Fornuisgate: onderzoeksjournalistiek op de beklaagdenbank

Tom Cochez
Quasi-voltallig schepencollege bij het Fornuis op de verjaardag van Erik Van der Paal
Het bijna voltallige Antwerpse schepencollege zakte in 2017 af naar 't Fornuis om de verjaardag van Erik Van der Paal te vieren. (© Apache)

De beelden die aan de basis liggen van de klacht werden gedraaid aan sterrenrestaurant ’t Fornuis. Ze zijn illustratief voor de bewijzen over manipulatie in bouwdossiers die Apache de voorbije jaren op tafel legde. Iedereen die het dossier Land Invest Gate leest, kan zien dat elk feit dat we aan het licht brachten, gestaafd is met documenten.

Het gaat om brieven waaruit blijkt hoe de stad aan projectontwikkelaar Land Invest Group vroeg om tegen de eigen regels in hoogbouw te voorzien op de Tunnelplaats. Het gaat ook om de boekhouding die toont hoe het management van Land Invest Group voor ruim 700.000 euro ging tafelen in de betere restaurants. Het gaat om een schimmige lening via Land Invest Group aan Alain Mathot (PS) die met de steun van N-VA politiek onschendbaar bleef. Het gaat om N-VA'ers die forse facturen stuurden naar Land Invest Group.

De bewijzen werden telkens in extenso afgedrukt in de artikels. Intussen liet het gerecht de volledige boekhouding van Land Invest Group in beslag nemen.

Quasi-voltallig schepencollege bij het Fornuis op de verjaardag van Erik Van der Paal
Het bijna voltallig Antwerps schepencollege zakte af naar 't Fornuis, op de verjaardag van Erik Van der Paal. (© Apache)

Scenario

De beelden aan 't Fornuis maken deel uit van een veel ruimer dossier. Ze passen bovendien ook binnen een artikel waarin de gasten die Erik Van der Paal aan ’t Fornuis ontving, worden omschreven en gesitueerd.

De beelden tonen ook veel meer dan enkel de hoofdrolspelers. Ze voegen iets belangrijk toe: ze tonen de interacties tussen de hoofdrolspelers in het onderzoeksdossier.

De beelden tonen veel meer dan enkel de hoofdrolspelers. Ze voegen iets belangrijk toe: ze tonen de interacties tussen de hoofdrolspelers in dossier Land Invest.

Wij hebben het scenario niet geschreven of bedacht waarbij de toenmalige Antwerpse schepen van Ruimtelijke Ordening een buiging maakt voor Erik Van der Paal, waarbij de huidige Antwerpse schepen van Ruimtelijke Ordening intiem geknuffeld wordt en twee bodyguards permanent de deur bewaken.

Wij hebben heus Stéphane Moreau niet gevraagd om zijn vestje voor zijn gezicht te houden bij aankomst of aan Jean-Claude Fontinoy gesuggereerd om te proberen via de achterdeur binnen te gaan.

BV

Tegenover het maatschappelijk belang om dat verhaal naar buiten te brengen en te tonen, staat het recht op privacy van Erik Van der Paal. Het recht op privacy is belangrijk en wie Apache volgt, weet dat het thema ons nauw aan het hart gaat en op veel redactionele aandacht kan rekenen.

Erik Van der Paal meent dat hij geen publieke figuur is en dat de beelden aan ’t Fornuis daar verandering in hebben gebracht. Hij werd in het najaar van 2017 effectief eventjes een soort BV. Ook al is het natuurlijk zijn eigen keuze geweest om interviews te geven aan bijvoorbeeld De Standaard.

Maar daar zit de (bewust gezochte) begripsverwarring. Erik Van der Paal mag dan al geen BV geweest zijn op het moment dat de reeks werd uitgebracht, hij speelde wel een maatschappelijk zeer relevante hoofdrol in omstreden bouwdossiers en vergunningen. Het dossier staat bol van politieke vriendendiensten en er werd volop gespeculeerd met pensioengeld, afkomstig van een Luiks pensioenfonds.

Verborgen

Erik Van der Paal was effectief onbekend voor de grote buitenwereld, des te bekender was hij bij de schepen van Ruimtelijke Ordening en bij de burgemeester van de stad

De persoon Erik Van der Paal was al die tijd effectief goed verborgen. Of beter: bewust verborgen. Het was graven en ploeteren in het kluwen aan vennootschappen geweven rond Land Invest Group om zijn aandeelhouderschap, zijn belang en de miljoenen euro’s boven water te halen die hij via Land Invest Group en met hulp van het college onder leiding van zijn goede vriend Bart De Wever verdiende.

Vanzelfsprekend regelde Erik Van der Paal zijn duistere zaakjes bij voorkeur incognito. Hij was onbekend voor de grote buitenwereld. Maar hij was des te bekender bij de schepen van Ruimtelijke Ordening, bij de burgemeester van de stad en bij een rist andere gasten op z’n verjaardagsfeest die niet bepaald onbesproken zijn.

Ook de notie 'privé feest' wordt doelbewust verkeerd gebruikt. Apache was niet uitgenodigd op het feestje van Erik Van der Paal. We zijn ‘t Fornuis niet binnen geweest om er te filmen. We hebben wel het toneelstuk geregistreerd dat zich voor de ogen van iedereen op straat afspeelde.

Intimidatie

Hoe geloofwaardig is het om met het recht op privacy te schermen wanneer je tegelijk 60.000 euro op tafel legt om privédetectives in te huren om een volledige redactie te schaduwen?

Mogen (onderzoeks)journalisten dergelijke dossiers uitzoeken en de intieme relaties tussen hoofdrolspelers, breed geëtaleerd op de openbare weg tonen? De rechtbank zal straks moeten beslissen.

Dat zou een interessante oefening kunnen zijn omdat de maatschappij op die manier kleur bekent over wat ze echt belangrijk vindt. Maar in essentie gaat dit hele proces over iets helemaal anders.

Hoe geloofwaardig is het om met het recht op privacy te schermen wanneer je tegelijk 60.000 euro op tafel legt om privédetectives in te huren om de volledige redactie van Apache te schaduwen?

Dit is een poging om journalisten en een klein onafhankelijk nieuwsmedium het werken onmogelijk te maken

Het is bovendien niet de eerste poging om Apache via juridische weg onderuit te halen en zo verder onderzoek te beletten. Er waren al exuberante eisen tot schadevergoeding van de ex-kabinetschef van Bart De Wever (nota bene betaald door Erik Van der Paal) en door Land Invest Group zelf. Eisen die intussen door de rechtbank zijn afgewezen. Er zijn de privédetectives en er was een klacht - met een eis tot schadevergoeding van 500.000 euro – ingediend door een andere aandeelhouder van Land Invest Group, die net voor de zitting werd ingetrokken.

Waar deze rechtszaak wezenlijk om draait is 'chilling': het is een poging om journalisten en een klein onafhankelijk nieuwsmedium het werken onmogelijk te maken. Door te intimideren met gigantische schadeclaims, door de kosten (voor advocaten) op te drijven en door massa's tijd en energie te benemen die niet naar verder onderzoek kan gaan.

Dit is geen verhaal over de privacy van Erik Van der Paal die in het geding zou zijn. Dit is de zoveelste poging om onderzoeksjournalistiek in ons land onmogelijk te maken.

LEES OOK
Tom Cochez / 18-10-2022

Ook Hof van Cassatie stuurt Erik Van der Paal wandelen

De tsunami aan procedures van de projectontwikkelaar tegen Apache strandt (voorlopig) bij het Hof van Cassatie.
(Toenmalig) schepen van Ruimtelijke Ordening Rob Van de Velde (N-VA) buigt voor Erik Van der Paal.
Tom Cochez / 08-06-2022

N-VA doet er alles aan om luxehotel Handelsbeurs open te houden

Om een sluiting van het vijfsterrenhotel in de gerenoveerde Handelsbeurs te voorkomen wordt de juridische trukendoos bovengehaald.
Bart De Wever bij de inhuldiging van de vernieuwde Handelsbeurs
Tom Cochez / 12-10-2021

Gebrek aan transparantie duwt Antwerpse grondprijzen omhoog

Professor Tom Coppens wijst op mechanisme waarbij ondoorzichtig beleid grondprijzen doet stijgen.
Nieuw-Zuid in aanbouw