Vlaanderen schrapt bijna alle steun aan onafhankelijke journalistiek

POLITICS ELECTIONS AFTERMATH PARTY BUREAU CDV
Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) (Foto: © Nicolas Maeterlinck (Belga))

Dat er zwaar weer op komst was voor de kleinere spelers in het Vlaamse medialandschap bleek al snel bij lectuur van het Vlaams regeerakkoord van Jambon I. Daarin stond geen woord over het Vlaams Journalistiek Fonds (VJF). De vorige minister van Media Sven Gatz (Open Vld) richtte dit Fonds op met als doel het coördineren en verdelen van de subsidies voor innovatieve journalistiek. In een resolutie had het Vlaams Parlement aangedrongen op een verankering van het VJF.

Tijdens regeringsonderhandelingen kwam N-VA-voorzitter Bart De Wever in hoogsteigen persoon mee onderhandelen om de knopen rond media door te hakken. Meteen werd duidelijk dat het VJF ten dode opgeschreven was

Tijdens de regeringsonderhandelingen duurde het niet lang voor duidelijk werd dat N-VA een koele minnaar was van subsidies aan kleine onafhankelijke spelers (zoals Apache.be, maar ook Doorbraak, Charlie Magazinee.a.). Tijdens de finale besprekingen van het beleidsdomein Media kwam N-VA-voorzitter Bart De Wever in hoogsteigen persoon mee onderhandelen om de knopen door te hakken.

Meteen werd duidelijk dat het VJF ten dode opgeschreven was. Ook andere steunmaatregelen werden geschrapt, in totaal goed voor een besparing van 1,2 miljoen euro, een mes dat veel dieper snijdt dan de 'kaasschaaf' van 6 procent besparingen die aan andere sectoren wordt opgelegd.

Deelnemers aan de onderhandelingen, zowel van zijn eigen partij als van Open Vld en CD&V, waren geschrokken over de kordate houding van De Wever. Die zette daarmee zijn eigen partijgenoten in de wind die destijds de resolutie in het Vlaams Parlement hadden gesteund. Het kwam voor velen dan ook als een verrassing dat hij tijdens die onderhandelingen vooral Doorbraak viseerde en niet repte over Apache, dat hij in het verleden een "lasterlijk medium" noemde en van wie hij alle vragen principieel weigert te beantwoorden.

Behalve het VJF wordt ook de Mediacademie opgedoekt. Die krijgt nu 850.000 euro om opleidingen te organiseren voor journalisten. 600.000 euro van die subsidie kwam ten goede aan de grote uitgeversgroepen, 200.000 aan de gespecialiseerde pers en amper 53.000 euro ging naar Media21, de organisatie die de onafhankelijke media groepeert (Apache, Newsmonkey, StampMedia, rekto:verso, Doorbraak, Mo*, CharlieMag en DeWereldMorgen).

Resolutie

Met het opdoeken van het Vlaams Journalistiek Fonds en de Mediacademie sneuvelen de twee belangrijkste initiatieven voor innovatie en meer kwaliteit in de Vlaamse media

Met het opdoeken van het Vlaams Journalistiek Fonds en de Mediacademie sneuvelen de twee belangrijkste initiatieven voor innovatie en meer kwaliteit in de Vlaamse media. En dat in het licht van een zware besparing bij de VRT en een verregaande mediaconcentratie. Daarmee gaat de Vlaamse Regering ook lijnrecht in tegen een resolutie van het Vlaams Parlement.

We keren terug naar 20 maart 2019. In de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement wordt unaniem een resolutie aangenomen rond wat met veel dure woorden "de uitbouw van een toekomstgerichte en mediumneutrale ondersteuning van onafhankelijke, kwalitatieve journalistiek" wordt genoemd.

Wat stond in die resolutie? Onder meer een vraag aan de Vlaamse Regering om het Vlaams Journalistiek Fonds uit te bouwen 'tot een duurzame en performante organisatie'. In het onderzoek naar de mogelijke toekomstperspectieven wordt ook gevraagd om het opleidingsaanbod voor journalisten binnen Mediacademie te evalueren.

Het initiatief kwam er op voorstel van parlementsled Katia Segers (sp.a), Bart Caron (Groen), Wilfried Vandaele (N-VA), Karin Brouwers (CD&V) en Lionel Bajart (Open Vld) parlementairen uit zowel oppositie als meerderheid dus.

Aan de resolutie ging een hoorzitting vooraf. Tot een stemming kwam het die zevende juni 2018 niet. De parlementsleden gaven toenmalig mediaminister Sven Gatz (Open VLD) de kans om een week later met het kersverse Vlaams Journalistiek Fonds uit te pakken. Dat moest niet alleen innovatieve projecten financieel ondersteunen, maar ook als kennisdelingsplatform fungeren en samenwerking stimuleren.

In de perstekst klonk de motivering als volgt:

In onze snel veranderende samenleving leren we allemaal willens nillens omgaan met sociale en digitale mediaplatformen. Om in dit bos de bomen te blijven zien en onze weg te vinden hebben burgers een betrouwbaar kompas nodig: pluriforme en kwalitatieve media op alle mogelijke platformen, gemaakt door gedreven, onafhankelijke en geloofwaardige journalisten, die we beter willen ondersteunen via het nieuwe Fonds.

Nederland

Ter vergelijking: de Nederlandse overheid stak vorig jaar 7,44 miljoen euro in het Fonds voor Bijzondere Journalistiek en het Stimuleringsfonds van de Journalistiek.

Na een eerste - en meteen dus ook laatste - oproep, werd dit voorjaar 500.000 euro onder elf innovatieve projecten verdeeld. En die leverden al resultaat. Het gaat onder meer om drie initiatieven tegen nepnieuws: het factcheckplatform Factcheck.vlaanderen of de ontwikkeling van software om uit teksten beweringen te destilleren die het factchecken waard zijn.

Ook het innovatieve journalistiek productiehuis Sonderland werd met steun van het Fonds opgericht, er kwam een digitale poot voor de laaggeletterdenkrant wablieft en er is een opleidingstraject gaande voor podcastmakers. Voorts werd ook Polar Project gelanceerd, een crossmediaal onderzoeksjournalistiek medium over klimaatverandering. Apache tot slot kreeg middelen voor Apache Lokaal, om samen met collega-journalisten en burgers te experimenteren met lokale onderzoeksjournalistiek.

Nieuws in de Klas

Benjamin Dalle, Vlaams minister van Media voor CD&V, blijft wel steun verlenen aan het Fonds Pascal Decroosdat jaarlijks 400.000 euro krijgt om bijzondere journalistieke projecten te ondersteunen. Ze doet dat in de vorm van werkbeurzen aan individuele journalisten.

Ook Media in de Klas blijft behouden. Dat is een omstreden initiatief dat 1 miljoen euro doorsluist naar (vooral) de grote uitgevers van kranten en weekbladen. Die worden dan verdeeld in scholen. Voor de kleine, onafhankelijke media gaat het om een habbekrats.

Dat Media in de Klas ongeschonden uit de regeringsonderhandelingen komt is opvallend aangezien het Vlaams Parlement in zijn resolutie had aangedrongen op een evaluatie van het systeem, precies omdat het vooral een verkapte subsidie is aan de gedrukte media die al goed bediend worden door de federale overheid. Zo vloeien er jaarlijks tientallen miljoenen euro's die naar de Vlaamse commerciële kranten in de vorm van een distributiesteun door Bpost. Welke voorwaarden daar tegenover staan, is onduidelijk omdat de contracten geheim zijn.

POLITICS ELECTIONS AFTERMATH PARTY BUREAU CDV
Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) (Foto: © Nicolas Maeterlinck (Belga))

Mediaconcentratie

De beslissing om met de botte bijl twee van de drie initiatieven te schrappen die inzetten op innovatie en kwaliteitsverbetering, is duidelijk een politieke keuze. En dat terwijl de Vlaamse Regulator voor de Media jaar na jaar op verdere mediaconcentratie wijst.

De Vlaamse Regulator voor de Media wijst jaar na jaar op steeds verdere mediaconcentratie, en verschillende onafhankelijke media hebben het zeer moeilijk om het hoofd boven water te houden

Verschillende onafhankelijke media hebben het zeer moeilijk om het hoofd boven water te houden. Met relatief weinig overheidssteun zouden ze toch overeind kunnen blijven en een grote impact hebben op de Vlaamse nieuwsbiotoop.

Jonathan Hendrickx, doctoraatsonderzoeker bij de VUB, hekelde onlangs nog in De Morgen het "schrijnend gebrek aan een ambitieuze, moderne visie op nieuwsvergaring, -consumptie, -concentratie en -diversiteit" van de Vlaamse Regering.

Volgens hem moet "het behoud van voldoende onafhankelijke redacties die elk vanuit hun unieke identiteit aan nieuwsgaring kunnen doen, zowel binnen als buiten de steeds grotere mediagroepen, zeker een prominentere rol krijgen in het mediabeleid van de komende vijf jaar. Enkel op die manier kan de toegang voor het grote publiek tot voldoende verschillende nieuwsbronnen, meningen en invalshoeken gegarandeerd worden én blijven".

Benjamin Dalle geeft volgende week donderdag tekst en uitleg bij de nieuwe begroting van zijn departement in de Commissie Media.

Marius Meremans, Vlaams parlementslid voor N-VA en lid van de bevoegde commissie, reageert voorzichtig: "Er moeten in alle sectoren efficiëntieoefeningen worden gemaakt. Wij staan open voor een debat over verdere steun aan de media maar wachten daarvoor op voorstellen van de minister."

Ides Debruyne van Journalismfund.eu (waarbinnen het VJF opereert) wacht op de officiële mededeling van de beslissing om te reageren.

LEES OOK
Samira Atillah / 15-01-2020

Brusselse jongeren kreunen onder Vlaamse besparingen

Het schrappen van middelen voor participatieprojecten heeft zijn weerslag op enkele Brusselse jongerenorganisaties. Experten wijzen op de nood aan structurele ondersteuning.
82300583_480612712651420_1468297706156851200_n
Steven Vanden Bussche, Karl van den Broeck / 26-12-2019

Organisaties die werken met kansengroepen verder drooggelegd

Een kurkdroge mail op kerstavond: Vlaanderen schrapt projectsubsidies voor organisaties die kwetsbare groepen via sport, cultuur of jeugd laten deelnemen aan het maatschappelijk…
alessandro-de-bellis-aAnhE1LnXG0-unsplash
Gilles Michiels / 05-12-2019

Onderbelicht en onderbetaald: de stille slachtoffers van de cultuurbesparingen

Hun verhalen hoor je zelden, maar zonder hun werk zijn theater, dans en livemuziek ondenkbaar. Van de lichtontwerper tot de tourmanager, dit zijn de stille slachtoffers van de…
silhouette-photo-of-people-beside-monitor-2952834