Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Twee democratieën en Vlaanderen

Johanna Brankaer
The Mic (c) Esparta Palma
The Mic (Foto: Esparta Palma, flickr)

Vanop een afstand en met een zekere bevreemding sla ik de 'Vlaamse res publica' gade. Enkele opmerkingen - maar ik zou honderd keer meer voorbeelden kunnen geven dan wat nu volgt.

De witte Vlaming

Deze week in De Afspraak werd de uitspraak (door een medeburger met een donkerdere huidskleur) dat het Vlaams Belang een racistische partij is door alle witte Vlamingen aan tafel bestreden. 'De Vlaming' is immers geen racist. Het bestaan van racisme, wat niet alleen een ervaring is die vele mensen delen, maar ook een fenomeen dat uitvoerig behandeld is in wetenschappelijke literatuur en onderzoeksjournalistiek, wordt bijna als een 'mening' weggezet.

De (witte) Vlaming 'weet' dat 'de Vlaming' geen racist is en als hij voor racistische partijen stemt, dan 'voelt' hij zich daarom geen racist.

(c)steve bustin flickr
Media interview (Foto: Steve Bustin, flickr)

Het ontkennen van racisme is natuurlijk ook een vorm van racisme en het bevestigt alleen maar hoe mainstream racisme in Vlaanderen geworden is. De opmerking van Suzanne Vega dat de verkiezing van Trump aan racisme te wijten was, veroorzaakte een pijnlijke stilte bij diegenen die vinden dat een regering met VB principieel mogelijk moet zijn. De donkerdere medemens die de link wou leggen naar Vlaanderen, werd het zwijgen opgelegd: 'Ja, we weten wel wat jij denkt.'

Bruine golf

Nog zo’n bizar moment op de VRT, een dag eerder. De Vlaamse politicoloog (er is er maar één blijkbaar) becommentarieert het woordgebruik in de Franstalige pers. Daar had men de uitdrukking 'bruine golf' gebezigd. Dat lag volgens de witte Vlaamse academicus aan het feit dat men in Wallonië nog achterlijke voorstellingen had over het VB, terwijl wij daar al 'verder in geëvolueerd' zijn. Effectief. In de Franstalige grafiekjes wordt VB zwart of bruin voorgesteld. In Vlaanderen geel.

In Vlaanderen zijn er geen slachtoffers van racisme, er zijn alleen slachtoffers van beschuldigingen van racisme

En zoals altijd als het op de Vlaamse tv over racisme (en trouwens ook seksisme) gaat, worden de slachtoffers niet gehoord. De daders worden meteen vergoelijkt en als eigenlijke slachtoffers voorgesteld. In Vlaanderen zijn er geen slachtoffers van racisme, er zijn alleen slachtoffers van beschuldigingen van racisme. Arme Theo, arme Tom – altijd onbegrepen, altijd onterecht door 'links' aangevallen. Hitlerselfies delen, chocomousse maken van zwarte kindjes: onbegrepen humor, hoogstens een stijlfout, soms een accident de parcours.

Het is hallucinant dat, als je op de Vlaamse publieke omroep beweert dat VB een racistische partij is, je dan meteen in het defensief gedrongen wordt.

Bubbels op sociale media

Nu probeert men vooral 'de kiezer' (in de praktijk slaat dit alleen op de VB-kiezer) te 'begrijpen'. Een verklaring die nu vaak wordt aangehaald is de stemmingmakerij op sociale media. Iedereen weet dat er op sociale media bubbels zijn die weinig met de realiteit te maken hebben.

Een kritische pers, die de macht controleert, hebben we de facto nauwelijks. Grote media verspreiden het discours, de thema’s van voornamelijk één autoritaire figuur

Alsof die bubbel alleen op het internet bestaat. Heel de Vlaamse publieke opinie verkeert in een soort 'bubbel' waar een soort parallelle realiteit gecreëerd wordt. Met de Vlaamse publieke opinie bedoel ik hier in de eerste plaats de politici die in de studio’s worden uitgenodigd, de grote kranten en de VRT.

De verkiezingsuitslag (en trouwens ook die van 2014, want dat was ook al een overwinning voor extreemrechts) is het logische gevolg van een zeer onverdraagzaam discours dat hoogstens eens door een of ander individu in vraag gesteld wordt, maar dat verder totaal onkritisch gereproduceerd wordt door alle media (buiten sommige 'lasterlijke' of 'extremistische' journalistieke websites, die meestal buiten het zicht van 'de Vlaming' blijven). Een kritische pers, die de macht controleert, hebben we de facto nauwelijks. Grote media verspreiden het discours, de thema’s, enzomeer van voornamelijk één autoritaire figuur.

BDW

Alle Vlaamse media staren naar Bart De Wever als konijnen naar een lichtbak. Als er al eens een kritisch artikel wordt gepubliceerd, dan wordt de journalist daarna wel op de vingers getikt. De lezer wil BDW, de kijker wil BDW, dus moeten alle media ervoor zorgen dat BDW nog met hen wil praten.

Als de Russische televisie beelden toont van Poetin in een of andere heldhaftige sportieve pose, dan doen wij daar smalend over en zien wij de Russen als achterlijk en ondemocratisch. Als de Vlaamse publieke omroep de burgemeester van Antwerpen een hele week volgt terwijl hij zich voorbereidt op de marathon, dan stelt niemand zich hardop vragen bij de relevantie van dit item in een journaal.

Als BDW voor de camera 'ludieke' en best vernederende cadeautjes aan Vlaamse partijvoorzitters geeft, dan zijn die een thema dat in geen enkel Vlaams medium onbesproken blijft

Als BDW in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 alle journalisten drie keer naar Antwerpen roept om tweemaal te melden dat hij een week later iets zal melden over een eventuele kandidatuur, dan is BDW daarmee drie keer een hoofdpunt in het nieuws geweest.

Als BDW voor de camera 'ludieke' (en eigenlijk best ook vernederende) cadeautjes aan Vlaamse partijvoorzitters geeft, dan zijn die cadeautjes een thema dat in geen enkel Vlaams medium onbesproken blijft.

Vlaamse golf van medeleven

Van elke doorzichtige strategie die BDW toepast, wordt in de Vlaamse pers gezegd dat het weer een uiting is van een uitzonderlijke intelligentie, van een uitzonderlijk politiek talent (terwijl ze de strategie ook gewoon doorzien hebben en het in die zin natuurlijk helemaal geen geniale strategie was).

En als BDW eens een fout maakt, dan wordt dat als iets uitzonderlijks voorgesteld. Als hij enkele dagen later op de Vlaamse radio begint te huilen over zijn vader die dan al twintig jaar dood was, dan gaat er een golf van medeleven door Vlaanderen. Over de 'fout' wordt niet meer gesproken.

Nog erger is dat één partij, rond één sterke man, de hele agenda, de hele breedte van relevante thema’s bepaalt

Als BDW zegt dat hij zijn 'intellectuele' boek over identiteit niet tijdens de campagne had willen publiceren, maar hiertoe gedwongen werd door 'de partij', durft geen enkele Vlaamse journalist of opiniemaker zelfs maar met de ogen te rollen.

Nog erger is dat één partij (rond één sterke man) de hele agenda, de hele breedte van relevante thema’s bepaalt. Niemand betwijfelt in de Vlaamse media dat er een migratie-CRISIS is, ook al gaat het hier duidelijk om framing. Niemand stelt begrippen als 'de open-grenzen-lobby', die ongeveer even reëel is als het zionistisch-communistisch wereldcomplot van een eeuw geleden, ter discussie. Nog zo’n handige fictie die nooit onderzocht wordt is het aanzuigeffect, terwijl dit zogenaamde fenomeen gebruikt wordt om mensen te mishandelen. Mensenrechten? Toch alleen voor onze mensen. Zweemt dit naar racisme? Dan enkel omdat niemand 'de Vlaming' begrepen heeft …

Blinde vlek

Om de één of andere reden heb ik tijdens de campagne drie debatten over migratie gezien, waarin iedereen elkaar op rechts probeerde voorbij te steken. Waarbij mensenrechten en menselijkheid nooit vermeld werden. Beste Vlaming, dit is niet de enige manier om dit thema te behandelen: kijk eens naar het item migratie in het voorzittersdebat op de RTBf. Daar moeten mensen zich niet verantwoorden om de mensenrechten na te leven, maar om ze te schenden …

Ik heb de indruk dat de enorme blinde vlek over racisme deel uitmaakt van een breder fenomeen. Ik geloof niet in 'de Vlaming', maar in de Vlaamse media komt vooral één manier van maatschappelijk denken aan bod. Hetzelfde handvol rechtse commentatoren mag zijn visie geven over alle mogelijke maatschappelijke fenomenen (waar zij meestal geen enkele expertise over hebben).

Geen enkel discours dat buiten het zelfgenoegzame conservatisme van 'de Vlaming' valt, wordt op televisie een tribune gegeven

Bij elk debat (het zijn eigenlijk geen debatten in de ware zin van het woord) doet zich min of meer het volgende scenario voor: een persoon of een groep doet iets uit morele overwegingen (of het nu voor milieu, mensenrechten of sociale gelijkheid is doet er weinig toe). De reactionaire stamgasten van de programma’s mogen er dan hun licht over laten schijnen.

De algemene sfeer die ontstaat is dat mensen die geëngageerd zijn, die iets goeds willen doen, die de wereld minder slecht willen maken, 1) zich 'moreel superieur' voelen; 2) hypocriet zijn (zo weet de voorzitter van het Vlaams Fonds der Letteren bijvoorbeeld dat veganisten heel vaak naar Thailand vliegen); 3) wereldvreemd zijn.

Sociale afbraak

Geen enkel discours dat buiten het zelfgenoegzame conservatisme van 'de Vlaming' valt, wordt echt een tribune gegeven. Geen enkele 'linkse' figuur mag ook over andere onderwerpen dan dat waarvoor zij uitgenodigd wordt, duiding geven. Er wordt gesproken over de 'apocalyptische voorstellingen' over het klimaat, de 'groene kerk', de 'open-grenzen-lobby' – alsof er helemaal geen vuiltje aan de lucht is, alsof het daarbij om feiten gaat. Wij hebben geen enkele reden om onszelf of 'onze manier van leven' in vraag te stellen.

Geen enkele partij is erin geslaagd andere punten op de agenda te zetten buiten die die door de grootste partij als belangrijk worden gezien (asielcrisis, pensioendogma, klimaatontkenning). Wie daarvan afweek, kreeg niet alleen van de N-VA, maar ook van alle journalisten die hun leugens reproduceren, de volle laag.

Waarom komt iemand als Peter Mertens vóór de verkiezingen niet vertellen dat VB consequent voor sociale afbraak heeft gestemd tijdens de vorige legislatuur?

Persoonlijk zou ik het bijvoorbeeld interessant gevonden hebben als Peter Mertens vóór de verkiezingen had kunnen vertellen dat VB consequent voor sociale afbraak heeft gestemd tijdens de vorige legislatuur. Waarom hebben de anderen dit niet gedaan? Waarom heeft geen enkele journalist dit gedaan?

Vlaanderen is een totalitaire staat, waar de hele (mainstream) pers in de grond één wereldbeeld reproduceert. Mensen vanuit het middenveld en slachtoffers van racisme hebben dit verschillende keren aangekaart en niemand heeft dit ooit ernstig genomen.

Het gekke is dat de burgemeester van Antwerpen niet eens geweld moet gebruiken om de media in zijn greep te houden. Ze schijnen uit vrije wil hun taak om de macht kritisch te bevragen (en dat is niet gewoon 10 keer dezelfde vraag stellen in een interview) op te geven. Zelfs als diezelfde N-VA en het VB het dan nog niet nalaten de pers en de universiteiten als cultuur-marxistische bastions voor te stellen, ondergaat het journaille dit lijdzaam.

Yogasnuivers

Het grootste probleem van het Vlaams onderwijs lijken mij niet de Pisa-resultaten voor wiskunde te zijn. Het probleem is eerder dat het blijkbaar niet in staat is voldoende kritische burgers af te leveren (inclusief toekomstige journalisten). Burgers, die niet zomaar elk hapje als 'yogasnuivers', 'pretpedagogie', 'leidcultuur' enzomeer, gulzig inslikken in afwachting van de volgende hapklare brok.

Maatschappelijke problemen mogen nauwelijks benoemd worden, het kader dat uit “de partij” komt wordt zelf niet in vraag gesteld. “De Vlaming” heeft namelijk geen enkele reden om zichzelf eens kritisch in de spiegel te bekijken. “De Vlaming” is perfect zoals hij is en altijd is geweest (dat hij niet altijd “rechts” is geweest overzien we daarbij gemakkelijkheidshalve)… In alle bescheidenheid is hij best trots op zijn “identiteit”. Dingen als “Verlichting” en “racisme” – daarvoor heeft hij een heel eigen definitie, die buiten Vlaanderen vreemd genoeg niemand begrijpt. O ja, en ook wat wij met “confederalisme” bedoelen begrijpt buiten Vlaanderen ook echt niemand. “De Vlaming”, het eeuwige slachtoffer van onbegrip…

LEES OOK
Stef Arends / 04-12-2023

Hoe extreemrechts, journalistiek en sociale media een racistische haatstorm veroorzaakten

Een reconstructie van de haatstorm tegen schrijver Dalilla Hermans.
Illustratie van Gilani Raja voor de campagne ’Stop de haat!’ van Kif Kif, Sankaa en Hand in Hand tegen racisme
Karl van den Broeck / 13-09-2023

We hebben Vlaams Belang niet nodig om de democratie te slopen

Bij de opmars van extreemrechts lijken steeds meer democraten te vergeten wat democratie inhoudt.
Vlaams Belang democratie
Robrecht Vanderbeeken / 19-06-2020

'Politieke inmenging bij VRT is schending van Cultuurpact'

Artikel 17 van het Cultuurpact stelt dat overheden en bestuursraden zich niet mogen mengen met de inhoudelijke programmatie van organisaties.
vrt toren