Wat de minimumloners op het hart gedrukt wordt, is dat ze te duur zijn. De OESO, blijkbaar een stel boekhouders dat liever cijfers droogneukt dan omkijkt naar de medemens en hoe hij leeft, berekende dat het minimumloon in België te hoog is naar internationale standaard. Onderweg zijn ze uit het oog verloren dat hun wiskundige wetmatigheden en modellen niet voorafgaan aan maar een gevolg zijn van de keuze voor een economisch systeem.
Winternachten
Het minimumuurloon in België, vergelijkbaar met Frankrijk, is niet eens 8 euro netto per uur. Het eerste anderhalf jaar in mijn nieuwe thuisland ben ik van het ene jobje tegen minimumloon in het andere gesukkeld. Nooit iets vernomen over apennootjes bij mijn collega’s. Wel over geweigerde hypotheekleningen, over deurwaarders en over hoe leven in een aftandse camionette met twee honden om je aan te warmen tijdens winternachten ook een vorm van vrijheid is.
Mensen die nooit hebben moeten overleven op een minimumloon, zouden de kuisheid moeten opbrengen zich over dat minimumloon niet uit te spreken. Er zijn meer geschikte vraagstukken waarop economen een antwoord kunnen bedenken. Welk heil de onderbetaalden bijvoorbeeld moeten verwachten van een Onzichtbare Hand die 250 jaar na het verschijnen van The Wealth of Nations nog geen enkele graaier in de kraag vatte en hem voor zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid stelde.
De waarde van minimumloon of salarisbonus is geen economische maar een morele keuze.
Variabele
Je hoeft The Spirit Level van Wilkinson & Pickett niet te lezen om vast te stellen dat de groteske inkomensongelijkheid de samenleving verziekt. Je mag het boek rustig wegzetten als ideologische scherpslijperij. Zolang we echter niet razend worden wanneer CEO’s beloond worden om honderden mensen op straat te zetten, zolang we niet ziedend worden wanneer bedrijven delokaliseren naar plaatsen waar mensen werken voor nog minder dan een appel en een ei – een rotte appel en een vervallen ei? – gewoon om de aandeelhouders te plezieren, zijn we het niet waard onszelf een beschaving te noemen. De waarde van minimumloon of salarisbonus is geen economische maar een morele keuze.
Zolang we accepteren dat mensen voltijds werken en toch onvoldoende verdienen om een lening aan te gaan, een huis te verwerven, kinderen op te voeden, hebben we geen nootjes nodig om over primaten te spreken. Wanneer Oxfam ons vertelt dat het jaarinkomen van de honderd rijkste mensen ter wereld voldoende is om de armoede vier maal de wereld uit te helpen, gaat dat aan veel structurele kenmerken van armoede voorbij, maar niet aan het feit dat menswaardigheid dringend een variabele in onze economische theorie moet worden. Of waarom niet: de voornaamste variabele.
[Disclaimer: Mensen die zich in de rapen getast voelen door dit stukje, kunnen zich sussen met dat andere nietszeggende adagium: als je borrelnootjes betaalt, krijg je toogpraat.]