Ik leerde de man kennen omdat hij vriend aan huis was bij de duikclub waar een vriendin die ik daar bezocht werkte. We hadden het over de wonderen van het leven onder water en mooie stranden kunnen hebben, maar ik werd voorgesteld met ‘hij werkt voor een NGO die banken lastig valt’. De duikverhalen bleven uit, gelukkig zaten we al vlak bij het strand. Meteen kreeg ik de vraag toe geslingerd wat ik van de crisis dacht. Ik zei hem dat er volgens mij een aantal structurele onevenwichten zijn die niet aangepakt worden. Maar hij deed daar een flinke schep bovenop: “dit wordt het einde van het kapitalisme”.
Ik keek verbaasd op, begon me af te vragen wat die man tegenover mij in zijn bedrijf deed en spitste mijn oren. Hij stak van wal: “We maken niet zoveel winst op onze echte activiteiten, vooral door het opkopen en herstructureren van andere bedrijven. En aandeelhouders, die zijn dus totaal niet geïnteresseerd in wat we echt gedaan hebben het afgelopen jaar. Het enige wat ze willen weten is hoeveel winst we gemaakt hebben en of die wel voldoende omhoog gegaan is. Op de aandeelhoudersvergadering hebben we de gewoonte om een lekker diner te geven. Maar dit jaar hadden we gewoon een drankje en klein hapje voorzien. Het is crisis, een beetje soberder, dachten we. Die aandeelhouders hebben heel de tijd zitten zeuren dat ze geen eten kregen…
"Wij krijgen een bonus als we veel winst maken. Nu moet je weten dat de regels voor boekhouding bedrijven een zekere ruimte geven. Stel dat je weet dat je verlies aan het lijden bent op bepaalde activiteiten en dat je dat vroeg of laat zult moeten incasseren. Maar je wilt zoveel mogelijk bonus houden. Wel, je houdt dat verlies enkele jaren weg uit de boekhouding. Gedurende die jaren blijf je op papier veel winst maken en loop je langs de kassa voor je bonus. In het vierde jaar boek je al dat verlies. Een jaartje geen bonus en om ervoor te zorgen dat aandeelhouders niet ongerust worden, herstructureer je het bedrijf en ontsla je personeel. Je laat zien dat je het probleem aanpakt en zo wordt slecht nieuws goed nieuws, want de koers van je aandeel zal stijgen. Dat is wat ik ken uit middelgrote beursgenoteerde bedrijven. Stel je voor hoe het er bij grote bedrijven zoals die banken aan toe gaat? Dit kan niet blijven duren.”
Ik vroeg hem wat hij deed in zijn bedrijf. “Ik ben de CEO”
Als we kijken naar Delhaize zien we dat er krachten de overhand hebben die totaal niets te maken hebben met de distributie van voedsel, toch de hoedanigheid waarin we allemaal Den Deleis kennen. Vorig jaar verliet de vorige topman het bedrijf met een vertrekpremie van 7,6 miljoen euro. Hoeveel boterhammen zouden die 2.500 mensen die ontslagen worden daarvan kunnen smeren? Het bedrijf maakte ook 190 miljoen euro winst en betaalde dankzij de rode loper die de overheid voor deze leeuw uitrolt een schamele 0,15 % belastingen. En toen de ontslagen publiek werden gemaakt, juichten de aandeelhouders. De bel20 sloot met verlies, maar niet Delhaize. Laten we ook eens kijken naar waar de Delhaize zijn winkels sluit. Ze doen aan 'redlining' zoals Amerikaanse banken in de jaren 70. Die trokken een rode lijn omheen de armere buurten van de steden en binnen die lijn zetten ze geen kantoren en wie van daar was kon bijna onmogelijk aan een lening geraken. We zien ook duidelijk dat de Delhaize niet in de meest welvarende steden zijn winkels sluit, maar in minder welgestelde gemeenten en steden.
Ondertussen is de ex-topman van Unizo Kris Peeters met het management van Delhaize aan tafel gaan zitten. Die verklaart mee te leven met het personeel en wilt iets doen om … de loonkosten te doen dalen?! Het is overduidelijk dat er een gigantische stroom geld vanuit de zakken van klanten en personeel naar het management en de aandeelhouders vloeit, maar Kris Peeters zijn eerste reflex is loonkosten verlagen. Deze man hield op het verkiezingscongres een vlammende speech tegen de asociale agenda van de NVA. Hij fulmineerde tegen de afschaffing van de index en de beperking in de tijd van de werkloosheidsuitkering. Ondertussen heeft hij een terrasje gedaan met De Wever en zijn ze over regeringen aan het onderhandelen. Hoe lang zullen die 2.500 gedupeerden van de Delhaize een uitkering krijgen?
Het personeel is razend, de vakbonden verbijsterd en er zijn hier en daar ook stakingen uitgebroken. Zeer begrijpelijk, het is enkel te hopen dat het niet enkel dient om de woede te koelen of de schade een klein beetje te beperken. We hebben een antwoord nodig op dit geweld van het kapitaal. Waarom moet een voedingswinkel op de beurs zitten? Is het niet belangrijk dat we daar enige maatschappelijke controle over hebben?
Ik begrijp dat aandeelhouders winst willen maken, maar is dat onze voornaamste bekommernis? Delhaize is zogezegd genoodzaakt deze stappen te ondernemen door de moordende concurrentie. In de prijzenoorlog heeft het bedrijf een veldslag gevoerd, maar die oorlog gaat ondertussen lustig voort. Delhaize heeft de druk om kosten te drukken nu bij zijn concurrenten gelegd. Het eerste antwoord op mijn vragen zou waarschijnlijk zijn dat het niet anders kan, maar is het niet net utopisch te denken dat dit een duurzame oplossing is?
