Het boek dat niet mocht verschijnen

Jarenlang onderzochten Apache en Le Vif de innige band tussen het Antwerpse stadsbestuur van Bart De Wever (N-VA), de Luikse PS rond Stéphane Moureau, en Land Invest Group, de vastgoedfirma van De Wevers jeugdvriend Erik Van der Paal. Het resultaat was niet enkel een lijvig journalistiek onderzoek, maar ook een juridische strijd van zeven jaar.

Eerst trok de kabinetschef van De Wever naar de rechtbank, vervolgens duwde Van der Paal door. Toen Apache over de hele lijn gelijk kreeg van de rechters in eerste aanleg, beroep én Cassatie, werd het tijd voor een boek over het dossier. Op vraag van uitgeverij Houtekiet leek dat er ook te zullen komen.

Ware het niet dat de uitgeefdirecteur op die beslissing terugkwam, zoals De Standaard schrijft. Omdat het boek "over Bart De Wever" gaat, vreesde ze dat de uitgave het lobbywerk van de uitgevers tegenover de overheid zou dwarsbomen en hun zoektocht naar subsidies zou kunnen bemoeilijken.

Apache heeft dan ook geen andere keuze dan "het boek dat niet mocht verschijnen" zelf uit te geven.

'IJzingwekkend boek'

Even terugspoelen.

Op 2 januari 2023 gaat een nieuwe uitgever aan de slag bij Houtekiet. Die uitgeverij ontstond in 1986 en werd opgericht door de legendarische Julien Weverbergh die in datzelfde jaar ontslagen werd bij uitgeverij Manteau.

Houtekiet verwijst naar het vrijgevochten hoofdpersonage van de gelijknamige roman van Gerard Walschap. "Net als Walschaps hoofdpersonage kleurt uitgeverij Houtekiet graag buiten de lijntjes", lezen we nog steeds op de website van de uitgeverij.

En ook: "Uitgeverij Houtekiet is een gedreven Vlaamse uitgeverij die boeken maakt die ertoe doen. Boeken die raken, ontroeren, ontspannen. Boeken die tonen, leren, informeren. Boeken die het waard zijn om te lezen en waar met hart en ziel aan wordt gewerkt."

Auteurs als Geert van Istendael, Johan Braeckman, Wim Distelmans en Dirk Verhofstadt publiceren hun boeken bij Houtekiet. De uitgeverij maakt sinds 2015 deel uit van de Nederlandse VBK Uitgeversgroep.

Bij Apache zijn we er dan ook gerust op wanneer de uitgever in maart 2023 contact zoekt met de redactie. Hij wil heel graag een boek uitgeven over Land Invest Gate.

We maken afspraken en tekenen in het najaar een contract. Onderzoeksjournalisten Tom Cochez en David Leloup, die voor Le Vif het dossier mee uitspitte, zetten zich aan het werk.

Het idee wordt verder uitgediept. Het boek gaat veel breder dan enkel Antwerpen en Land Invest Group, maar neemt het ruimere plaatje onder de loep: 'de vrienden van het vastgoed'. Zeg maar het kransje toppolitici en vastgoedbonzen dat samen gouden zaken doet in België.

De uitgever klinkt direct enthousiast: "Ik denk dat je synopsis uitstekend is. Eerst de spelers, dan de feiten, de tegenaanval en dan het uitdoven van het dossier, terwijl dezelfde namen in weer andere kwesties opduiken. Het wordt een thriller, dat boek."

In de voorjaarsaanbieding kondigt de uitgeverij De vrienden van het vastgoed dan ook aan als een "ijzingwekkend boek", "een thriller die zich afspeelt in onze wereld en waarin wordt gespeeld met ons geld".

Maar dan loopt het toch nog mis.

Lobbywerk in gevaar

Begin maart 2024 wordt de uitgever tot ontslag gedwongen. Veel uitleg wordt er niet gegeven: "Na aanslepende meningsverschillen over de toekomst van Houtekiet en de manier waarop we omgaan met auteurs, heb ik de uitgeverij moeten verlaten", laat hij weten.

Kort na het ontslag van de uitgever krijgt Apache-journalist Tom Cochez bericht van de uitgeefdirecteur van VBK Uitgeversgroep. Houtekiet zal het boek, dat nochtans klaar is, niet uitgeven. Dat is vreemd, want op dat moment is het manuscript nog niet aan Houteket bezorgd.

Niemand bij Houtekiet heeft het boek al gelezen. Toch beslist de uitgeefdirecteur om het contract te verbreken en een verbrekingsvergoeding te betalen. Ze geeft daarvoor een aantal opmerkelijke redenen.

Aangezien ze zelf voorzitter is van de Groep Algemene Uitgevers (GAU), de belangenorganisatie van uitgevers, vreest ze dat het lobbywerk dat ze moet doen voor de boekensector in gevaar zal komen wanneer ze het boek zou uitgeven.

Het boek gaat over Bart De Wever en die is als burgemeester van Antwerpen een belangrijke pion in discussies over de heropstart van de boekenbeurs, bijvoorbeeld. Zijn partijgenoot Jan Jambon is minister van Cultuur en die is bevoegd voor het letterenbeleid.

Ook het huidige politieke klimaat, vlak voor de verkiezingen, is niet van die aard om haar ongerustheid weg te nemen. Ze wijst erop dat N-VA en Vlaams Belang hoog scoren in de peilingen en ze wijst op de betrokkenheid van figuren in die partijen bij de schandalen die in het boek worden blootgelegd.

Ten slotte is er ook de vrees voor juridische procedures. Apache werd in het verleden onophoudelijk bestookt met klachten van Van der Paal en de voormalige kabinetschef van De Wever. Ook al werden we telkens over de hele lijn vrijgesproken, toch wilde Houtekiet zich niet verbranden aan het boek.

Apache stond met de rug tegen de muur. Het al geschreven boek niet uitgeven was uitgesloten, maar Apache is geen uitgeverij en heeft weinig marges om een risicovolle investering (en dat is het uitgeven van een boek altijd) te doen. Na rijp beraad besloot het bestuur van Apache toch om het boek in eigen beheer uit te geven.