Wat denken wij mensen wel dat we zijn? We zouden beter zijn dan andere levende wezens, intelligenter ook want we kunnen emoties voelen, hebben wapens en gebruiken taal en werktuigen. Maar volgens etholoog - iemand die het gedrag van dieren bestudeert - Frans De Waal is de mens net beperkt en zijn dieren een pak intelligenter dan we denken, of kúnnen denken. Zijn boek 'Zijn wij slim genoeg om te begrijpen hoe slim dieren zijn?' wordt volgens De Groene Amsterdammer een standaardwerk.
De religie zette de mens op een voetstuk om dichter bij God te zijn. Nu het belang van religie in de westerse wereld afbrokkelt, blijft dat gedachtegoed wel overeind in de wetenschap. Enkel in de psychologie zou er ruimte zijn voor een bredere denkwijze.
"Apen gebruiken óók werktuigen, dolfijnen noemen elkaar óók bij de naam, olifanten hebben een fenomenaal geheugen. En het wordt pas echt interessant als je kijkt naar de dingen die dieren kunnen die mensen níet kunnen", aldus De Groene. Van kleur veranderen zoals een octopus bijvoorbeeld, of zoals een eekhoorn onthouden waar honderd verschillende nootjes verstopt liggen.
Zelforganisatie van termieten
Meer nog, we kunnen nog heel wat leren van dieren. Aan Harvard gebruiken onderzoekers de collectieve zelforganisatie van insecten als inspiratie voor het bouwen van nieuwe robots en algoritmes voor kunstmatige vormen van collectieve intelligentie.
Radhika Nagpal, hoogleraar computerwetenschap aan de universiteit legt in een TED-talk uit hoe een groep termieten een heuvel bouwt. "Ze praten niet met elkaar en ze hebben geen leider, maar ze gebruiken de omgeving om te weten wat ze gaan bouwen en hoe", schrijft De Groene.
"Nagpals onderzoeksgroep heeft robots gebouwd die door middel van allerlei sensoren de zintuigen van de termiet nabootsen en daarmee kunnen reageren op hun omgeving. Die omgeving wordt telkens aangepast door elke individuele robot en daar reageren de andere robots dan weer op. Op die manier bouwt Nagpal kunstmatige systemen die dezelfde regels van zelforganisatie kennen als de termieten in de natuur en die een oneindig aantal toepassingen bieden."
Dierlijke cognitie
Experten stellen het tijd is om te aanvaarden dat er ook zoiets bestaat als dierlijke cognitie en moeten daarom het begrip van intelligentie uitbreiden. Maar belangrijker is om onszelf, de mens, niet langer als de norm te nemen bij het bestuderen van planten en dieren.
De klimaatcrisis, de dalende biodiversiteit, de verzuring van de oceanen helpt ons daar volgens De Groene bij: "Ongetwijfeld verlenen onze zorgen over de klimaatcrisis, onze angst voor de in razend tempo dalende biodiversiteit en ons gevoel van onmacht over de verzuring van oceanen urgentie aan de zoektocht naar een nieuwe verhouding met de natuur. De ecologische noodtoestand levert een vruchtbare voedingsbodem voor nieuw gedachtegoed op dit gebied."
Lees het volledige artikel op de website van De Groene Amsterdammer.
