De aankondiging van Netflix had afgelopen maand iets van een déjà-vu. Al enkele keren deed het gerucht de ronde dat de dienst gelanceerd zou worden in ons land. Na al die sissers was het op 19 september dan toch zo ver. Ook de Belgen kunnen genieten van de zogenaamde all-you-can-eat-formule voor films en series. Enkele jaren geleden gebeurde net hetzelfde in de muziekwereld. Daar kondigde Spotify en haar adepten een revolutie aan in de Belgische muziekconsumptie en industrie. De van oorsprong Zweedse streamingdienst bood in 2011 ook bij ons een online catalogus aan van meer dan 20 miljoen nummers, die je ongelimiteerd kan streamen en beluisteren voor een vast bedrag.
Gatekeepers
De komst van diensten als Netflix en Spotify kadert in een bredere beweging waarbij traditionele media concurrentie krijgen van een heel ander soort distributiekanalen. Die beweging is al bezig sinds de komst van het internet. Talloze websites verdelen nieuws, muziek en video, al dan niet legaal, gratis of betalend. Radio, televisie, geschreven pers en anderen zijn daardoor niet langer exclusieve gatekeepers. Het zijn niet langer de enigen die beschikken over een poort naar het grote publiek. Vroeger was het als muzikant erg moeilijk om door te breken zonder steun van de nationale radio. Vandaag liggen de kaarten anders.
De komst van diensten als Netflix en Spotify kadert in een bredere beweging waarbij traditionele media concurrentie krijgen van een heel ander soort distributiekanalen
Daarenboven kan je een tweede niveau onderscheiden in het gatekeepers-proces. Zo zijn online media hoe langer hoe meer ook curatoren. Ze maken de gebruiker wegwijs in de gigantische informatiestroom die sinds de opening van de digitale snelweg op ons afkomt.
Voor online nieuwswebsites is dat de evidentie zelve. Zij selecteren het nieuws op basis van journalistieke criteria, al moet je dat tegenwoordig ook met een korrel zout nemen. Opvallend is dat diensten als Netflix en Spotify eveneens die rol van curator op zich beginnen nemen. Bij Spotify werd dat de afgelopen jaren erg duidelijk. Van een lijvige catalogus evolueerde de dienst naar een nog gigantischere muziekbibliotheek, maar ook met de mogelijkheid om die beter te verkennen. Het lanceerde binnen hun software een platform waar je apps kan installeren die muziek aanraden. Dat kan op basis van je humeur, je muziekstijl of simpelweg door platenlabels die hun artiesten in de kijker zetten.
Vlees en bloed
Ook websites als playlists.com zijn een dankbare manier om op verkenning te gaan tussen miljoenen uren aan muziek. Algemeen genomen vind je binnen het online curatorschap twee stromingen: die van het algoritme en die van de persoonlijke samenstelling. Computer en mens. Algoritmes kunnen bijvoorbeeld inspelen op eerder afgespeelde muziek van de gebruiker. Een samensteller van vlees en bloed zal eerder zijn eigen voorkeur laten spreken. In het geval van Netflix zijn het voornamelijk algoritmes die op basis van je voorkeur nieuwe series of films voorstellen.
Je kan moeilijk nog naast de komst van nieuwe, invloedrijke en internationale miljoenenbedrijven die meteen een merkbare invloed hebben op de industrie
Deze relatief nieuwe ontwikkeling zorgt voor de nodige problemen. Getuige daarvan is de rechtszaak die platenlabel Ministry Of Sound aanspant tegen Spotify. Gebruikers van de muziekdienst maken de compilaties van het label namelijk simpelweg na door er afspeellijsten van te maken binnen Spotify. Op die manier hoeven ze niet de cd's te kopen, hoewel alles wel legaal blijft. De kracht van Ministry of Sound zit 'm echter in de samenstelling van muziek. Het ontdekken van artiesten en het opbouwen van een afspeellijst vergt namelijk ook financiële middelen. In die zin is het interessant om te zien hoe Spotify zal reageren. Schatten zij de rol van het curatorschap (van vlees en bloed) naar waarde?
Veelbelovende evolutie
De omwenteling in de wereld van de gatekeepers is dus zeker niet eigen aan de komst van Netflix. Wel kan je nog moeilijk naast de komst van nieuwe, invloedrijke en internationale miljoenenbedrijven die meteen een merkbare invloed hebben op de industrie. Netflix beschikt over heel wat middelen om de Belgische markt te bestormen en liet dat ook duidelijk blijken met een overrompelende reclamecampagne. Het is in dat opzicht ook interessant om te zien hoe andere, gelijkaardige initiatieven zich stilaan ontpoppen. Denk maar aan de recente komst van de applicatie Wappzapp die 'gratis' audiovisuele inhoud van het internet verzamelt en vervolgens ordent in categorieën. Nog een voorbeeld van een nieuwe gatekeeper die distributie en curatorschap combineert.
Beperkingen
Die evolutie confronteert traditionele media met hun beperkingen. Traditionele radio en televisie hebben niet de mogelijkheid om de gebruiker de vrije keuze te laten. Daarom verwondert het niet dat de VRT en Belgacom partnerships willen aangaan met Netflix. Ook met Spotify was dat in veel landen het geval. Telenet hanteert een andere strategie door zelf in te zetten op een video-on-demand-dienst met Rex en Rio. Enkel de tijd zal uitwijzen wat de juiste strategie is. Netflix heeft immers ook nog steeds zijn beperkingen. Zo is het momenteel niet mogelijk om offline gebruik te maken van de dienst. Dat is vervelend voor de mobiele gebruiker die (nog) niet over een datanetwerk beschikt om grote bestanden als films te streamen via tablet of smartphone. Misschien dat de verdere uitrol van het 4G-netwerk daar verandering in zal brengen.
