Door Robert Voorhamme (sp.a), Antwerps schepen van Onderwijs
Anders dan in veel andere regio’s in Vlaanderen kent de stad Antwerpen niet alleen een 'vergrijzing' maar ook een 'vergroening'van haar bevolking.
Dat blijkt uit bevolkingsprognoses voor de komende twintig jaar. Een nieuwe analyse uit 2009 geeft aan dat de verjonging nog sneller op ons afkomt en nog groter is dan eerst gedacht. Of in cijfers uitgedrukt: we verwachten in onze stad tussen de 30.000 en 70.000 méér jongeren in de komende twee decennia. Ik hoef niet te vertellen dat deze kinderen ook (leerplichtig zijn en) recht hebben op onderwijs.
Bouwregeltjes
Vandaar dat het stadsbestuur in 2006 het bouwen van nieuwe scholen als één van de tien topprioriteiten in haar bestuursakkoord plaatste. We hebben een flinke hap in de stadsbegroting voorzien voor ons Masterplan Schoolgebouwen.
Maar dat alles biedt – als er niks verandert aan de Vlaamse financiering en bouwregeltjes – onvoldoende antwoord aan de ouders die vandaag hopeloos op zoek zijn naar een school.
De Vlaamse samenleving en de Vlaamse regering staan vandaag, niet morgen, voor een fundamentele keuze: van die vergroening een succesverhaal maken of de steden door capaciteitsproblemen laten leeglopen.
Capaciteitsprobleem
We hoeven de bevolkingsprognoses zelfs niet af te wachten. De gevolgen van de verjonging in onze stad werden deze week duidelijk: 26 procent van de ouders die de moeite deed hun kindje aan te melden voor een nieuwe school, kregen gisteren het bericht dat er geen plaats is in een school naar voorkeur. Dat heeft voor een klein deel te maken met het feit dat ouders maar één school aangeduid hadden, maar vast staat dat honderden ouders geen plaats vonden voor hun kleuter. Dat heeft niks te maken met het aanmeldingssysteem. Dit systeem heeft alleen maar de beperkte plaatsen op een rechtvaardige en transparante manier verdeeld zonder kampeertoestanden. Het aanmeldingsregister heeft goed gewerkt, maar kan niets veranderen aan het capaciteitsprobleem in een aantal Antwerpse wijken zoals Antwerpen-centrum, Borgerhout, Deurne en Antwerpen Noord. Een probleem dat in die buurten de voorbije jaren overigens steeds duidelijker werd door de toenemende wachtrijen voor de schoolpoorten.
Iedereen – en in de eerste plaats de ouders – beseft ondertussen dat bijkomende capaciteit creëren de enige optie is. Scholen bouwen is echter een kwestie van tijd en geld. Vlaanderen kan geen tijd meer kopen: nood breekt wet.
Financiële aderlating
Iedereen – en in de eerste plaats de ouders – beseft ondertussen dat bijkomende capaciteit creëren de enige optie is
Samen met de Antwerpse onderwijspartners vragen we de Vlaamse regering om een taskforce op te zetten om alle obstakels weg te werken die een urgente aanpak in de weg staan. Met andere woorden: we dringen aan op een nooddecreet dat zorgt voor voldoende middelen, snelle procedures en voldoende vrijheid om ook op korte termijn de capaciteit te verhogen. Als dat zou kunnen voor grote infrastructuurwerken, waarom dan niet voor de urgente bouw van schooltjes?
Je mag bijvoorbeeld nu (en dat is maar logisch) niet zomaar ergens containerklassen plaatsen en huren als er al ruimte zou zijn. De huidige bouwregelgeving laat dat niet toe. Bovendien krijgen scholen nu geen subsidies voor huur. Enkel voor bouwkosten krijgen ze een Vlaamse subsidie (een vast bedrag per vierkante meter). Een leegstaand kantoorgebouw huren, betekent in de huidige omstandigheden dus een financiële aderlating voor de scholen.
Vicieuze cirkel
Ook als we bestaande publieke gebouwen omvormen tot scholen hangt daar een aanzienlijk prijskaartje aan vast. Bovendien moet de doorlooptijd van vergunningen dan drastisch ingekort worden.
In een beperkt aantal gevallen is er de mogelijkheid om lege lokaaltjes te gebruiken voor extra klasjes. Alleen moet je beseffen dat je door een extra klas te creëren daarna ieder jaar een bijkomend lokaal nodig hebt: in totaal dus vier kleuterklasjes én zes klassen lagere school. Los van infrastructuur wordt het opstarten van nieuwe scholen serieus geremd door financieringsvoorwaarden die ongepast zijn in een context van bevolkingsgroei. Want tot nu toe kan je enkel centen krijgen om scholen te bouwen voor leerlingen die vorig jaar op 1 februari al in een school ingeschreven waren. Dus kinderen die geen school vonden, kunnen ook niet meetellen om bouwsubsidies te krijgen. Een vicieuze cirkel dus.
Geen excuus
Een deel van de nodige middelen kunnen gevonden worden bij de KBC-gelden die binnenkort vrijkomen. Vlaanderen zal een fonds moeten voorzien uitsluitend voor capaciteitsuitbreiding van basisscholen in nieuwe verkavelingen, in buurten waar de verjonging voorspeld wordt of waar die zich nu al voordoet.
Uiteraard: noodoplossingen moeten kaderen in een structureel plan op lange termijn zoals wij voorzien in ons masterplan. Ook daar dringen aanpassingen in de subsidiering en regelgeving zich op. De huidige Vlaamse AGION-subsidies voldoen niet. Ook de beloofde DBFM-middelen moeten dringend komen.
Kortom: de crisis mag geen excuus zijn om die extra inspanningen niet meteen te leveren. Want scholenbouw zorgt voor extra werkgelegenheid, innovatie en opleiding van de volgende generatie actieve Vlamingen.
Om maar te zeggen dat de verjonging ons niet bang moet maken, maar een troef is.
