervaring (en volgens sommigen ook talent), alsmede controversiële figuren zoals John McDonnell, die ooit als grap verklaarde terug in de tijd te willen gaan om Margaret Thatcher te vermoorden, en de moed van IRA-terroristen prees.
Puur of verkiesbaar
De allergrootste opdracht is echter van een nog veel groter kaliber. Jeremy Corbyn werd overtuigend verkozen met bijna 60% van de stemmen – onder leden en sympathisanten van zijn partij. Dat “selectoraat” bestond uit 554.272 stemgerechtigden, waarvan 251.417 voor Corbyn kozen. Maar bij de parlementsverkiezingen is het electoraat met ruim 46 miljoen kiezers bijna 100 keer groter. Daarvan stemden er in mei van dit jaar 9,3 miljoen voor Labour – 2 miljoen minder dan voor de Conservatieve partij.
Er zal nog heel wat water naar de zee vloeien voor de parlementsverkiezingen van 2020, en het is wat vroeg om nu al de uitslagen daarvan te gaan voorspellen. Maar er zijn niet veel aanwijzingen dat de verschuiving naar links in de voorkeur van de partijleden zich ook dermate manifesteert onder het kiespubliek dat die electorale kloof met de conservatieven kan worden overbrugd.
Een politieke partij ontkomt niet aan de fundamentele afweging tussen ideologische puurheid en scherpte enerzijds, en resonantie bij het kiezersvolk anderzijds. Een handvol diep overtuigde medestanders kan misschien harder roepen dan een grote massa die discreet mompelt, maar het is uiteindelijk de laatste groep die in verkiezingen de doorslag geeft.
Winston Churchill zei ooit, “Democratie is de slechtste regeringsvorm, met uitzondering van al die andere vormen die nu en dan ooit zijn uitgeprobeerd.” Eén eigenschap – ten goed of ten kwade – van een democratisch systeem is dat het erg moeilijk is voor een partij betekenisvolle macht te verwerven zonder een brede kerk te zijn. Corbyns beleid wordt onbetwistbaar gedragen door een brede basis van partijleden en –sympathisanten. Dat is niet het geval voor de parlementaire fractie.
Het is nog maar de vraag of Labour onder Corbyn wél de steun zal krijgen van de burgers van het Verenigd Koninkrijk. De peilingen zullen niet uitblijven, en volgend jaar zijn er o.m. regionale verkiezingen in Wales en Schotland, en de burgemeestersverkiezingen in Londen, die als test voor Corbyns leiderschap zullen worden beschouwd. Als blijkt dat, door de terugkeer naar de vermeende principes van "old" Labour, de sociaal-democratische kerk smaller is geworden, zal de partij haar verkiesbaarheid hebben opgeofferd ten voordele van ideologische zelfvoldaanheid.
En dat is, niet alleen voor de linkerzijde, een slechte zaak voor de democratie.
