Feiten zoals die in Peterbos kunnen enkel hun oorzaak vinden in de criminele aard of de origine van de plegers. Elke vorm van nuancering en contextualisering wordt weggezet als pamperen en excuses zoeken. Nochtans is er een groot verschil tussen ‘begrijpen’ en ‘begrip vragen’.
Eerst bestuderen
Het is vanzelfsprekend dat er een antwoord van de (lokale) overheid moet komen op de recente voorvallen in de Anderlechtse wijk Peterbos. Om dat te bewerkstellingen blijf ik het een goed idee vinden om de situatie eerst te bestuderen en dan pas oplossingen te suggeren.
Op basis van mijn onderzoek in enkele Brusselse wijken (waaronder ook Peterbos) hoop ik een bijdrage aan dit debat te leveren.
Een bepaald gedeelte van de Brusselse jongeren heeft een uitgesproken negatief beeld van de politie
Al tijdens de Brusselse rellen van eind vorig jaar, waarschuwde ik ervoor dat er nog episodes zouden volgen. Toen viel het op dat de vlam telkens in de pan sloeg wanneer de politie ter plaatse kwam.
Dat hoeft ook niet te verwonderen want een bepaald gedeelte van de Brusselse jongeren heeft een uitgesproken negatief beeld van de politie.
Als meest zichtbare en fysieke vertegenwoordiger van de overheid is die gemakkelijk het mikpunt van frustraties. Maar ook de regelmatige ‘stop and search’ praktijken op straat, schijnbaar willekeurig en zonder aanleiding, zetten kwaad bloed. Verhalen van politiegeweld zijn legio.
'Ecole de poubelle'
Een ander element dat zeker meespeelt is de algehele uitzichtloosheid in het leven van een gedeelte van die jongeren: overdag in een ‘école de poubelle’ of vruchteloos op zoek naar werk op een Brusselse jobmarkt die vooral hoogopgeleiden zoekt.
’s Avonds een klein, ongezond en slecht onderhouden appartement delen met een grote familie, eventueel gepaard gaand met een problematische opvoedingssituatie, geen financiële middelen om naar de georganiseerde vrije tijd te gaan én een publieke ruimte in de eigen wijk in abominabele toestand.
Wanneer er weinig zin lijkt in je leven dan geef je het desnoods zin door het plegen van criminele feiten: bendevorming, wapenhandel, drugs
Als toekomstperspectief zien ze zichzelf hoogstens trambestuurder of taxi-chauffeur worden. Zoals jeugdwerker Bakr Kaaboun (D’Broej) het recent treffend verwoordde: “Wanneer je geen positieve identiteit hebt, dan is men nog liever een slecht persoon.”
Wanneer er weinig zin lijkt in je leven dan geef je het desnoods zin door het plegen van criminele feiten: bendevorming, wapenhandel, drugs.
Vaak is het echter zo in zogenaamde probleemwijken dat de jongeren heel trots zijn op de wijk, zich er thuis voelen en er een gedeelte van hun identiteit aan ontlenen. Dat heeft vaak echter wel als gevolg dat er een soort van ‘territorialiteit’ ontstaat: de wijk is van ons, “hier kent iedereen iedereen.”
Kruitvat
Daardoor zal men geneigd zijn kleine conflicten intern te regelen, de buitenstaander argwanend te bekijken en zich op zichzelf terug te plooien. De politie zien ze er enkel wanneer er met sirene’s en machtsvertoon wordt opgetreden.
In een dergelijk kruitvat hebben we een fijnmazige aanpak nodig. Het lijkt zeker een goed idee om plegers zo snel mogelijk te berechten om een gevoel van straffeloosheid tegen te gaan en ook meer blauw op straat kan een deel van de sleutel zijn.
Veel jongeren vragen naar de terugkeer van de toegankelijke wijkagent van vroeger, die kon je tenminste nog aanspreken op straat
Het is dan weer geen goed idee om een wijkcommissariaat in te planten, toch niet als het er zich positioneert als een ‘bezettingsmacht’ (zoals het commissariaat in Molenbeek wordt gezien). Wel vragen opvallend veel jongeren naar de terugkeer van de toegankelijke wijkagent van vroeger. Die kon je tenminste nog aanspreken op straat en je eigen frustraties en noden bij ventileren. Jammer genoeg wordt hierin onvoldoende geïnvesteerd in Brussel.
Het (weinig sexy) antwoord ligt nochtans wel hierin. Conflictbemiddeling, waarbij verschillende partijen rond de tafel gaan zitten om het over een conflict te hebben, de frustraties te uiten, gehoord te worden, kan bij jongeren leiden tot een positievere identiteitsontwikkeling. Het zal ook zorgen voor meer wederzijds begrip en kan de lokale dynamieken weer in juiste richting sturen.
Sinds de aanslagen is de druk op jongeren in de publieke ruimte nog opgevoerd en ook elders wordt law and order en controle tentoon gespreid met invallen in een jeugdhuis en culturele organisaties.
In deze context kampen jongeren met gevoelens van onrecht, ontgoocheling en afwijzing. Misschien komt bemiddeling voor een gedeelte van de daders in Peterbos te laat, maar we moeten blijven investeren in dialoog met de anderen.
