'Die hele cultuur, een normale mens heeft dat niet nodig'

Stijn Meuris
Stijn Meuris
Stijn Meuris (Foto: CC BY-SA 2.5 Michel Vuijlsteke)

We moeten daar niet flauw over doen: deze ingreep, afkomstig van een minister-president die het mandaat ‘cultuur’ er een beetje bijneemt (zou hij daar trouwens extra voor betaald worden?), getuigt van een ideologische weerzin jegens alles wat vernieuwend, kritisch, en innovatief is, en in zijn denken ‘jong-links’ vertegenwoordigt.

Dit is een frontale aanval op een generatie kunstenaars en artiesten waarvan Jambon en zijn partij al langer vinden dat ze het zuivere beeld van een Heimat-Vlaanderen verstoort

Deze ‘bezuinigingsmaatregel’ is immers geen poging tot besparen, maar een frontale aanval op een generatie kunstenaars en artiesten waarvan Jambon en zijn partij al langer vinden dat ze het zuivere beeld van een Heimat-Vlaanderen verstoort. 

Het argument dat ‘iedere sector moet inleveren en dus cultuur eveneens’ snijdt amper hout wanneer je de cijfers laat spreken. Het wegsnoeien van 5 miljoen euro op een totaalbudget van pakweg 8,5 miljoen voor projectsubsidies is beschamend. Die 8,5 miljoen wàs al twee keer niks; het resterend bedrag is ronduit lachwekkend. 

In een bui van cynisme zou ik als cultuurminister van zijn strekking nog verder gegaan zijn. Helemaal niks meer. Wat nu overblijft is immers een doekje voor het bloeden, een triest voorbeeld van verdeel- en-heerspolitiek in de hoop dat de sector onderling ruzie gaat maken over wie wat krijgt - en waarom zij niet. En je zal zien: dat gaat nog gebeuren ook.

Beschaving

Midden in de frictie tussen beleid en kritiek, tussen een faciliterende overheid en hoe een kunstensector daarmee omgaat, bevindt zich beschaving

In een regio die zichzelf terecht op de borst slaat over de kwaliteit van haar vaak eigenzinnige en vooruitstrevende kunst en cultuur (‘Flanders, State of the Art’) komt deze harde rechts-neoliberale operatie dubbel vreemd binnen. Wat willen we nu eigenlijk? Vlaamse cultuur verengen tot iets dat vooral refereert aan het verleden (zie de vele erfgoedaccenten die Jambon legt), of trachten we een voortrekkersrol te spelen in Europees verband door op de ingeslagen weg verder te gaan met steun van een overheid die niet bang is van enig artistiek gewring? 

Midden in de frictie tussen beleid en kritiek, tussen een faciliterende overheid en hoe een kunstensector daarmee omgaat, bevindt zich beschaving. Bijzonder jammer dat dat laatste pad verlaten wordt. Ter vergelijking: Duitsland heeft enkele dagen geleden laten weten haar cultuurbudget met 9 procent… te verhogen.

De ‘noordelijke staten’, waarnaar N-VA zo graag verwijst als het gaat over hoe zaken zoals economie, onderwijs en migratie er worden aangepakt, voeren de eigen cultuur wél hoog in het vaandel en maakt daar de nodige middelen voor vrij. Vlaanderen doet precies het omgekeerde, opgestuwd door de immense stroom oprispingen vanuit een groot deel van de achterban, die zich de jongste dagen op sociale media met de gebalde vuist weer eens van haar meest subtiele kant getoond heeft.

Een hele mooie in dat verband was afkomstig van een lezer van HLN.be: “Die hele cultuur, dat is voor een normale mens niet nodig.” En toen moesten de ronduit rascistische uitingen over de aangestoken brand in een asielcentrum nog komen. Ja, het waren hoogtijdagen voor alles wat zuur-rechts betreft.

Elders besparen

Wanneer je overigens die reacties leest, kan je enkel concluderen dat een eeuw lang gesubsidieerd taalonderwijs bitter weinig zoden aan de dijk heeft gezet - misschien valt daar nog te besparen?

Of anders op de uittredingsvergoedingen die niet-langer-verkozen volksvertegenwoordigers zichzelf uitkeren teneinde (ik citeer) “hun zoektocht naar een nieuwe job te vergemakkelijken” - een uitleg waar ik en vele anderen steeds bozer om worden. 22.170.000 euro down the drain. Oftewel 7 keer meer dan de hele Vlaamse subsidiepot voor projectsubsidies. Faut le faire.

Nog een plek om eventueel wat centen bijeen te schrapen, zou het klimaatfonds kunnen zijn, waarvan nu blijkt dat het geld vooral naar de vervuilende grootindustrie gaat. Over cynisme en hand- en spandiensten gesproken. Of de industrie tout court, waarvan de grootste bedrijven - onze economische trots, zeg maar - amper belasting betalen door die belasting oftewel a) te ontwijken middels off-shore-constructies, oftewel b) zodanig lobbyen dat ze gewoon niet moeten bijdragen. Moet u eens proberen. 

En ik wil niet populistisch worden, maar wat met het buitenproportioneel gesubsidieerd profvoetbal - dat zich dan overigens ook nog eens collectief laat sponsoren door de gokmaffia, maar dit geheel terzijde. Alleen al de jaarlijkse kost voor extra politiebewaking van het belangrijkste spelletje ter wereld (11 miljoen euro) bedraagt in ons land de helft meer dan wat de Vlaamse projectsubsidies tot nu toe kosten. Brood en spelen.

Of wie weet kan het benodigde geld komen uit de spaarkas van N-VA zelf, dat middels een volgens mij verouderde wet een ongezien totaalbedrag aan overheidssteun ontvangt en inmiddels de rijkste partij van de Lage Landen blijkt te zijn. Ik zeg maar wat. 

Echter nog erger dan de snoeiwerken in de cultuursector is het schrappen van de steun aan innovatieve journalistiek via het Vlaams Journalistiek Fonds. Deze maatregel (wat een understatement ook, ‘maatregel’) kadert volledig in een bredere agenda, waarbij rechtse partijen anno 2019 in heel Europa hun dédain tonen tegenover alles wat zogezegd links is. Niet enkel cultuur, maar ook onderzoeksjournalistiek, journalistiek in het algemeen (tenzij die variant die bijna opzichtig voor hun doelpubliek rijdt), maar ook ngo’s, openbare omroepen en bij uitbreiding zelfs wetenschappen. 

U lacht, maar in lijn met de bizarre en ronduit gevaarlijke logica die Europees rechts momenteel uitzet, zullen gedegen wetenschappers en onderzoeksinstellingen het volgende slachtoffer worden. Wellicht volgens dezelfde redenering van hogervermelde HLN-lezer: “Die hele wetenschap, dat is voor een normale mens niet nodig.”

Of we daar met z’n allen iets tegen kunnen doen, zo luidt de vraag. Twee dingen volgens mij. Enerzijds hardnekkig voortdoen met het bedenken, creëren en uitvoeren van kunst en cultuur - omdat we daar goed in zijn en omdat het nodig is. Wie weet leidt het wel tot een soort alternatieve underground die populistische beleidsvoerders een poepie kan laten ruiken. 

En ten tweede: bij de volgende verkiezingsronde simpelweg niet langer stemmen op de partijen (N-VA, CD&V en Open VLD) die dit beschamend debacle hebben bedacht en/of oogluikend hebben toegestaan. 

Want als het dan toch over cijfers gaat, dan zijn verkiezingscijfers wellicht het beste wapen om mee terug te slaan.

Uitgelichte foto: CC BY-SA 2.5 Michel Vuijlsteke

LEES OOK
Hans Demeyer / 25-11-2019

Ons alledaags fascistisch realisme

De rode draad die door de maatregelen van de Vlaamse Regering wordt geweven, is er een die elk pluralisme teniet doet en vervangt door het patroon van één gemeenschappelijke…
L1110742
Serge Baeken / 18-11-2019

Pleidooi voor cultuursubsidies

Tekenaar Serge Baeken houdt een vurig pleidooi voor cultuursubsidies. 'Ik ben kwaad over hoe kunstenaars worden afgeschilderd als een bende klaplopers die gulzig de gouden tiet…
Schermafbeelding 2019-11-14 om 16.19.48 (2)
Simon Allemeersch / 15-11-2019

De nood aan expressie en aan kunst is geen luxe

Theatermaker Simon Allemeersch wijst de Vlaamse Regering op de absolute noodzaak aan kunst, expressie en warmte. Voor rijk en arm.
Protest tegen besparingen op cultuur (Foto: © Laura Groeseneken)