UPDATE 18/12/2017 Gent heeft een raamovereenkomst om zich terug te trekken uit Publilec, een dochter van Publifin. Begin februari onthulde Apache dat PubliPart, een dochter van Publilec, 2 miljoen euro verloor aan Optima. Omwille van de hoge vergoedingen aan bestuurders/mandatarissen, nam de Gentse schepen Tom Balthazar (sp.a) enkele dagen later ontslag.
De discussie (met vooral Nethys en Efin) draaide de afgelopen maanden rond het verschil tussen de boekwaarde en de reëele waarde van het aandeel, een verschil geschat op zowat 20 miljoen euro. Het raamakkoord voorziet nu dat de stad Gent ruim 27,3 miljoen euro scheidingsaandeel ontvangt alsook nog een een dividend van 1,26 miljoen euro voor 2018. De waarde van het scheidingsaandeel houdt rekening met de waarde van de participaties in Publipart en EDF Luminus.
Daarnaast ontvangt de stad 18,3 miljoen euro van Publilec voor de pensioenen van de voormalige medewerkers van haar energiebedrijf, zo meldt de Gentse schepen van Financiën Christophe Peeters (Open Vld).
Het wordt steeds duidelijker wie middelen verloor aan de halverwege juni failliet verklaarde bank van Jeroen Piqueur. Curatoren schatten dat een honderdtal publieke instellingen (gemeenten, OCMW's, enzovoort) samen ruim elf miljoen euro verloren, tegenover 850.000 euro verlies bij twaalf financiële instellingen.
Kleindochter Publifin getroffen
De gemeente Wijnegem leed met 3,1 miljoen euro het grootste verlies. Nu blijkt ook de financiële holding NV Publipart, een kleindochter van de door een schandaal geteisterde Waalse intercommunale Publifin, zwaar getroffen te zijn.
“De voorbije jaren heeft de vennootschap termijndeposito's geplaatst bij Optima Bank, die de banklicentie van Ethias-bank overgenomen heeft”, zo staat in een toelichting bij de jaarrekening. “Door het faillissement van Optima Bank ziet de vennootschap zich genoodzaakt om een waardevermindering te boeken voor het volledige bedrag van deze belegging.”
“Door het faillissement van Optima Bank ziet de vennootschap zich genoodzaakt om een waardevermindering te boeken voor het volledige bedrag van de belegging.”
Publipart hoopt via het Garantiefonds en door de aangifte van een schuldvordering “een aanzienlijk deel” van de verloren 2.030.000 euro te recupereren. Uiteraard treffen bestuurders van Publipart geen schuld in het verlies, er zelf over communiceren deden ze evenwel niet.
Publipart heeft vier aandeelhouders, waarvan Publifin's-dochter Publilec bijna twee derde van het kapitaal levert (en voor de rest een belang van 26,9 pct in EDF Luminus heeft). Publilec is dus op zijn beurt voor bijna 59 procent in handen van Publifin.
Naast Publilec zijn Belfius Bank, de Waalse investeringsmaatschappij Socofe en de Vlaamse Energieholding (VEH) de drie minderheidsaandeelhouders van Publipart, dat dus 2 miljoen euro verloor aan Optima.
Hoge onkostenvergoedingen
Die vier aandeelhouders kregen afgelopen boekjaar 4,49 miljoen euro aan dividenden uitgekeerd, het gros daarvan komt uit de beschikbare reserves. Er was immers slechts 1,63 miljoen euro winst van het boekjaar, zo is te lezen in de jaarrekening. Publifin draait geen omzet, de holding beheert een reeks participaties en beleggingen (zie kaderstuk onderaan).
Publipart keerde het afgelopen boekjaar ook 359.973 euro vaste vergoedingen uit aan zeventien bestuurders, of omgerekend gemiddeld 21.174 euro bruto per bestuurder. Ervan uitgaande dat een voorzitter en ondervoorzitter een dubbel presentiegeld krijgen, "zakt" die gemiddelde bruto-vergoeding tot 18.946 euro. Ter vergelijking: Vlaamse intercommunales die onder het decreet intergemeentelijke samenwerking vallen (2001), zijn gebonden aan een plafonnering van 205 euro bruto presentiegeld per vergadering. Publipart valt uiteraard niet onder de bepalingen van dat decreet. Om de vergoedingen nog meer in perspectief te plaatsen: de grotere financiële holding Efin, met zetel in Torhout en lid van dezelfde Publilec-familie, keerde vorig boekjaar 42.153 euro zitpenningen uit voor haar 19 bestuurders samen.
De vier aandeelhouders van Publipart kregen afgelopen boekjaar 4,49 miljoen euro aan dividenden uitgekeerd, het gros daarvan komt uit reserves.
In de raad van bestuur van Publipart zitten verschillende in opspraak gekomen spilfiguren uit het Publifin-schandaal, zoals de Luikse gedeputeerde André Gilles (voorzitter Publifin) en Stéphane Moreau (CEO operationele poot Nethys en gedelegeerd bestuurder van pensioenfonds Ogeo Fund). Die twee PS-ers werden begin deze week (op maandag 6 februari) door hun eigen partijbestuur geschorst. Eerder schreef Apache uitgebreid over de verwevenheid van Ogeo Fund met Optima.
Verder bestaat de raad van bestuur uit burgemeester van Seraing Alain Mathot, Nethys financieel directeur Pol Heyse, de Luikse MR-gedeputeerde Georges Pire, die door zijn partij gevraagd werd uit Publifin te stappen, en zijn partijgenoot en "mandatenkampioen" Josly Piette (cdH), burgemeester van Bassenge en Jacques Vandebosch (PS), voormalig burgemeester van Seraing.
Omwille van de historishe participaties zetelen er ook Vlamingen in het bestuur, zoals de Gentse kandidaat-burgemeester en schepen Tom Balthazar (sp.a), zijn liberale collega-schepen Christophe Peeters (Open VLD) en Daniël Termonts oud-kabinetschef Patrick Boes. Tom Balthazar verduidelijkt dat bestuurders die zowel in Publifin als Publilec zetelen, één vaste vergoeding krijgen voor het werk dat in die twee structuren wordt verricht. “Ik kan voor mezelf zeggen dat ik in Publipart en Publilec heel wat werk stak”, zegt Balthazar, verwijzende naar een nakende uitstap (Balthazar nam op 20 januari . Toch erkent hij ook dat de vaste vergoedingen hoog zijn. “Het is een systeem van vergoedingen dat niet overeenstemming is en gerust mag teruggedrongen worden. Het is een systeem dat stamt uit het verleden.”
'Grote ethische vragen'
Gent rekende in het verleden op de dividenden uit Publipart's meerderheidsaandeelhouder Publilec, tot vorig jaar op ruim 750.000 begroot onder de financieel vaste activa. Maar Gent wil af van de participatie in Publilec (en dus ook Publipart). De stad verkocht in 2015 al een aandelenpakket van 9,9 miljoen euro, de opbrengst diende voor de financiering van het pensioenfonds.
Momenteel voert Gent onderhandelingen om de resterende 43,4 miljoen euro aandelen te innen. “Gent vindt het belangrijk om in de distributienetten aanwezig te zijn, maar niet in de productie en verkoop van energie”, verduidelijkt Tom Balthazar. Anderzijds heeft Gent die middelen ook nodig om investeringen te betalen, zegt de kandidaat-burgemeester nog. Hij wijst er wel op dat er geen juridisch afdwingbaar kader voor de uitstap is en dat de hele kwestie ook juridisch zeer complex is. Zelf nam Balthazar recent ontslag uit de structuur, niet alleen omwille van de uitstap, maar ook om zich meer op zijn kerntaken te focussen. Zij collega-schepen Christophe Peeters (Open Vld) was niet bereikbaar voor meer toelichting.
Tom De Meester (PVDA): " “Er is geen enkel argument voor die exuberant hoge vergoedingen. Zeker van socialisten verwacht ik meer ethiek."
Het lijstje Vlaamse bestuurders wordt tot slot aangevuld met de Oudenburgse burgemeester Ignace Dereeper (CD&V), gepensioneerd Diksmuidse schepen Eric De Keyser (CD&V), ereburgemeester van Oud-Heverlee Albert Vandezande, Arnaud Frippiat, directeur public & social banking Belfius, Stephan Claerhout (Financieel directeur Infrax) en gepensioneerd Infrax-directeur Paul De Fauw. Die laatste laat zich, net als zijn Waalse collega's Heyse en Vandebosch, uitbetalen via een vennootschap.
PVDA-energiespecialist en Gentse lijsttrekker Tom De Meester stelt zich "grote ethische vragen” over de vergoedingen in wat hij eerder een “spookvennootschap” noemt. “Er is geen enkel argument voor die exuberant hoge vergoedingen. Zeker van socialisten verwacht ik meer ethiek. Ik pleit voor waterdichte schotten tussen de politiek en het bedrijfsleven. Schrap die mandaten of maak ze onbezoldigd. Ook Joris Vandenbroecke (sp.a fractieleider in het Vlaams Parlement) pleitte daar onlangs voor. Wat houdt het Gentse schepencollege tegen om de daad bij het woord te voegen?”
De Meester vindt het bestaan van de structuur ook paradoxaal. “Vroeger was stroomproducent SPE in publieke handen, na de liberalisering werd dat weggeveegd, om dan met het geld dat vrijkwam via intercommunales in private bedrijven zoals EDF te stappen. Laat ons het geld dat we nu investeren in private bedrijven, in een stedelijk energiebedrijf steken. Er is geld om te starten.”
Wat is Publipart?
Nadat het Britse Centrica en Gaz de France in 2005 een meerderheidsaandeel te pakken kregen in stroomproducent SPE, werd voor bijna 175 miljoen euro participaties in Elia, SN Airholding en het investeringsfonds Kebekk II afgesplitst in de holding Publipart. Het balanstotaal van die holding bedroeg eind september 2016 bijna 157 miljoen euro.
Momenteel bezit Publipart 3,26 pct van het kapitaal van Elia, wat vorig jaar overigens ruim 3 miljoen euro opbracht. Daarnaast leent Publipart tot 2022 ruim 42 miljoen euro aan Elia, wat vorig boekjaar 472.000 euro intresten opbracht.
Daarnaast bezit Publipart ook ruim 400.000 euro aandelen van SN Airholding, een participatie die vorig boekjaar echter op nul gebracht werd omwille van verliezen in 2013 en 2014. Voorts belegde Publipart zestig miljoen euro in het investeringsfonds Kebekk II, maar ook in verschillende andere beleggingsfondsen zoals Candriam (ex-Dexia), BNP Paribas Fortis, Belfius en ING, wat de voorbije jaren 462.000 euro opbrengsten genereerde. Tot slot bezit Publipart nog aandelen bij Dexia en Fluxys.
De maatschappelijke zetel van de vennootschap is gevestigd in Koningstraat 55 in Brussel, waar ook netbedrijf Infrax haar zetel heeft en onder meer ook Publilec. Behalve de jaarrekeningen die neergelegd worden bij de Nationale Bank, en de statutaire verplichtingen die in het Staatsblad gepubliceerd worden, zijn er geen andere gegevens van de holding publiek beschikbaar.
Vlaamse regels rond presentiegelden in intergemeentelijke samenwerkingsverbanden die onder het decreet van 2001 vallen
Na de zesde staatshervorming is de wetgeving rond intergemeentelijke samenwerkingen aan de gewesten toebedeeld. In Vlaanderen zijn de regels duidelijk: voor alle intergemeentelijke samenwerkingsverbanden die voldoen aan het decreet intergemeentelijke samenwerkingsverbanden uit 2001, mogen presentiegelden nooit hoger zijn dan vergoedingen die uitgekeerd worden voor aanwezigheden op gemeenteraden, zijnde maximaal 205 euro bruto.
“Vergoedingen zijn ook gekoppeld aan de effectieve aanwezigheid op vergaderingen, maar ook het aantal vergaderingen, het soort vergaderingen, het feit dat er geen andere onkosten dan verplaatsingsvergoedingen uitgekeerd mogen worden en dat niemand meer dan drie mandaten in die intercommunales mag bekleden, staat in het dereet”, verduidelijkt Christof Delatter (VVSG).
“Alleen is het zo dat maar één vijfde van alle tussenstructuren in Vlaanderen onder het decreet intergemeentelijke samenwerkingen valt. “Bij heel veel structuren is er dus geen beperking op het bedrag noch op het aantal mandaten.” Dat gaat dan bijvoorbeeld over intercommunales die de gewestgrenzen overschrijden, zoals TMVW, als lost dat probleem zich binnenkort op omdat de Vlaamse spelregels van toepassing worden op alle intercommunales wiens activiteiten grotendeels binnen het Vlaams Gewest vallen.
Maar voor bijvoorbeeld Resoc's (economie), LoGO's (gezondheid), toeristische samenwerkingsverbanden, NV's zoals Eandis of Bionerga of publieke holdings is er dus geen wetgeving over presentiegelden. Brussel en Wallonië kent geen gelijkaardige wetgeving, allicht zal het Publifinschandaal daar verandering in brengen.
De VVSG zegt voor Vlaanderen “absoluut voorstander” te zijn om de regels die nu gelden voor intergemeentelijke samenwerkingsverbanden die vallen onder het decreet van 2001, door te trekken naar alle andere tussenstructuren in het gewest. “Ik zie geen enkele reden om dat niet te doen”, zegt Christof Delatter. “Het is wel eigenaardig dat heel de discussie momenteel draait rond intergemeentelijke samenwerkingsverbanden waarvoor net regels zijn. Dit is een debat over ethiek en deontologie. Algemene transparantie over dat soort zaken lijkt me overigens ook de evidentie.”
