Audit Vlaanderen rondde een forensisch onderzoek af naar de Boechoutse burgemeester Koen T’Sijen, van de lokale partij PRO Boechout&Vremde. Dat raakte afgelopen week bekend. Die audit kwam er na een klacht van oppositieraadslid Filip Peeters. Het auditagentschap van de Vlaamse Overheid onderzocht de contacten tussen projectontwikkelaars en de burgemeester in vier bouwdossiers.
De conclusie van Audit Vlaanderen is hard: er zijn mogelijk strafrechtelijk inbreuken gepleegd. Het agentschap stuurde het 140 pagina’s tellende verslag door naar de Centrale Dienst voor de Bestrijding van Corruptie, het anti-corruptieorgaan van de federale politie. Woensdag (1/3) raakte al bekend dat er ook een gerechtelijk onderzoek loopt naar corruptie in Boechout.
Voor hun onderzoek hadden de auditeurs onder meer toegang tot mailverkeer van T’Sijen. Daaruit spreekt de verregaande vervlechting tussen politiek en bevriende projectontwikkelaars. De vaststellingen van Audit Vlaanderen zijn snoeihard:
Ondernemers ter wille
Een jaar geleden beschreef Apache in detail de manier waarop de burgemeester in het dossier Vijverhof beloftes deed aan projectontwikkelaars, nog voor er een ruimtelijk uitvoeringsplan was voor de parktuin met kasteel. Het onderzoek toonde hoe de projectontwikkelaars vat kregen op de inhoud van het plan. Bovendien pakte het lokale bestuur een kritisch oppositieraadslid dat de gang van zaken aan de kaak stelde hardhandig aan.
Finaal vernietigde de Raad van State het controversiële RUP Vijverhof, In essentie omdat de projectontwikkelaars ervoor betaalden. Een praktijk die weliswaar is verboden, maar ook elders in Vlaanderen gangbaar is, onder meer bij een aantal grote bouwprojecten in Antwerpen.
De uitspraak van de Raad van State over RUP Vijverhof geldt als een precedent voor besturen die verregaande afspraken en compensatiedeals maken met projectontwikkelaars die voor het RUP betalen.
De Boechoutse meerderheid besliste eerder deze week om de snoeiharde conclusies van de audit achter gesloten deuren en in een speciale deontologische commissie te behandelen. De conclusies schetsen dan ook een vernietigend beeld van een burgemeester die er alles aan deed om lokale projectontwikkelaars ter wille te zijn.
In hun samenvatting spreken de auditeurs niet alleen over “inbreuken tegen diverse bepalingen van de deontologische code voor lokale mandatarissen”. Ze argumenteren ook uitgebreid waarom de wetgeving openbaarheid van bestuur niet correct werd toegepast en hoe de burgemeester meermaals zijn beroepsgeheim schond om lokale ondernemers ten dienste te zijn.
Hun conclusies zijn gebaseerd op talloze mails. Daarnaast waren er gerichte zoekopdrachten en een uitgebreid interview met burgemeester T’Sijen. Die bezorgde de auditeurs achteraf ook nog aanvullingen op zijn verklaring.
Particulier belang
Vijverhof is duidelijk het meest zwaarwichtige van de vier onderzochte dossiers. Nog voor de ondernemers een aankoopoptie hadden gelicht voor de aankoop van het voormalige kloosterdomein, gaf het lokaal bestuur al een principieel akkoord voor de opmaak van een RUP. Dat RUP definieert de bouwmogelijkheden en bijgevolg ook de winstmarges voor de projectontwikkelaars.
“Hierdoor kan wel het objectieve verloop van de procedure in vraag worden gesteld”, schrijven de auditeurs. “De heer T’Sijen zette zich actief in om aan de lokale projectontwikkelaars garanties te kunnen aanbieden met betrekking tot de samenwerkingsovereenkomst en bijkomende voorwaarden, vooraleer zij hun aankoopoptie lichtten.”
Met andere woorden: T’Sijen deed al beloftes over wat ontwikkelbaar zou worden voor het vergunningsproces nog maar in gang werd gezet. Pikant detail: de burgemeester mengde zich ook actief in een discussie over de verkoopsovereenkomst tussen de kloosterorde die het domein verkocht en de lokale ondernemers.
Tijdens de opmaak van het RUP bezorgde T’Sijen ook meermaals vertrouwelijke informatie van de gemeente Boechout en haar advocaten aan de lokale projectontwikkelaars. “Hierdoor schond burgemeester T’Sijen de vertrouwelijkheid van de correspondentie tussen de gemeente en diens advocaten”, schrijven de auditeurs.
“De heer T’Sijen paste de wetgeving met betrekking tot openbaarheid van bestuur niet correct toe en schond hierbij ook zijn beroepsgeheim als mandataris. Het doorsturen van die informatie kan de schijn opwekken dat particuliere belangen werden nagestreefd.”
Door het organiseren van (informele) vergaderingen met de projectontwikkelaars, zonder dat andere mandatarissen of zelfs ambtenaren aanwezig zijn, en waarvan ook geen verslagen bestaan, werd bovendien ook het inzagerecht van raadsleden belemmerd.
‘Indruk van belangenvermenging’
Het geritsel in het dossier Vijverhof staat bovendien niet op zichzelf. De auditeurs ontdekten gelijkaardige onregelmatigheden in drie andere dossiers met dezelfde ontwikkelaar(s). Ook daar werden ernstige schendingen van het beroepsgeheim en van de deontologische code voor mandatarissen vastgesteld.
Opvallend is onder meer hoe oppositieraadslid Peeters door T’Sijen werd aangepakt in verband met een zogenaamd ‘onvergund’ tennisterrein (dat veertig jaar terug werd aangelegd) in de tuin van het raadslid. Die aanpak staat in schril contrast met de faciliterende rol die de Boechoutse burgemeester speelde om een onvergund poolhouse van een van de ontwikkelaars te regulariseren.
In dat laatste dossier nam hij duidelijk standpunt in ten voordele van de ondernemer en kwam hij zelfs persoonlijk tussen in de communicatie tussen de gemeentelijke omgevingsambtenaar en het adviserende Agentschap voor Onroerend Erfgoed.
Door die “faciliterende houding” in het voordeel van een ontwikkelaar, werd volgens de auditeurs minstens de schijn gewekt dat een particulier belang werd nagestreefd “en kan zelfs de indruk van mogelijke belangenvermenging” gewekt zijn. “Het schril contrast in aanpak in beide regularisatiedossiers kan eveneens gezien worden als een inbreuk op de gelijke behandeling van burgers.”
In een ander onderzocht dossier stelde Audit Vlaanderen dan weer vast dat T’Sijen actief betrokken was bij een vastgoedtransactie tussen twee bevriende projectontwikkelaars en een burger die een terrein wilde verkopen. Hij maakte ook allerlei afspraken met de verkoper en de projectontwikkelaars, voor hij het college op de hoogte bracht. De correspondentie en informatie werd ook niet in het dossier opgenomen.
Verkiezingscampagne
Als klap op de vuurpijl wijzen de auditeurs ook nog op mogelijke belangenvermenging door T'Sijen in het kader van zijn laatste verkiezingscampagne. Een van de projectontwikkelaars blijkt daar in 2018 immers een rol in te hebben gespeeld.
In het verslag schrijven de auditeurs daarover:
Aanbevelingen
Audit Vlaanderen besluit zijn uitgebreid verslag met drie concrete aanbevelingen. Die moeten er volgens de auditdienst voor zorgen dat het bestuur geen reputatieschade (meer) lijdt, dat het geen geld (meer) verliest, dat het de gelijke behandeling van burgers respecteert en dat het zich niet (langer) kwetsbaar opstelt voor juridische procedures.
Dat kan door “sensibiliserende initiatieven (te) ondernemen naar haar politieke mandatarissen en personeelsleden teneinde mogelijke belangenvermenging of het nastreven van een particulier voordeel maximaal te vermijden”.
Daarnaast moet informatie met derden gedeeld worden volgens de regels van de wetgeving openbaarheid van bestuur. Tot slot willen de auditeurs dat de gemeente de rollen van zowel het administratieve als het politieke niveau respecteert bij de behandeling van omgevingsdossiers.
Koen T’Sijen verkoos om niet te reageren op een aantal vragen van Apache. In een videoverslag voorafgaand aan de besloten gemeenteraadszitting van 27 februari, verklaarde de Boechoutse burgemeester dat hij vragende partij was om de audit te bespreken in een speciaal daarvoor opgerichte deontologische commissie. Ook op de gemeenteraadszitting wilde hij niet inhoudelijk ingaan op de vaststellingen van de audit.
Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open Vld) plaatste het gemeentebestuur alvast onder verhoogd toezicht. Het is aan hem om te kijken of de aanbevelingen correct toegepast worden. Het is ook afwachten wat het anticorruptieorgaan van de federale politie onderneemt en wat de uitkomst wordt van het gerechtelijk onderzoek.
