Wat aan de begrotingsonderhandelingen momenteel het meest opvalt, is het gemak waarmee de politieke journalisten zich laten meeslepen. Waar de onderhandelaars vijftien maanden nodig hadden om een communautair akkoord te sluiten, was een voorspellinkje van een woordvoerder genoeg om hen vorig weekend allemaal te doen geloven dat de begroting in twee dagen gepiept zou zijn. Wanneer zo’n deadline, die ze met de eigen lippen hebben opgeblazen, weer niet wordt gehaald, lopen ze te sakkeren dat het niet snel genoeg gaat. En dat de financiële markten voor de deur staan. Die staan daar ondertussen al anderhalf jaar te trappelen.
Dol op recessie
Wanneer er een akkoord gesloten wordt, zullen het niettemin de financiële markten zijn die door politici ter verantwoording worden geroepen voor de besparingsgolf. Europa wil misschien dat het begrotingstekort onder de 3 procent blijft, maar aangezien bijna geen enkel euroland zich daaraan houdt, maakt dat weinig indruk. De financiële markten klinken veel indringender. We moeten onszelf pijn doen om die markten te vriend te houden. Politici denken dat markten van pijn houden.
We moeten onszelf pijn doen om de markten te vriend te houden. Politici denken dat markten van pijn houden
Dat is gek. Wanneer overheden in crisistijden besparen, stagneert de economie. Dat is wat momenteel in Europa aan het gebeuren is. Alle groeicijfers worden naar beneden bijgesteld. Het is de slechtst denkbare tijd om een historische besparingsronde door te voeren als je de economie niet stil wilt leggen. Toch staan alle politici te drummen om daaraan te beginnen, omwille van de financiële markten. Er is nochtans weinig empirisch bewijs dat zij enthousiast raken over een nulgroei of een recessie.
Het bewijs dat markten van besparingen houden, is op zijn zachtst gezegd ook troebel. Ierland lijkt zich uit de crisis te kunnen bezuinigen, maar alle andere Europese landen die draconische maatregelen doorvoerden, betalen nog meer rente dan enkele maanden geleden. De Verenigde Staten lenen spotgoedkoop, ondanks hun staatsschuld en politieke onwil om tot een bezuinigingsplan te komen. De starre houding van de Europese Centrale Bank is waarschijnlijk veel betenisvoller dan eender welk wurgend besparingsplan.
De index heeft het gedaan
Een andere misvatting waar alle politieke partijen zich aan laten vangen, betreft een mantra die steeds luider klinkt. We hebben allemaal boven onze stand geleefd. Het moet met minder. Wat begon als een ouderwetse bubbel in de Amerikaanse bankensector, is omgeknutseld tot een crisis van de Europese welvaartsstaat. Veel is daar niet voor te zeggen. De Belgische staatsschuld nam de afgelopen jaren gestaag af, tot de banken miljarden nodig hadden. De knik die dat veroorzaakte, komt in alle Europese begrotingspapieren terug. Dat België het in vergelijking met de andere nog best goed doet, en er hier van een handelstekort geen sprake is, is natuurlijk gelogen.
Typen als Van Eetvelt zijn erin geslaagd het crisisgevoel te verbinden met de Belgische overheid. Zoals de eminente conservatief John Gray dit weekend in De Standaard betoogde, maken wij een systeemcrisis mee. Als geen andere crisis is deze mondiaal (of Europees), maar toch is het de Belgische index die de schuld krijgt. Alsof de afschaffing daarvan, of het meer verarmen van werklozen, zou helpen. De nationale schaal waarop politici de crisis denken te moeten en kunnen verhelpen, doet vermoeden dat ze er nog minder dan veel economen van hebben begrepen.
Het gidsland naar die gekkigheid is Duitsland. Al dan niet onder leiding van een technocraat moet elk euroland Duitsland proberen te evenaren. Flexibele arbeidsmarkt, liefst met de bodem eruit. Dat lijkt op aansturen van Angela Merkel te zijn, hoewel het een hele opdoffer voor haar zal worden als blijkt dat haar competitieve industrieboeren niets meer kunnen verkopen aan de andere platbezuinigde lidstaten van de gesloten economie die Europa is. Als het eenmaal zover is, gaat hier waarschijnlijk definitief het licht uit.
