'De pedalen kwijt' was vanochtend de kop boven het editoriaal in De Standaard. Bart Sturtewagen beschrijft daarin volkomen terecht hoe het "zwembadincident" in Koksijde duidelijk maakt hoe dicht we "bij de rand van de hysterie staan en hoe flinterdun het laagje rechtsstaat is dat ons beschermt tegen willekeur en dwingelandij."
Koelbloedig
Het ging de voorbije dagen dan ook stevig in crescendo: van de plannen voor een zwembadverbod voor asielzoekers van de lokale burgemeester Marc Vanden Bussche (Open VLD), over de manier waarop zijn partijtop prompt achter hem ging staan, tot de reactie van staatssecretaris Theo Francken (N-VA). Die laatste pikte snel een graantje aan rechterzijde mee, middels een flinke tweet - 'Justitie moet asielaanranders vasthouden, zo niet doe ik het' - en zijn beslissing om de man die een meisje zou hebben vastgegrepen, zonder enige vorm van proces prompt in een gesloten centrum te stoppen.
Het standpunt van De Standaard eindigt met de volgende bedenking:
Het volstaat dat iemand 'Keulen' zegt en alle koelbloedigheid gaat overboord. Het verontrustende is dat degenen die we verkiezen om in de samenleving leiding te geven, nog het meest de pedalen blijken kwijt te zijn.
Dat is inderdaad een verontrustende vaststelling, maar al even verontrustend is de vaststelling dat "de pedalen kwijt zijn" geen voorrecht is van de politiek. Media zijn in hetzelfde bedje ziek. De voorbije weken werd er om de haverklap 'Keulen' geroepen en ook in de media werd alle koelbloedigheid overboord gegooid.
Dat gebeurde op alle niveaus. Op nieuwssites wordt intussen melding gemaakt van ongeveer elke door een asielzoeker gelaten scheet. Zowat dagelijks wordt gemeld hoeveel klachten er intussen zijn geteld in Keulen en wie opmerkt dat er verhoudingsgewijs heel veel aandacht naar de gebeurtenissen in Keulen gaat, wordt op sociale media door de zelfverklaarde voorstanders van het recht op vrije meningsuiting prompt de politiek correcte mond gesnoerd met etiketten als seksist of verkapte islamofascist.
Wie opmerkt dat er veel aandacht naar de gebeurtenissen in Keulen gaat, wordt door de zelfverklaarde voorstanders van het recht op vrije meningsuiting prompt de politiek correcte mond gesnoerd
Mannen
De nooit aflatende zoektocht naar online clicks draait op spanning, sensatie en conflict, maar ook de papieren kranten stonden de voorbije weken niet meteen stijf van koelbloedigheid als het over asielzoekers ging. Ook daar werden geregeld de trappers verloren. We houden het bij De Standaard. Vorige week stond er een editoriaal met de duidelijke kop "mannen zijn het probleem". Daarin werd voortgeborduurd op de stelling dat de asielinstroom die voor twee derde mannelijk is, de verhouding tussen het aantal mannen en vrouwen in Europa zou scheeftrekken. Een stelling die er vandaag lekker in wil, maar waar ook bijzonder veel haar op staat en die intussen duidelijk werd weerlegd. De ombudsman van De Standaard stelde achteraf terechte vragen bij het artikel, maar de hoofdredactie van de krant bleef koppig achter haar standpunt staan.
Het is een opdracht van media om het politieke bedrijf kritisch te bevragen. Dat doet Bart Sturtewagen vandaag terecht in De Standaard. Maar die opdracht ontslaat media er niet van om ook de eigen rol in dit verhaal onder de loep te nemen. Neen, niet alles is de schuld van de media, zoals goedkope mediakritiek graag wil laten geloven. Ja, er staan ook veel goede dingen in kranten en weekbladen. Er wordt genuanceerd, geduid en gediscussieerd. Maar daarmee is de kous helaas niet af. De asielcrisis toont ook hoe media als aangever en aanjager functioneren van het politieke bedrijf. Daar is op zich niets verkeerd mee, maar het kan ontsporen. Wie stelt dat "de politiek" veel te snel en onnadenkend uit de heup schiet, moet zich ook afvragen waarom dat gebeurt, welk mechanisme daarbij speelt en wat het eigen aandeel daarin is.
Historicus Herman Van Goethem vermeldde als een van de weinigen de rol die media spelen bij de creatie van de hysterische sfeer die vandaag over de vluchtelingencrisis hangt
Duinkerke
Wie denkt dat enkel "populaire media" daar een hoofdrol in spelen vergist zich. Het gaat niet enkel om wat je schrijft en hoe je erover schrijft, het gaat ook over wat je niet schrijft of waar je minder over schrijft. Over keuzes maken. Als we via GoPress de zoektermen 'Keulen', 'Calais' en 'Duinkerke' voor de voorbije maand ingeven, dan blijkt De Standaard 79 artikels te hebben geschreven over Keulen, tegenover 14 over Calais en 6 over Duinkerke. Ongeveer hetzelfde geldt voor De Morgen (Keulen 77 artikels, Calais 14, Duinkerke 5). Populaire media schreven in dezelfde periode beduidend minder over Keulen en veel meer over Calais en Duinkerke.
In een zeer lezenswaardig interview vorige week in De Tijd vermeldde historicus Herman Van Goethem als een van de weinigen de rol die media spelen bij de creatie van de hysterische sfeer die vandaag over de vluchtelingencrisis hangt.
De rol van massamedia wordt steeds groter. Het polariserende effect ervan is niet te onderschatten. Daar zou meer onderzoek naar moeten gebeuren.
Misschien kan dat onderzoek beginnen met zelfonderzoek. Door voor een keer niet in de egelstelling te kruipen en dit soort mediakritiek af te serveren als nog maar eens een variant op de gratuite stelling dat "het allemaal de schuld van de media is". Dat is het niet, maar media spelen wel een rol in een mechanisme dat zachtjes aan de fundamenten van onze samenleving knaagt.
