Er bestond geen betere locatie om de linkse denker te verwelkomen dan Vooruit, gebouwd aan het begin van de twintigste eeuw als een ontmoetingsplaats voor de arbeiderscoörperatie Vooruit. Met de vele symbolen in het gebouw, en slogans als ‘Kunst Veredelt’ die de muren sieren, zou je er haast nostalgisch van worden. ‘Toen, toen ging het nog goed met het socialisme.' Volgens Blakeley moeten we die bloeiperiode niet idealiseren en stilstaan bij de historische context tussen het einde van de negentiende eeuw en de jaren 1970-'80. Het is een context die nooit meer terugkomt, gevoed door een zware roofbouw op de planeet en door het kolonialisme.
Sindsdien is het neoliberalisme erin geslaagd de macht van de arbeiderspartijen te ondermijnen, geeft Blakeley aan. Zowel Thatcher, Reagan als Pinochet hebben die strijd gewonnen. Blakeley: “Die fases doorheen de geschiedenis zijn geen willekeurige, intellectuele trends, maar machtsgedreven veranderingen. Wanneer we dus de toekomst van het socialisme willen veranderen, moeten we die macht vanaf de basis terug opbouwen en leren uit het verleden.”
De arbeidersbeweging moet evenwel beseffen dat ze vandaag voor nieuwe uitdagingen staat, zoals de klimaatopwarming. Ondanks vele onderlinge geschillen tussen Engelse vakbonden en hun leden, kwam het onder Jeremy Corbyn in 2019 tot een consensus over een New Green Deal. Het zou een beleid worden dat jobs creëerde door te investeren in sectoren van de hernieuwbare energie.
Blakeley beklemtoont het belang van (een gevoel van) macht om de tegenkanting van sommige leden te overstijgen en een sterk gemeenschappelijk links beleid te formuleren. “Doordat Labour in Groot-Brittannië zo ver van de macht zit, gaat ze zich focussen op interne conflicten in plaats van op het grote plaatje. Moest je de verschillende belangrijke elementen van de vakbonden kunnen verbinden en een coherent politiek leiderschap voorzien, is er veel mogelijk.” Blakeley is ervan overtuigd dat de arbeiders dan ook flexibeler zouden zijn. Helaas komt cynisme daar om de hoek kijken.
Gevraagd naar de impact van de coronacrisis op de samenleving en de linkse beweging, verwijst Blakeley naar haar boek The Corona Crash. Daarin beargumenteert ze dat elke crisis doorheen de geschiedenis uitdraait op een dramatische uitbreiding van de invloed van de staat: de staat gaat zich ineens mengen in economische aangelegenheden waarvan ze zich in het verleden afzijdig had gehouden. Verwijzend naar Lenin beklemtoont ze dat die inmenging door de staat wordt verward met socialisme, of anders gezegd: wanneer de staat meer uitgeeft, zou er zogezegd sprake zijn van socialisme.
Blakeley: “In mijn boek schets ik hoe in de recente geschiedenis de staat de grote bedrijven en banken gered heeft, in de plaats van de arbeiders.” Het geld dat de staat investeert in bedrijven en banken, kan niet gaan naar onderwijs en gezondheidszorg. De bevolking is dus de dupe. Dat gebeurde bijvoorbeeld ook na de financiële crisis van 2008. Enkel de banken en de bankiers kwamen er beter uit.
“In Groot-Brittannië kostte het strenge besparingsbeleid na 2008 aan 120.000 mensen het leven, berekende de onafhankelijke British Medical Association. Geen enkele bankier is naar de gevangenis gemoeten. In IJsland zijn de corrupte bankiers wél de gevangenis ingegaan. Het land is veel sneller hersteld van de crisis. Dat is geen toeval.”
Ondanks Blakeleys claim dat het belangrijk is om hoopvol te blijven, vreest ze dat wanneer de crisis voorbij is een aloud narratief zal terugkeren. Het narratief dat de staat enorm veel geld uitgegeven heeft en dat het nu aan de arbeiders is om daarvoor op te draaien. Intussen wandelen de mensen aan de top van de economie weg met enorme winsten.
"In de Verenigde Staten zijn de vijf grootste bedrijven evenveel waard als 20% van de totale marktwaarde van de 500 grootste bedrijven. Dat soort marktconcentratie is ongezien in de geschiedenis van het kapitalisme. Wanneer die monopolies meer macht krijgen dan de staat, gaat het systeem zichzelf versterken. De leugen van de vrije markt wordt dan duidelijk: ze is niet vrij, ze is een systeem gecontroleerd door een kleine groep machthebbers."
Blakeley werkt momenteel aan een nieuw boek, waarin ze de planeconomie onder de loep neemt. Dat roept associaties op aan het communisme, maar volgens Blakeley is er ook in het kapitalisme een grote hoeveelheid aan gecentraliseerde planning. De idee dat inkomsten in kapitalistische economieën worden verdeeld op basis van de vrije markt, is in feite een mythe. “De vrije markt is een illusie: het is een sociaal en politiek construct. Machthebbers komen constant tussen om te beslissen wie wat krijgt.” Het nieuwe werk verschijnt begin 2022. Iets om naar uit te kijken.
Je kan het volledige gesprek hieronder integraal beluisteren. Radio Apache is ook beschikbaar via SoundCloud, iTunes, Pocket Casts, Deezer, Stitcher, Spotify en TuneIn.
