De 'alternative facts' van Homans over Apache-dossier bij Trividend

Karl van den Broeck
Reporters_21417950
Liesbeth Homans (Foto: Reporters © Danny Gys)

Sinds de onthulling van het weekblad Knack dat het kabinet van minister Liesbeth Homans (N-VA) actief ingegrepen heeft om te verhinderen dat Apache een lening zou krijgen van Trividend, bijt de minister fors van zich af.

Eerst verspreidde ze een persmededeling waarin ze de beschuldigingen van Apache, dat het gaat om een politieke afrekening, "van de pot gerukt" noemt. De verdedigingslijn van Homans is duidelijk: Apache is niet actief in de sociale economie en schept ook geen sociale tewerkstelling. Daarom is het krediet geweigerd.

De vraag of Apache behoort tot de sociale economie doet eigenlijk absoluut niet ter zake

"Binnen mijn bevoegdheid sociale economie zet ik de middelen maximaal in op sociale tewerkstelling, in het bijzonder voor mensen die op de arbeidsmarkt moeilijker aan de bak geraken, en dat is niet meer dan logisch", aldus Homans.

Het valt uiteraard niet te ontkennen dat Apache geen sociale tewerkstelling creëert. Dat is een afgelijnde categorie die vooral betrekking heeft op "mensen die moeilijk aansluiting vinden bij de arbeidsmarkt".

Men zou nog kunnen argumenteren dat journalisten tegenwoordig erg moeilijk aan een job geraken, maar dat is geen afdoende argument om Apache alsnog in die categorie te persen.

Reporters_21417950
Liesbeth Homans (Foto: Reporters © Danny Gys)

Coöperaties

Het probleem is dat de vraag of Apache behoort tot de sociale economie eigenlijk absoluut niet ter zake doet. Trividend is immers niet alleen een investeringsmaatschappij voor tewerkstelling van kansengroepen, maar ook voor coöperaties.

Trividend is niet alleen een investeringsmaatschappij voor tewerkstelling van kansengroepen, maar ook voor coöperaties

Apache wordt uitgegeven door de cvba De Werktitel, een erkende coöperatie. Daarmee beantwoorden we aan de drie vereisten van Trividend: 1) maatschappelijk verantwoord ondernemen, 2) participatief ondernemerschap (waaronder participatie van de werknemers) en democratische besluitvorming, 3) winst (in eerste instantie) aanwenden voor de realisatie van het maatschappelijk doel, met andere woorden winst als middel, niet als doel.

In die categorie steunde Trividend heel wat bedrijven die geen sociale tewerkstelling creëerden. Een bedrijf begeleidt pas afgestudeerden in het oprichten van een bedrijf, een ander wil een betaalbaar woonsysteem uitwerken, een ander bedrijf analyseert en selecteert investeringsopportuniteiten in de sector van de hernieuwbare energie. Een ander verhuurt dan weer kantoren.

Twitterrel

Dat ons kredietdossier bij Trividend dus perfect binnen de lijntjes kleurde, wil Homans echter niet geweten hebben. Op Twitter mengde ze zich in een discussie waaruit duidelijk blijkt dat ze niet op de hoogte was dat Trividend coöperaties steunt.

Wanneer een twitteraar haar daarop wijst met de link naar de site van Trividend, wordt het even stil. Daarna herpakt ze zich en tweet ze dat Trividend wel coöperaties steunt, "maar alleen als ze sociale tewerkstelling creëren". Een flagrante leugen.

Later op de dag opent Homans nog een tweede front. Volgens haar klopt het niet dat Trividend zelf contact heeft gezocht met Apache met de vraag of ze ons konden helpen. 

Dat is nochtans erg makkelijk te bewijzen aan de hand van mailverkeer tussen Apache en Trividend.

In 2015 ving Apache een eerste keer bot bij Trividend. Toen besliste het investeringscomité (dat toen wél ongestoord ons dossier mocht behandelen, trouwens) dat onze plannen nog te weinig realistisch waren. Het risico om ons een lening te geven was te groot.

Het was de Participatiemaatschappij Vlaanderen, voorgezeten door Koen Kennis, die ons dit jaar nog aanraadde om bij Trividend te gaan aankloppen

Tussen 2015 en maart 2017 waren er echter verschillende signalen vanuit Trividend dat ze misschien op een later tijdstip wel iets voor ons konden doen.

Pittig detail: het was de Participatiemaatschappij Vlaanderen die ons dit jaar nog aanraadde om bij Trividend te gaan aankloppen. De voorzitter van PMV is Koen Kennis (N-VA). PMV zei dat Trividend (en ook Hefboom) gespecialiseerd zijn in steun aan coöperaties, en dat zij de geknipte instantie zijn om ons een lening te geven.

Roadshow

Precies omdat er interesse was, nodigden wij vertegenwoordigers van Trividend uit op onze roadshow in Gent, op 9 maart. Trividend stuurde zelfs een tweet over die avond.

De aanwezige dossierbeheerder maakte een afspraak die per mail op 27 maart werd vastgelegd. Op die afspraak werden drie mogelijkheden voorgesteld: ofwel zou Trividend rechtstreeks in ons kapitaal stappen, ofwel kregen we een lening die in aandelen kon worden omgezet, ofwel een achtergestelde lening. De converteerbare lening had de voorkeur van Trividend. Het zou gaan om 100.000 euro maar de kans was groot dat het Sifo, het Sociaal Investeringsfonds, ook een deel van de waarborg op zich kon nemen, zodat we 150.000 euro zouden kunnen lenen.

De raad van bestuur van de cvba De Werktitel, de uitgever van Apache, zet uiteindelijk het licht op groen om louter te onderhandelen over een achtergestelde lening.

Trividend nodigt ons uit om op 21 april langs te komen. Op die vergadering wordt besloten om een een dossier in te dienen voor een achtergestelde lening van 100.000 euro die eventueel 150.000 euro kon worden. We worden ook uitgenodigd om op 12 mei "in de namiddag" te verschijnen voor het Investeringscomité. Daarin zitten specialisten die oordelen of een investering zinvol is en ook rendabel voor Trividend.

Er wordt op 24 april en 5 mei nog over en weer gemaild over onze cashvooruitzichten en er worden nog verfijningen aangebracht in het dossier.

Op geen enkel moment werd er gezegd dat het niet zou passen in de criteria van Trividend

Op 5 mei krijgen we door dat de vergadering doorgaat om 13.30 uur. Mondeling wordt gezegd dat de vooruitzichten goed zijn. Op geen enkel moment wordt er gezegd dat het niet zou passen in de criteria van Trividend. Ons dossier is het enige op de agenda van het Investeringsfonds. De sfeer is goed. De medewerkers van Trividend hebben hard gewerkt om het dossier klaar te stomen.

Op 9 mei volgt dan een koel telefoontje met de mededeling dat de raad van bestuur niet wil samenwerken met Apache. Geen enkele vorm van samenwerking is mogelijk omdat Apache geen link heeft met sociale tewerkstelling en omdat de raad van bestuur vindt dat het niet aan Trividend is om onderzoeksjournalistiek te ondersteunen.

De medewerkers van Trividend geven vanaf dan geen commentaar meer en ook de leden van de raad van bestuur zijn erg zwijgzaam.

Een unicum

Op 24 mei publiceert Knack dan het hele verhaal. Pieter De Cuyper (begrotingsmedewerker kabinet Homans) heeft op de raad van bestuur van 9 mei het dossier-Apache van de agenda van het Investeringscomité gehaald. Dat is zeer uitzonderlijk, om niet te zeggen een unicum. In 2015 werd ons dossier wél behandeld (ook al kregen we toen een negatief antwoord). Individuele investeringsdossiers komen bovendien nooit op een raad van bestuur.

Apache vernam ondertussen uit eensluidende bronnen dat medewerkers van Trividend door het kabinet Homans gebeld werden. Er moest "geluisterd worden" of anders zou het "afgelopen zijn met de steun van Trividend". De Vlaamse overheid is hoofdaandeelhouder van de investeringsmaatschappij, die trouwens nood heeft aan vers kapitaal.

Er moest "geluisterd worden" of anders zou het "afgelopen zijn met de steun van Trividend"

Ook leden van de raad van bestuur hebben telefoons gekregen waarin vooraf duidelijk is gemaakt dat "tegenspraak geen optie was".

Gisteren publiceerde De Morgen ook een onthullend artikel waarin verschillende leden van de raad van bestuur, anoniem weliswaar, getuigen van de angst die ze hebben voor represailles. Een paar veelzeggende citaten: "Bestuurder A.: 'Trividend overleeft niet zonder overheidssteun. Hierover het conflict aangaan zou wel eens het einde van het fonds kunnen betekenen. Dat was het niet waard.' Bestuurder B.: 'Juist omwille van het revanchisme durfde niemand zijn mond open te doen. Sommige bestuurders zijn zelf verantwoordelijk voor kwetsbare organisaties'. Bestuurder C.: 'Als het kabinet weet dat ik met u praat, kunnen we wel opdoeken'."

Politieke kwestie

Deze reconstructie roept heel wat politieke vragen op. In Knack verklaarde de medewerker van Homans, Pieter De Cuyper, dat hij op eigen houtje handelde toen hij het Apache-dossier van tafel veegde.

Later zei Homans dat het haar beslissing was; eentje waarvan de coalitiepartners Open Vld en CD&V trouwens niks wisten.

Dan is er nog het schimmenspel over de criteria. Homans gebruikt een wel erg perfide frame: Apache zou profiteren van centen die normaal voor sociaal zwakkeren zijn bedoeld. Een torpedo die ons recht in ons hart treft aangezien Apache in zijn missie heeft staan dat wij "opkomen voor zwakkeren".

Medewerkers en bestuursleden van Trividend werden wel degelijk onder druk gezet om zich niet te verzetten tegen de torpedo van het kabinet-Homans

De bewering van Homans (die ook door De Cuyper werd gebruikt op de raad van bestuur) houdt echter geen steek. Trividend steunt sinds jaar en dag coöperaties en in 2015 werd ons dossier tot op het investeringscomité behandeld zonder dat er ook maar een keer werd geopperd dat het niet in aanmerking kwam voor steun.

Een derde bewering van Homans is een flagrante leugen. Zij beweert dat wij zelf contact hebben gezocht met Trividend om een dossier te mogen indienen. Uit de reconstructie blijkt dat Trividend zélf op zoek is gegaan naar ons, en ons heeft gecontacteerd. Het is vanwege die interesse dat wij hen (en 200 andere potentiële investeerders) uitnodigden op de roadshow in Gent waarna de zaken plots erg concreet werden. Op hun initiatief.

Dat er forse politieke druk zou zijn geweest blijkt tenslotte uit de eensluidende (anonieme) getuigenissen van zowel medewerkers als bestuursleden van Trividend. Zij werden wel degelijk onder druk zijn gezet om zich niet te verzetten tegen de torpedo van het kabinet-Homans.

Geen subsidie, wel dure lening

Tot slot. De lening waarover Trividend en Apache onderhandelden kon genieten van een staatswaarborg. Dat wil evenwel niet zeggen dat het een blanco cheque zou zijn geweest. De rentevoet lag tussen de 3,25 en de 4 procent, best pittig in tijden van hyperlage rentes.

Na vijf jaar zou het bedrag terugbetaald moeten zijn. Op het einde van de rit zou Trividend (en uiteindelijk de Vlaamse overheid) fors geld verdienen aan deze operatie.

Wordt vervolgd. Ongetwijfeld.

LEES OOK
Els Torreele / 12-02-2021

Van en voor wie is het coronavaccin?

De race naar coronavaccins legt de tekortkomingen bloot van een medisch innovatiesysteem dat wordt gedreven door marktmechanismen en commerciële belangen.
markus-spiske-DnBtFBnqlRc-unsplash
Tom Cochez / 20-01-2021

En nu, Bart De Wever?

Bart De Wever omschreef Apache als een lasterlijk medium dat aan riooljournalistiek doet. Beide claims werden door de rechtbank verworpen. Tijd voor excuses?
Bart De Wever arriveert op het feestje van zijn favoriete bouwpromotor Erik Van der Paal, in het gezelschap van zijn kabinetschef Philippe Beinaerts en de Antwerpse schepenen Koen Kennis en Fons Duchateau.
Valerie Trouet / 29-09-2020

Getuigenis uit Trumpland

Als klimaatwetenschapper in de Verenigde Staten ben ik de strategie van negeren, ontkennen, ontkrachten, politiseren, polariseren ondertussen gewend geraakt.
49567615912_e378ec6eb4_o