Ontmasker knip- en plakjournalistiek

Dries De Smet
martin-moore
Churnalism-oprichter Martin Moore hoopt dat de website zichzelf overbodig maakt.
Churnalism
De oprichters van Churnalism hopen zichzelf overbodig te maken.

In 2006 dropte The Guardian-journalist Nick Davies een bommetje in de journalistieke wereld met zijn boek ‘Flat Earth News’. Media brengen liever goedkope en ongevaarlijke verhalen, dan in te zetten op onderzoeksjournalistiek, was de kern van zijn boodschap.

Ze maken daarvoor te vaak gebruik van officiële standpunten en woordvoerders, zo claimde Davies, en ze baseren zich voor hun artikels vaak enkel op pers- en pr-berichten. Uit onderzoek van de universiteit van Cardiff bleek ook dat 80% van de artikels in Britse kranten louter bijeengeharkte persberichten zijn, en dat slechts 12% van de artikels origineel zijn.

Karnen

Britse kranten bezitten niet het monopolie op knip- en plakwerk. Thesisonderzoek aan de K.U.Leuven toonde aan dat de Vlaamse kwaliteitskranten voor drie kwart opgebouwd zijn uit persagentschap- en pr-berichten, al dan niet klakkeloos overgenomen. Gelijkaardig thesisonderzoek aan de UGent besluit dat een derde van de artikels in De Standaard en De Morgen geen eigen werk zijn van de journalist.

De BBC-journalist Waseem Zakir plakte daar ook een naam op: churnalism. Het is een samentrekking van churn en journalism. ‘To churn’ betekent letterlijk karnen, of roeren in melk of room. Figuurlijk betekent ‘to churn out’ ‘in grote hoeveelheden tegelijk produceren’.

Moore: 'We hopen vooral om voor meer transparantie te zorgen in de relatie tussen PR en journalistiek'

De bom die Davies dropte, resulteerde in ontelbare pleidooien voor kwaliteitsjournalistiek en nieuwe initiatieven. Ook NVDR van Apache moet in dat licht gezien worden.

Kat

Op 23 februari lanceerde de non-profit-organisatie Media Standards Trust een nieuwe website om het opsporen van knip- en plakjournalistiek makkelijker te maken: churnalism.com. Met wat een vals bericht over de kat van de Britse premier Cameron slaagde de website er handig in om heel wat media-aandacht naar zich toe te halen.

De opzet achter de website is eenvoudig: nagaan in welke mate een artikel gebaseerd is op persberichten of pr. Daartoe hakt het teksten in stukjes van 15 tekens en vergelijkt het vervolgens met een database van Britse kranten- en websiteartikels.

Een Belgische test

Dat vraagt om een test. We stellen in amper vijf minuten een artikel samen over de laatste grote gebeurtenis in België: het wereldrecord regeringsonderhandelen. De titel lenen we van The Guardian. De eerste en derde paragraaf plukken we van de website van de BBC, de tweede danken we aan de New York Times. Voor de vierde paragraaf speelden we leentjebuur bij Flanders Today en de afsluiter komt van Daily Mail.

We laten Churnalism.com onze tekst scannen op knip- en plakwerk. Het resultaat:

Churnalism

Churnalism herkent één bron: Mail Online, de website van Daily Mail. Maar het knip- en plakwerk uit de andere bronnen wordt niet herkend. Churnalism doet het een pak slechter dan de vele online plagiaatdetectoren die zich voornamelijk op Google baseren. Een van die detectoren leert ons overigens dat de slotquote van Mail Online zelf geknipt en geplakt werd uit een artikel van The New York Times een maand eerder.

Kinderziektes

Misschien is het niet zo abnormaal dat Churnalism faalt. We gebruiken de website immers oneigenlijk. De bedoeling is niet om op zoek te gaan naar bronnen van nieuwsartikels, maar om na te gaan hoe vaak een bericht van een persagentschap, bedrijf of overheidsinstantie gekopieerd wordt. Maar in wezen zou de site ook perfect omgekeerd moeten werken.

Martin Moore, mede-oprichter van Churnalism is verbaasd te horen dat zijn website slechts 1 van de 3 Britse bronnen detecteert. “De eerste feedback is overwegend positief”, zegt Moore. “Na de lancering merkten sommigen nog kinderziektes op, maar dat hadden we ook verwacht.”

De oprichters werkten ongeveer een jaar aan de website. Het draait bovenop de website Journalisted, een automatische database van nieuwsitems uit de Britse kranten, BBC en Sky News. Die site is al meer dan drie jaar online en wordt net als Churnalism ondersteund door Media Standards Trust, een organisatie die zich inzet voor hogere nieuwsstandaarden.

Enthousiasme

Het enthousiasme voor de website is groot, zo blijkt. “In de eerste twee dagen hadden we 28.000 unieke bezoekers en meer dan 180.000 page views”, zegt Moore. Tien dagen later is dat aantal aangedikt tot 44.000 bezoekers en 290.000 paginaweergaves.

Moore: 'Van een journalist kregen we de commentaar dat het oneerlijk is om alle persberichten over dezelfde kam te scheren'

Op vele blogs, en vooral op Twitter, zagen de Churnalism-oprichters heel wat aanmoedigingen passeren. Er liepen al aanvragen binnen om een Finse, Duitse en Spaanse versie te lanceren, maar volgens Moore is het nog te vroeg om te zien of dat ook zal lukken.

Minder enthousiast zijn sommige journalisten. “Van een journalist kregen we de commentaar dat het oneerlijk is om alle persberichten over dezelfde kam te scheren”, zegt Moore. “Hij argumenteerde dat er een verschil is tussen persberichten van hoge kwaliteit en persberichten die retailproducten in de verf zetten. Onze reactie daarop is dat wij vooral een vergelijkingstool zijn, de kwaliteit moet de gebruiker beoordelen.”

Overbodig maken

Het project hoopt een hart onder de riem te zijn voor de beoefenaars van originele journalistiek. “We hopen vooral om voor meer transparantie te zorgen in de relatie tussen PR en journalistiek.” Hun hoop is om zichzelf uiteindelijk overbodig te maken. Dat bereiken ze als journalisten zelf open zijn over hun bronnen, en media al zelf de vergelijking aanbieden met het oorspronkelijke persbericht.

En als de technologie het voorlopig nog laat afweten, dan is er ook Wikipedia. Oprichter Jimmy Wales lanceerde onlangs GuttenPlag Wiki, een website om te achterhalen in welke mate de Duitse ex-minister Karl Theodor zu Guttenberg plagiaat pleegde in zijn thesis. Vrijwilligers vlooien zowel met behulp van software als handmatig zijn werk uit. De teller staat momenteel op 1218 plagiaatfragmenten uit 135 bronnen. Op 371 van de bijna 400 pagina’s werd plagiaat aangetroffen.

Dit artikel is het eerste in een dossier over knip- en plakjournalistiek.

LEES OOK
Dries De Smet / 13-04-2011

Test Churnalism

Dit snel ineengeflanste artikel testten we op Churnalism.com. Het resultaat leest u in ons dossier over knip- en plakjournalistiek.
Churnalism