Stel: je bent 16. Een nieuwe leerkracht Nederlands komt de klas binnen en hij blijkt meteen een topkerel te zijn. Hij gebruikt leuke didactische trucs, is grappig en zeer empathisch. Een echte teddybeer. Eén minpuntje evenwel: hij beweerdt dat ‘ik vindt’ eindigd op –dt. Ook bij de andere dt-en grammaticaregels slaadt hij mis de bal geregeld. Maar de leerlingen niet erg vinden dat, want ze weten niet beter. Ze vinden hem vooral geweldig.
(Geen) paniek
Dat is ongeveer wat afgelopen woensdagavond op één te zien was tijdens het primetime-programma ‘De klas’. Wim Lybaert gaf er een klimaatles aan een klas Oostendse jongeren en zijn omgang met de klasgroep was ronduit top. Maar wat hij zei, raakte kant noch wal. Van bij de start was het al raak, of beter gezegd, mis: “Binnen 30 tot 40 jaar staat Oostende onder water”, poneerde Wim met veel stelligheid.
Maar stel je eens voor dat zijn stelling zou kloppen. Dan blijven onze kustbewoners daar toch verbazend rustig onder, niet? Ik kom af en toe in Oostende en ik heb er nog nooit enige vorm van paniek gemerkt rond het wassende zeewater. Ook de verhuur en verkoop van appartementen loopt er nog steeds van een leien dakje. Vreemd toch. Waarom zou je nog een appartementje met zicht op zee kopen als je weet dat je investering binnenkort niets meer waard is?
Oostende zal binnen 30 tot 40 jaar NIET onder water staan
De reden voor deze onverklaarbare apathie aan onze kust is eenvoudig. Oostende zal binnen 30 tot 40 jaar namelijk NIET onder water staan. Volgens de voorspellingen van het klimaatpanel van de Verenigde Naties zal de zeespiegel zelfs tegen 2100 ‘maar’ maximaal één meter hoger staan. Voor heel wat eilandstaten een probleem, maar Vlaanderen kan dit perfect aan. Zelfs twee tot drie meter zou Oostende, mits tal van aanpassingswerken, niet onder water zetten.
Toxische cocktail
Maar goed, misschien nam Wim een loopje met de stijgende zeespiegel omdat zijn doelpubliek anders de ernst van de situatie niet zou begrijpen. Want de klimaatopwarming staat weldegelijk op het punt om onze menselijke beschaving op haar grondvesten te doen daveren. Als we nu niet opletten, botsen we nog in de loop van deze eeuw op een toxische cocktail van extreme droogtes, hongersnoden, ronddolende mensenmassa’s, pandemieën, ontwrichte staten en ineenstortende ecosystemen, waarbij de stijgende zeespiegel pas in een latere fase een doorslaggevende rol zal spelen.
En de komende jaren zijn cruciaal. Als we de gevolgen tegen het einde van de eeuw enigszins onder controle willen houden, moet de wereldwijde uitstoot reeds in 2030 met bijna de helft gedaald zijn. Dat lukt alleen door het gebruik van steenkool, olie en gas zo snel mogelijk overboord te kieperen en prompt de koolstofarme alternatieven te omarmen.
Deze koolstofarme alternatieven vormen de kern van de klimaatoplossing. Het goede nieuws is dat alles allang voorhanden is en dat deze omslag onze economie op de middellange termijn alleen maar ten goede komt. Onze levensstandaard hoeft daar niet onder te lijden en het maakt ons meteen onafhankelijk van landen met een bedenkelijke reputatie zoals Rusland en Saoedi-Arabië.
Plastic zakken en een koopverslaving
Maar daar werd in Wims les met geen woord over gerept, integendeel. Hij praatte de jongeren vooral een schuldgevoel aan door te hameren op allerlei ‘slechte’ gewoontes uit hun dagelijkse leven. Een greep uit de ‘klimaatbeloftes’ die de jongeren op het einde van de uitzending maakten, spreekt boekdelen: ‘Ik zal niet langer drie schermen tegelijkertijd gebruiken’, ‘ik zal minder plastic gebruiken en weggooien’, ‘minder papier verspillen’, ‘het licht uitdoen als ik de kamer verlaat’, ‘twee keer nadenken alvorens ik iets koop’, ‘minder lang douchen’ enzovoort.Uiteraard zijn dit allemaal mooie voornemens. Maar het probleem is niet enkel dat ze per definitie weinig zoden aan de klimaatdijk brengen. Ze hebben vooral weinig tot niets met de klimaatkwestie van doen. Ook het steeds terugkerende wondermiddel ‘consuminderen’, mag je bijvoorbeeld niet verwarren met de échte klimaatoplossingen.
Het klimaateffect van consuminderen is alsof je het volgende zou zeggen tegen een man die zijn vrouw zeven dagen op zeven slaat: “Wat als je je nu eens zou beperken tot vijf dagen per week?”Vandaar mijn oproep aan iedereen die met de klimaatkwestie bezig is: cut the crap en hou het bij de essentie van de klimaatproblematiek. En daar horen plastic zakken of je koopverslaving niet bij. Zelfs energie is de vijand niet, het zijn de fossiele brandstoffen. Om de klimaatopwarming te stoppen is het dus belangrijker om te weten waar je energie vandaan komt, dan om na te gaan hoeveel je ervan verbruikt.
Leg dan ook vooral de nadruk op die vele alternatieven. Want nieuwe energiesystemen en technologieën staan te popelen om mijn en jouw leven niet alleen aangenamer, maar ook gezonder te maken. En als we tijdig en verstandig investeren, zullen ze ons behoeden voor de kwalijkste gevolgen van de klimaatopwarming. Enkel op deze manier leer je jongeren (én hun ouders) mee te werken aan de échte klimaatoplossingen, vermijd je onnodige gevoelens van onmacht of schuld, en bied je hoop!
