Hieronder de integrale toespraak van Karl van den Broeck:
Beste vrienden van Apache,
Het overkomt me zelden dat ik met mijn mond vol tanden sta. Maar vandaag ben ik sprakeloos. De golf van enthousiasme die in oktober losbarstte – toen Apache geconfronteerd werd met schadeclaims voor in totaal 350.000 euro – lijkt maar niet te zullen luwen. Dat hadden we nooit durven voorspellen.
Toen Wouter Deprez mij op 19 oktober belde en vroeg wat we gingen doen, was ik een beetje beduusd. Apache is klein en wij zijn niet bij machte om grote benefietacties op te zetten. "Open een rekeningnummer, en ik doe de rest", zei hij.
En kijk. Ik sta hier vandaag voor jullie, voor een uitverkochte Roma. Met meer dan 120.000 euro op de teller. Dat is het bedrag dat de crowdfunding en deze benefiet tot nu toe hebben opgeleverd.
Vrienden van Apache: meer dan honderdtwintigduizend maal dank! Want ik weet dat elke euro recht uit jullie hart komt.
Met dat geld zijn we gewapend voor onze juridische strijd. Met dat geld kunnen we de redactie versterken. Zo kwam er een nieuwe onderzoeksjournaliste aan boord. Jullie zullen nog veel van haar horen en lezen.
1.000 x 100.000
In de woonkamer van mijn ouders hangt een kader. Met daarin een document. Een historisch document, dat ten huize van den Broeck wordt gekoesterd. Het is het eerste aandeel van de cvba 1.000 x 100.000. Die coöperatieve vennootschap werd in 1986 opgericht om De Morgen te redden.
Het aandeel is getekend door Hugo Claus, Paul Goossens en Walter van den Broeck. Zij, en vele anderen, koesterden toen de droom dat het mogelijk zou zijn om een onafhankelijke, progressieve krant te maken die in handen was van haar eigen lezers. En niet in handen van politieke partijen of rijke families.
Die droom werd ook werkelijkheid, zij het kortstondig. Er werd 50 miljoen Belgische frank ingezameld maar dat was te weinig om de krant echt een toekomst te geven. Twee jaar lang probeerde De Morgen het op eigen benen, maar daarna kon ze enkel overleven door zich te laten opkopen door de NV Hoste (later De Persgroep).
Het is vandaag precies dertig jaar en negentien dagen geleden dat in die andere mythische zaal – de Vooruit in Gent – de laatste benefiet voor de 1.000 x 100.000 werd gehouden. TC Matic trad er voor het laatst op. Billy Bragg zong ons allemaal een hart onder de riem. Het was de droomnacht van De Morgen.
Droomnacht van Apache
Vandaag, 7 februari 2017, is de droomnacht van Apache. Dankzij Wouter Deprez, dankzij De Roma. Dankzij alle artiesten die hier vandaag belangeloos optreden. Dankzij de fantastische ploeg van Apache. En dankzij jullie.
De droom van de 1.000 x 100.000 is dertig jaar lang blijven smeulen. De droom dat burgers het heft in eigen handen kunnen nemen en zelf een redactie kunnen financieren, die onafhankelijke onderzoeksjournalistiek – onafhankelijke journalistiek tout court – kan bedrijven. Volgens de regels van de kunst. Met respect voor de deontologie. Moedig en onvervaard.
Apache wil ook expliciet een progressief medium zijn en vult dat woord concreet in. En ik citeer:
Apache is gericht op vooruitgang en streeft naar een welvarende, veilige, milieuvriendelijke, emancipatoire en rechtvaardige rechtsstaat. Apache maakt waarden als solidariteit, ecologische duurzaamheid, transparantie, democratie en zelfbeschikking expliciet. Apache schrijft zich in een stroming die bouwt aan een samenleving die opkomt voor de zwakkeren, de planeet beschermt en elk individu de kans geeft om zich te ontplooien.
Niet meer en niet minder.
Wij geloven dat dat het beste kan wanneer we door onze lezers worden gefinancierd en niet met reclame of subsidies. En blijkbaar slaat die boodschap aan.
Want de afgelopen maanden hebben jullie niet alleen centen in onze crowdfunding (onze spaarpot zeg maar) gestopt. Het aantal leden dat toegang heeft tot de website is gestegen naar 3.000. Onze coöperatie telt momenteel 1.000 aandeelhouders. En op Twitter en Facebook groeit het aantal volgers elke dag.
Met deze steun nemen we een jaar voorsprong op ons businessplan.
Maar we gunnen onszelf geen rust. We zijn nog steeds op zoek naar mensen die ons financieel willen steunen. Een nieuwe kapitaalronde zou de redactie nog moeten versterken, zodat we nog meer journalisten aan het werk kunnen zetten.
Populisten, dictators en plutocraten
Want er is meer dan ooit nood aan goede journalistiek. Vooreerst in deze stad. Waar het stadsbestuur zoete broodjes blijft bakken met een projectontwikkelaar. Waar het stadsbestuur stiekem een 'gouden perceel' aan de Slachthuissite zomaar uit handen wil geven zonder te weten hoeveel euro het in ruil zal krijgen. Voor een stad die aan haar burgers steeds meer opofferingen vraagt en die niet weet hoe ze de pensioenen van haar ambtenaren zal kunnen betalen, is dat een wraakroepende keuze.
Maar ook elders is er nood aan media die de rol van de vierde macht opnemen. De democratie kraakt in al haar voegen. Regeringen en parlementen zijn machteloos tegenover de ijzeren wetten van de markt.
Rechters worden in diskrediet gebracht, hun vonnissen worden als 'partijdig' en 'wereldvreemd' beschouwd. Burgers voelen zich in de steek gelaten en laten hun oren hangen naar demagogen en leerling-tovenaars.
Zonder media die de journalistiek niet langer beschouwen als veredeld entertaintment, maar als een broodnodige bouwsteen voor een gezonde democratie, geven we vrij spel aan populisten, dictators en plutocraten.
We moeten de journalistiek versterken en onze geloofwaardigheid opkrikken. Zodat de lezers ons opnieuw vertrouwen. Zodat ze opnieuw houvast krijgen wanneer ze naar het nieuws kijken of de krant lezen.
Als we niet opletten zal Trump de pers zelfs niet moeten muilkorven. Dan maakt de pers zichzelf overbodig en heeft de ongefilterde propaganda – of de regelrechte bagger – op de sociale media vrij spel.
Bondgenoten
Maar er is hoop. In Amerika zien de kwaliteitskranten, zoals The Washington Post, The New York Times en The New Yorker het aantal abonnees toenemen. Steeds meer burgers hopen dat de kwaliteitsmedia orde in de chaos scheppen. Context en duiding bieden in plaats van steekvlamjournalistiek of ersatznieuws te copy-pasten.
Hoofdredacteurs moeten deze kans grijpen. Om bij hun directies een duidelijke boodschap over te brengen. Besparen op redacties is niet langer een optie. Wie nu niet investeert in goeie journalisten, riskeert zijn eigen medium overbodig te maken. En dit geldt niet alleen voor de zogenaamde kwaliteitskranten.
De strijd om de burger zal vooral gewonnen moeten worden in de populaire media. Apache is een kleine speler in het medialandschap. Wij doen vanuit die positie dagelijks ons best.
Maar wij zijn niet de enigen. Er zijn gelukkig nog media, nog journalisten die blijven geloven in professionele onderzoeksjournalistiek. En om onze bondgenoten een hart onder de riem te steken, om de rangen te sluiten op het moment dat de pers zich moet weren tegen machtige vijanden, reiken we vanavond De Pen van Apache uit.
Een prijs waarmee we een journalist(e), een medium of een organisatie bekronen die zich verdienstelijk maakt in de strijd voor de vrijwaring van de persvrijheid en/of de onderzoeksjournalistiek. We doen dat samen met PEN Vlaanderen.
De afgelopen weken kon u stemmen op vijf genomineerden: Chris De Stoop, het International Consortium of Investigative Journalists, Luc Pauwels, Médor en The Caravan's Journal. Samen met jullie hebben de coöperanten en de redactie van Apache een winnaar gekozen. Die krijgt van ons en van PEN Vlaanderen niet alleen de 'Pen van Apache' maar ook een kunstwerk van Anne-Mie Van Kerckhoven.
Een kunstwerk dat Giordano Bruno toont; de vrijdenker die op de brandstapel stierf omdat hij zich verzette tegen 'fake news' en 'alternative facts', omdat hij wél geloofde dat de aarde rond de zon draait en niet omgekeerd.
Dames en heren, vrienden van Apache, maak er nog een fantastische avond van. Maar ik maak met u een afspraak. Want de strijd is nog niet gewonnen. Hij begint nog maar pas.
Tot de volgende ronde!
