Het grote (on)gelijk in het nieuwe Apache Magazine

Jan Walraven
Het winternummer van Apache Magazine focust op (on)gelijkheid, van de wieg tot de kist.
Het winternummer van Apache Magazine focust op (on)gelijkheid, van de wieg tot de kist.
Haal het magazine in huis

Bernie Sanders sprak met Apache-hoofdredacteur Karl van den Broeck. Ook over Israël en Palestina, maar vooral over zijn in het Nederlandse vertaalde boek. Het is oké om kwaad te zijn op het kapitalisme, stelt de Amerikaanse senator en voormalig presidentskandidaat ons gerust, hij is dat ook. "De Verenigde Staten schuift op in de richting van een oligarchie. Nooit eerder zijn zo weinig mensen zo superrijk geweest en nog nooit hadden ze zoveel macht."

Die extreme rijkdom is lang niet enkel Sanders een doorn in het oog. Ethicus en vaandeldrager van het limitarisme Ingrid Robeyns pleit onomwonden voor een bestaansmaximum. Want rijk wordt op een bepaald moment té rijk. Robeyns schuift niet enkel ethische argumenten naar voren, maar ook politieke, economische en maatschappelijke redenen. Onderweg haalt ze ook de mythe van de meritocratie onderuit, net als andere verhalen die de groeiende ongelijkheid mee helpen verantwoorden.

Het beeld van gidsland op vlak van gelijkheid dat België zichzelf voorhoudt, is volgens Paul Goossens vooral 'een ideaal politiek alibi om niet aan de status quo te raken'

Daar heeft ook journalist Paul Goossens meer dan een woordje over te zeggen. In een essay neemt hij ons mee van de in steen gebeitelde ongelijkheid van het ancien régime tot de opkomst van de miljardairsklasse vandaag en duidt hij waarom vandaag steeds meer op dat gisteren gaat lijken. Ook hier zijn we maar beter waakzaam. Het beeld van gidsland op vlak van gelijkheid dat België zichzelf voorhoudt, is volgens hem vooral "een ideaal politiek alibi om niet aan de status quo te raken". Nochtans, schrijft Goossens, werd "zowat alles wat de concentratie van rijkdom kan counteren al grondig en niet zelden met succes uitgetest".

Als het nog niet duidelijk was: dit Apache Magazine staat in het teken van (on)gelijkheid. Dat betekent dat we ook de "ultieme ongelijkheid" in ogenschouw moeten nemen: de dood. We denken misschien dat de dood the great leveller is – iedereen geeft uiteindelijk de pijp aan Maarten – maar niets is minder waar: ook in de dood zijn we ongelijk. Nog steeds blijken sociaal-economische factoren onze levensverwachting mee te bepalen. Maar niet altijd op de manier die we zouden denken.

Hoewel al ruim dertig jaar herenigd, onderhouden Oost- en West-Duitsland nog steeds geen egalitaire relatie. De Wende mag dan wel een (geo)politiek succesverhaal zijn, economisch en maatschappelijk blijken Oost en West nog vaak verschillende werelden. Dat Ossis zich nog steeds niet helemaal thuis voelen in het herenigde Duitsland, is niet hun eigen schuld, stelt literatuurprofessor Dirk Oschmann in zijn bestseller Der Osten: eine westdeutsche Erfindung. Apache Magazine sprak deze zomer met Oschmann tijdens een rondreis langs Eisenhüttenstadt, Chemnitz en andere Oost-Duitse plekken.

Journalist Johannes Decat en fotograaf Emiel Petrovitch spraken in Armenië met ontheemde families die getuigen over maanden van onderdrukking, hongersnood en inhalige Russische vredestroepen

Wie capteert het onbehagen van het Oosten? Daar slaagt het extreemrechtse Alternative für Deutschland steeds beter in. Al is er een 'rode' kaper op de kust. Boegbeeld van Die Linke Sahra Wagenknecht richtte pas haar eigen partij op. Met een flinkse koers hoopt ze AfD de oostelijke wind uit de zeilen te nemen. Ook Conner Rousseau lijkt Vooruit in een gelijkaardige richting te duwen. Historicus Anton Jäger vraagt zich af of dit wel zoden aan de dijk zal brengen voor de sociaaldemocratie.

Apache Magazine trok niet enkel naar onze oostelijke buren, we gingen nog verder van huis, richting een van de vele 'vergeten' of op zijn minst onderbelichte conflicten. Op 19 september 2023 rolden Azerbeidzjaanse tanks Stepanakert binnen. Nadat de hoofdstad van de Republiek Artsakh, bij ons beter bekend als Nagorno-Karabach, was gevallen, trok het gros van de 120.000 etnische Armeniërs weg richting Armenië. Velen vreesden een etnische zuivering. Journalist Johannes Decat en fotograaf Emiel Petrovitch spraken in Armenië met ontheemde families die getuigen over maanden van onderdrukking, hongersnood en inhalige Russische vredestroepen. Ja, dat lees je goed: Russische vredestroepen. Ook zij konden de snelle Azerbeidzjaanse overname van Nagorno-Karabach niet tegenhouden.

Een Armeens gezin heeft zijn hele hebben en houden mee op de vlucht uit Artsakh.
Een Armeens gezin heeft zijn hele hebben en houden mee op de vlucht uit Artsakh. (© Emiel Petrovitch)

In Oekraïne houden de Russen het wel langer uit. De inval van begin 2022 toonde dat in het Poetin-regime onmiskenbaar de Russische geschiedenis van autoritarisme, verstikkende repressie en staatsgeweld voortleeft. Al moeten we opletten dat we onze blik niet laten vervormen door het huidige regime en de oorlog in Oekraïne. Met journalist Michel Krielaars en slavist Emmanuel Waegemans gaan we op zoek naar de ziel van Rusland, met of zonder Poetin.

Ondertussen smoort de regering van Viktor Orbán de vrije pers in Hongarije. Plannen om buitenlandse steun voor journalisten strafbaar te maken doen opnieuw alarmbellen afgaan. We spraken met journalisten en YouTubers die de vrije meningsuiting met hand en tand blijven verdedigen en tegen de propagandamachine opboksen.

Hier houdt onze papieren wereldreis niet op. We duiken ook in het spoor van wat Turken Çim Adam noemen: grasmannetjes. Jaarlijks lokt Istanbul duizenden kalende mannen met de belofte van een weelderige haardos. Vers van de operatietafel, met duizenden ingeplante haarzakjes op hun kruin, zijn ze makkelijk te spotten in de Turkse hoofdstad. Zoals elk succesverhaal heeft ook dit een keerzijde, niet alleen voor sommige mannen bij wie de transplantatie niet uitpakt zoals gewenst, maar ook voor de Turkse gezondheidszorg.

Al drie jaargangen lang bieden we in Apache Magazine ruimte aan poëzie. Dat is in nummer dertien niet anders. De gelauwerde Dominique De Groen schreef speciaal voor Apache Magazine een nieuwe gedichtenreeks, met de intrigerende titel Aardbeimaan.

Al blijft het in het eerste nummer van de vierde jaargang niet bij poëzie. Auteur Bert Moerman ruilt zijn vaste column in voor de nieuwe literaire rubriek Opgeletterd. Zijn eerste gast is Vincent Van Meenen. Onze huiscolumnist Juicy IJsselmuiden trekt dan weer appelen af van peren, want "nummers doen zich objectief voor, maar zijn het allerminst". Van striptekenaar Nicolas Vadot schotelen we je tot slot vijf beeldende boekbesprekingen voor.

LEES OOK
Ellen Debackere / 23-02-2024

Ook in de dood zijn we ongelijk

Ongelijkheid wordt in België dodelijker.
Foto van miniatuurfiguurtjes: een verpleegkunde of dokter staat naast een patient op een ziekenhuisbed.
Karl van den Broeck / 09-10-2022

Jeremy Corbyn: ‘In een crisis moet je op iedereen letten, behalve op de allerrijksten’

De voormalige Labour-leider blijft campagne voeren om socialisme en ecologie met elkaar te verzoenen.
Jeremy Corbyn
1 REACTIE
Roland Horvath17-12-2023 21:58:17
Het neoliberale monopolie kapitalisme is in staat te produceren maar niet zonder hulp te verdelen: Geld en zodoende ook goederen en diensten. Daardoor worden de rijken superrijk en wordt de koopkracht van de 99,99% uitgehold.
Het systeem kan maar in gang blijven als er een overheid is, die de regels stelt.

Citaat: 'Ethicus en vaandeldrager van het limitarisme Ingrid Robeyns pleit onomwonden voor een bestaansmaximum. Want rijk wordt op een bepaald moment té rijk.'
In dezelfde gedachten gang is het ook mogelijk bij de productie ter plaatse de netto winst vijftig vijftig te verdelen tussen kapitaal en arbeid. De arbeid krijgt een deel van de winst naast de overeengekomen salarissen / lonen.
In de jaren 1400, toen er in toenemende mate sprake was van meer mechanisering, zijn arbeid en kapitaal uit elkaar gegroeid, van elkaar vervreemd.
De verdeling vijftig vijftig is niet vreemd. Zoiets gebeurt ook in de olierijke staten in het Midden Oosten. De netto winst wordt er vijftig vijftig verdeeld tussen de staten en de olieboeren. De staten in het Midden Oosten hebben de macht om dat te eisen en het te verkrijgen.
De Afrikaanse staten hebben veelal niet voldoende macht om de netto winst eerlijker te verdelen dan nu het geval is.