Ik moest zomaar aan 'de potlatch' denken toen ik het las. De potlatch is een fenomeen uit de antropologie. Het gaat om een gebruik dat bij Indiaanse stammen in Noord-Amerika werd opgemerkt, waarbij rivaliserende stamhoofden elkaar de vernieling in probeerden te schenken. De schenking aan een stam – gaande van etenswaren over wapens tot slaven – werd immers ter plaatse vernietigd of doodgeknuppeld. De rivaliserende stam was dan sociaal verplicht een nog grotere schenking te doen, eveneens ter plaatse te vernietigen. Het opbod zal op termijn vernietigend zijn voor een van de stammen.
Rattenkoers
Op een gelijkaardige manier helpen mensen zichzelf de vernieling in. Want we moeten toch zoveel, als we onze tafelgenoten geloven: we moeten met twee carrière maken, we moeten koken zoals de sterrenkoks, de beste ouders zijn, in alles jagen-jagen-jagen. En als we dan eens vrije tijd hebben, moeten we ook nog een ironman voorbereiden en de strava's van zo'n andere halve zool in de vernieling fietsen. Het eeuwige grote moeten van de rattenkoers heeft ons volledig dolgedraaid.
Een opperhoofd schijnt zo bij de potlatch zijn vrouw weggeschonken te hebben, gewoon om te tonen dat hij ze kon missen
De burenruzie is de vorm bij uitstek van kleinzerige onverdraagzaamheid die ontstaat uit het eeuwige grote moeten. De liefste en meest fijnzinnige mensen die ik ken, veranderen in godzilla wanneer de buren te overtreffen zijn. Onze barbecue moet groter dan de vorige, ons trouwfeest moet duurder, ons kind moet slimmer. Het is potlatch-gedrag, het steeds elkaar willen overtreffen. En het ergste: er is wel een begin maar geen einde. Het kan, nee het moét steeds groter en beter.
Verliezers
Zo is het leven veranderd in een ultieme potlatch, met winnaars die meer konden opofferen dan de anderen. Een opperhoofd schijnt zo bij de potlatch zijn vrouw weggeschonken en doodgeknuppeld te hebben, gewoon om zijn rivaal te tonen dat hij ze kon missen. Ik moet er wel eens aan denken wanneer ik de winnaars in onze samenleving aanschouw, en dat de verliezers die hun lot waardig dragen vaak zoveel mooier zijn als mens.
