Electrabel in bed met Siciliaanse maffia

Raf Sauviller
shutterstock_99644558

Journalist Raf Sauviller overleed vandaag, 17 juli 2018, op 62-jarige leeftijd. Hij schreef, vooral voor Humo, beklijvende verhalen over misdaad, diamant en niet te vergeten: de Zuid-Franse villa van ex-minister Leo Delcroix.

Zijn laatste bijdrage voor Apache belichtte de bijzondere relatie tussen Electrabel en de Siciliaanse maffia.

 

shutterstock_99644558
Windmolenpark, Sicilië

In België is Electrabel nog altijd de dominante speler op de nationale energiemarkt, maar het onder Franse controle staande bedrijf verliest klanten in razende vaart en komt meer dan geregeld onder vuur. Onder meer voor zijn controversiële politiek wat betreft kernenergie en de nucleaire productie van elektriciteit en het gemak waarmee het bedrijf met zijn zware lobbyvoet fiscale voordelen lijkt te kunnen losmaken bij Belgische politici en regeringen. Uiteraard gaat het bedrijf ook mee in de politiek correcte groene energie-rage. Maar de groene stroom van Electrabel lijkt niet helemaal koosjer.

Eind 2007 nam de Electrabel Italia, dochter van Electrabel, een belang van negentig procent in het Italiaanse bedrijf Windco, dat in de Siciliaanse provincie Trapani een windmolenpark uitbaat. Dat schrijft Electrabel zelf in zijn Activiteitenverslag voor 2007.  Electrabel kocht die negentig procent van de aandelen van  Windco van de Luxemburgse vennootschap Lunix s.a., toen de exclusieve eigenaar van het bedrijf. Zelf behield Lunix s.a. de overige tien procent in Windco. Daarmee was Lunix dus niet alleen een handelspartner, maar een de facto zakenpartner van Electrabel.

Onderzoekers van de Palermitaanse Direzione investigativa antimafia (Dia), de gespecialiseerde maffiabestrijders van de Italiaanse justitie onder leiding van kolonel Giuseppe D’Agata, stelden echter vast dat het Luxemburgse Lunix s.a. voor 0,03 procent eigendom is van een onduidelijk bedrijf in Panama, het fiscale misdaadparadijs waar criminelen en witwassers hun vennootschappen plegen op te richten. Voor de rest is het in handen van de Siciliaan Vito Nicastri en leden van diens familie. Vito Nicastri is niet meteen een fijn mens.

Heer van de wind

Sinds een tiental jaar is alternatieve energie geëxplodeerd op het eiland Sicilië. Overal worden parken met windturbines gebouwd. Het landschap wordt getekend door lange rijen witte windmolens op de glooiende heuvels. Vooral in het westen van het eiland, in de provincie Trapani, de thuisbasis van Matteo Messina Denaro, de belangrijkste nog op vrije voeten zijnde baas van de de Siciliaanse maffia Cosa nostra. De meeste parken in Sicilië zijn gebouwd door Vito Nicastri, een ondernemer uit het stadje Alcamo in diezelfde provincie Trapani. Nicastri werd een paar jaar geleden door de krant Financial Times 'Heer van de wind' gedoopt. Tussen 2002 en 2006 was hij de man die de meeste officiële vergunningen voor windmolenparken in Sicilië en de productie van elektriciteit door middel van windturbines in handen wist te krijgen. Hij haalde honderden vergunningen binnen. Maar de grote vraag daarbij was hoe Nicastri erin slaagde om zoveel overheidsvergunningen binnen te rijven bij de Siciliaanse regionale overheid en hoe hij het in een paar jaar tijd van een simpele elektricien tot een van de rijkste Sicilianen ooit heeft geschopt. Had hij iets wat anderen niet hadden?

Het antwoord op die vraag komt van de Dia van Palermo onder leiding van kolonel D’Agata. De Dia stelde dat de groene energie in Sicilië grotendeels in handen is van de Cosa nostra en dat Nicastri ‘zich zeer in de nabijheid bevindt van Matteo Messina Denaro’, wat volgens de onderzoekers heeft geleid tot een totale belangenverstrengeling met de maffia. Het kwam erop neer dat Nicastri werd ontmaskerd als een stroman en witwasser van Messina Denaro en een imperium van windmolenparken en een reusachtig vermogen beheert dat niet het zijne is, maar eigendom van de meest gezochte maffioso ter wereld. Nicastri gebruikt corruptie en de invloed en dreiging van de Cosa nostra om politici en ambtenaren tot 'betere inzichten' te brengen en al die windturbinevergunningen binnen te halen.

Nicastri werd ontmaskerd als stroman en witwasser van maffiabaas Messina Denaro, hij beheert een imperium van windmolenparken en een reusachtig vermogen van de maffia

Nicastri wendt vervolgens het misdaadgeld van Messina Denaro aan om windmolenparken te bouwen die binnen de kortste keren met veel winst worden doorverkocht aan grote internationale energiebedrijven zoals Electrabel, die de wereld afschuimen op zoek naar groene elektriciteit. Op die manier wordt niet alleen het misdaadgeld van Messina Denaro witgewassen, maar pakt de maffioso ook nog een aardige hoeveelheid ‘schone’ winst op de verkoop van de parken.

De Dia van Palermo noemt het Luxemburgse bedrijf Lunix s.a. zonder meer de centrale vennootschap van de criminele activiteiten van Nicastri en Messina Denaro en omschrijft het bedrijf als de kluis waarin de duistere deals van Nicastro en vele criminele miljoenen van Messina Denaro en de Cosa nostra liggen opgeslagen. In Italië lieten de Dia en het parket van Palermo dan ook beslag leggen op de vennootschappen en bezittingen van Nicastri en dus ook op de Luxemburgse vennootschap Lunix, partner van Electrabel. Kolonel D’Agata wilde die Luxemburgse vennootschap openbreken en haar geheimen bovenhalen, maar de Italiaanse inbeslagname werd niet erkend in Luxemburg. De Italiaanse justitie kreeg daarom geen inzage in de activiteiten van Lunix, terwijl de vennootschap onmiddellijk door de eigenaar werd leeggemaakt.

De geitenwurger

shutterstock_76696435
Windmolenpark, Sicilië

Matteo Messina Denaro wordt door de Italiaanse justitie beschouwd als de opvolger van de capo di tutti i capi Bernardo Provenzano. Men ziet hem op het schiereiland niet alleen als een sinistere maffioso en een lepe crimineel die met behulp van tientallen stroman-zakenmannen een reusachtig economisch imperium en een fabelachtig vermogen bij elkaar heeft gestolen, maar ook als een kwaadaardig en bloeddorstig man die honderden doden op zijn geweten heeft. Alleszeggend is de manier waarop hij ooit de zwangere vriendin van een concurrerende maffiabaas aanpakte. Nadat hij die maffiabaas een paar kogels door de kop had geschoten in het bijzijn van zijn vriendin, paste hij op haar de techniek van de incaprettamento toe, de geitenbehandeling: de handen en voeten van het slachtoffer werden achter de rug aan elkaar gebonden met een touw dat ook rond de nek werd geslagen. Toen de vrouw na een lange doodstrijd te moe werd om haar benen achterwaarts opgetrokken te houden, wurgde ze zichzelf. Met de incaprettamento wilde de Cosa nostra een boodschap achterlaten: 'Dit was een verrader en zo stom als een geit bovendien.'

Maar Nicastri blijkt niet alleen te werken voor Messina Denaro. Hij is aan de slag in de alternatieve energie voor de volledige top van de Italiaanse maffia, tot en met Salvatore Lo Piccolo, de vroegere topman van de maffia in Palermo. Hij werkt voor de belangrijkste misdaadfamilies van de Calabrese maffia, de ‘Ndrangheta, die ook allemaal willen meegenieten van de witwasmogelijkheden die de windmolenparken bieden.

Corruptie, afpersing en luxeauto’s

Het justitieel parcours van Vito Nicastri is dan ook indrukwekkend. De man had al een voorgeschiedenis voor hij zich op de windturbines gooide. In de jaren negentig was hij betrokken in het Siciliaanse luik van het grote Tangentopoli-schandaal, waarin hij en andere dubieuze zakenmannen grote hoeveelheden smeergeld betaalden aan politici en ambtenaren in ruil voor overheidscontracten en vergunningen.

Ook zijn activiteiten in de groene stroom bezorgen hem continu gerechtelijke problemen. In 2009 werd Nicastri een eerste keer opgepakt in het kader van de operazione Viacolvento, een gerechtelijk onderzoek waaruit blijkt dat Nicastri banden heeft met een grote baas van de Cosa nostra uit de provincie Messina, in het oosten van Sicilië.

In 2012 belandde Nicastri opnieuw in de gevangenis, ditmaal omdat het gerechtelijk dossier  operazione Broken Wings van het parket van Palermo, duidelijk maakt dat hij betrokken was in een groot fraude-, corruptie- en afpersingsschandaal in Trapani, opnieuw rond de toekenning van vergunningen voor de productie van alternatieve energie en de bouw van windturbineparken.

Er werd voor 1,3 miljard euro aan bezittingen van Nicastri in beslag genomen, de grootste inbeslagname ooit in Sicilië: bedrijven, vennootschappen, bankrekeningen, auto's, villa's, ...

Maar het was vooral de operazione Eolo van het parket van Palermo uit 2010 die de financiële en zakelijke banden van Nicastri en zijn 43 vennootschappen en participaties in de groene energie met Messina Denaro heeft blootgelegd en de Dia deed heeft doen besluiten dat Nicastri een stroman van Messina Denaro is. De Dia liet toen voor 1,3 miljard euro aan bezittingen van Nicastri in beslag nemen, de grootste inbeslagname ooit in Sicilië: bedrijven, vennootschappen, bankrekeningen, luxeauto’s, villa’s, appartementen… Die inbeslagname werd in 2013 bevestigd door de rechter in Trapani en Nicastri kreeg toen ook een huisarrest van drie jaar, waarbij het hem zeker tot eind dit jaar verboden werd zijn thuisstad Alcamo nog te verlaten.

De maffia als partner

Vito Nicastri, niet meteen een man met wie je gezien wil worden: oplichter, fraudeur, omkoper, maffia... Toch ging energiebedrijf Electrabel met hem in zee.

Via Lunix is Electrabel dus een partner van de Siciliaanse maffia. Had Electrabel niet moeten weten dat Nicastri stonk? Hij had al een dubieuze reputatie sinds de jaren negentig. En is het niet de gewoonte in de moderne, internationale zakenwereld om met gepaste zorgvuldigheid te werk te gaan en eerst uit te vissen welk vlees men in de kuip heeft bij internationale deals door bijvoorbeeld - het in de internationale zakenwereld gebruikelijke - due diligence-onderzoek dat ook naar eventuele criminele belangen en maffiose insluip kijkt? Zijn Lunix en Nicastri vandaag nog altijd partner van Electrabel en is het aanvaardbaar dat Electrabel in Sicilië met een maffioos zakenman samenwerkt?

Is het aanvaardbaar dat Electrabel in Sicilië met de maffia samenwerkt?

We legden deze vragen voor aan Electrabel. Anne-Sophie Hugé, woordvoerder van Electrabel, weigerde er echter op te antwoorden. Ze bevestigt alleen dat Electrabel in Sicilië een park met 30 windmolens uitbaat. Hugé benadrukt ook dat "er geen link bestaat tussen Windco en Lunix".

Vreemd, want in zijn eigen activiteitenverslag van 2007 geeft Electrabel aan dat Windco voor 90 procent eigendom is van Electrabel Italia en voor 10 procent van Lunix.

Hugé zegt ook dat niet Nicastri, maar Electrabel zelf de firma Windco heeft opgericht nadat het 9 jaar geleden (in 2007 dus, red.) van Lunix een vergunning vrij van beroep had gekocht voor het bouwen en het exploiteren van een windmolenpark in de gemeenten van Trapani en Salemi in Sicilië.

Ook dat is vreemd. Want Apache vond een document van de Gazzetta Ufficiale della Regione Siciliana van 30 september 2005. Het betreft een vergunning voor het bouwen en exploiteren van een windturbinepark in Trapani en Salemi, toegekend aan de firma Windco s.r.l. Die vergunning werd afgeleverd op basis van een aanvraag ingediend door Windco in december 2004. Drie jaar dus voor Electrabel zogezegd Windco oprichtte.

En voor de rest, zegt Hugé, heeft "Electrabel geen commentaar op de eventuele problemen die u aanhaalt en die gaan over personen met wie Electrabel noch van dicht, noch van ver een relatie heeft."

Opnieuw vreemd dat Electrabel volhoudt dat het ‘van dicht noch van ver’ een relatie heeft met Nicastri. Electrabel zegt in zijn eigen activiteitenverslag dat Lunix - dus Nicastri - zijn partner is in Windco. Het parket en de Dia van Palermo omschrijven Lunix immers als de centrale vennootschap van Nicastri en worden daarin bijgetreden door de justitie in Milaan, die ook onderzoek heeft gedaan naar Nicastri en Lunix en die Nicastri en zijn familie de beneficiario van Lunix noemen, de uiteindelijke gerechtigde, de eigenaar dus. Geen relatie 'van dicht noch van ver'?

Electrabel liet alleen nog weten dat het bedrijf "onze zeer onterechte aantijgingen en beschuldigingen ontkent." Maar het geurtje rond de groene stroom van Electrabel blijft wel hangen.

Veroordeeld

Er zit nog een staart aan dit verhaal. In februari 2015 werd Vito Nicastri, samen met een paar van zijn handlangers, tot vier jaar cel veroordeeld wegens fraude en oplichting van de Italiaanse fiscus. Bovendien werd voor 5,6 miljoen euro aan bezittingen van hem in beslag genomen. Die straf was het resultaat van een proces dat door justitie in Milaan was opgestart omdat Nicastri had geknoeid met het geld dat hij van Electrabel voor Windco had gekregen.

Nicastri werd onlangs tot vier jaar cel veroordeeld omdat hij had geknoeid met het geld dat hij van Electrabel voor Windco had gekregen

Hij en zijn maffiose maten hadden namelijk een systeem opgezet om een deel van het geld van de verkoop van Lunix onbelast te laten verdwijnen. Dat deden ze door te doen alsof Lunix voor Windco aan Electrabel werd verkocht, eigenlijk al een verkoopovereenkomst had getekend met het bedrijf Eryngium, dat een zetel heeft op belastingparadijs Malta. Eryngium had dus recht op een schadevergoeding omdat Lunix die overeenkomst eenzijdig verbrak. En dus betaalde Lunix braafjes 10 miljoen euro uit aan Eryngium. Maar het Milanese justitiepaleis rook onraad. Daar visten magistraten uit dat Eyrngium eigendom was van een maat van Nicastri en de hele opzet niet meer was dan een truc om het grootste deel van het geld uit de klauwen van de Italiaanse belastingontvanger te houden en spoorloos af te leiden naar de kassen van Messina Denaro.

LEES OOK
Tom Cochez / 07-09-2022

Liberalisering op maat kon macht energiegiganten niet breken

De liberalisering van de energiemarkt gebeurde in België volgens de wensen van Electrabel.
Engie Electrabel
Stef Arends / 28-02-2019

Niemand wil zeggen waar ons uranium vandaan komt

Ze willen niet zeggen waar ons uranium vandaan komt en zelfs niet waarom: Synatom, dat het uranium voor België inkoopt, houdt de lippen stijf op elkaar.
doel
Steven Vanden Bussche / 04-05-2018

‘Oude kerncentrales openhouden geen garantie voor bevoorrading. Integendeel'

Het argument dat oude kerncentrales moeten openblijven om de bevoorrading te verzekeren, houdt geen steek. Dat blijkt eens te meer nu, na het incident in Doel 1, drie van de zeven…
14167295898_687d076ab5_k-compressor