DOSSIER - 7 ARTIKELS

De Frietbonzen

Ontwerp zonder titel-9

Zijn het Belgische frieten of French fries? Die discussie gaat Apache niet beslechten. Wel duiken we in de wereld van de aardappelindustrie, samen met ons Franstalig zustermagazine Médor en de Noord-Franse editie van onderzoekssite Mediacités.

In België wordt net geen 100.000 ha grond bewerkt om aardappelen te telen. Twee Noord-Franse departementen komen intussen aardig in de buurt van die oppervlakte. Dat de aardappelteelt op die plekken boomt, komt door een reeks wereldproducenten van diepvriesfriet die gevestigd zijn op de grens tussen België en Frankrijk.

De honger van hun productielijnen zorgt ervoor dat de vraag naar meer aardappelen op zijn limieten botst in Vlaanderen. Steeds wijken de frietbonzen uit naar Wallonië en Noord-Frankrijk.

De aardappelteler neemt alle risico’s in dit verhaal. Via contractteelt – overeenkomsten die de industrie met landbouwers sluit rond afname – slagen ze er nauwelijks in om uit de kosten te geraken. Risico’s voor misoogsten en bewaring liggen bij hen. Eventuele winsten kunnen maar gehaald worden door te speculeren met hun bijkomende oogst op de wispelturige markt.

De massaproductie van aardappelen weegt ook op het milieu. Telers die steeds groter worden gebruiken steeds zwaarder materiaal. Dat leidt vaak tot erosie of verdichting van de bodem. De jacht is geopend op gronden die voor één seizoen gepacht worden. Bodems dreigen daardoor uitgeput te geraken. De ziektegevoelige aardappelplant vraagt bovendien heel wat pesticiden.

De industrie bepaalt de prijzen en is de winnaar in dit hele verhaal. De verwerkers proberen ook steeds meer grip te krijgen op verschillende stappen in het productieproces.

Apache, Médor en Mediacités luisterden langs beide kanten van de taal- en landsgrenzen naar telers en experts. Harde cijfers onderbouwen de rauwe realiteit achter de goudgele friet.

In het eerste deel belichten we enkele opmerkelijke evoluties van de afgelopen jaren. We tonen ook hoe één van de grootste producenten van diepvriesfriet zijn begerige oog liet vallen op dat waar alles mee valt of staat: vruchtbare landbouwgrond.

Bij dit gezamenlijk journalistiek project hoort een website waarop de komende dagen en weken artikels van de drie media gebundeld worden. Ben je actief in de sector of wil je reageren, dan kan je ons contacteren.

 

Dit onderzoeksartikel kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek.

info
panorama_fish_eye

Maart 2021

Steven Vanden Bussche / 05-03-2021

Federaal landbouwminister laat contracten aardappeltelers onderzoeken

Federaal minister van Landbouw David Clarinval (MR) vraagt de Belgische Mededingingsautoriteit de contracten te onderzoeken die de aardappelindustrie met telers afsluit.
Schermafbeelding 2021-02-16 om 17.50.30
panorama_fish_eye

Februari 2021

Simon Henry / 22-02-2021

Noord-Frans verzet tegen invasie van aardappelboeren

Door een tekort aan landbouwgronden in Nederland en België, trekken veel aardappelboeren naar Noord-Frankrijk. Voor de oorspronkelijke boeren en bewoners, is dat een kwalijke…
Ontwerp zonder titel-13
Steven Vanden Bussche / 19-02-2021

Het pact tussen een wereldspeler en een plattelandsdorp

Een bezoek zegt meer dan duizend woorden: we trokken richting Nieuwkerke, het dorp van frietgigant Clarebout.
Ontwerp zonder titel-12
Steven Vanden Bussche / 18-02-2021

De bodem is moe

De groeiende vraag naar aardappelen zet landbouwgronden onder druk, met erosie en uitputting van de gronden tot gevolg. Het gebruik van mest en pesticiden is bovendien nefast voor…
Ontwerp zonder titel-8
Steven Vanden Bussche / 17-02-2021

De gouden knol blinkt niet voor iedereen

De aardappelindustrie legt in teeltcontracten zowat alle risico's bij de telers.
Ontwerp zonder titel-7
Steven Vanden Bussche / 16-02-2021

De grondhonger van aardappelgigant Clarebout

De West-Vlaamse aardappelverwerker Clarebout kocht de voorbije jaren honderden hectaren landbouwgrond en verhoogt zo verder de druk op die gronden.
Ontwerp zonder titel-6
Steven Vanden Bussche / 16-02-2021

De agro-industrie achter je pakje friet

De aardappelindustrie groeide van familiale sector uit tot een enorme agrobusiness, waar grof geld mee gemoeid is. Dit succesverhaal kent echter niet enkel winnaars.
Ontwerp zonder titel-3