In Vlaanderen is N-VA vandaag de partij die voor verandering staat. Na de "kracht" van verandering wordt nu de "motor" voor vooruitgang aangezet en dat hebben we geweten: de campagne die bedoeld schijnt voor sociale media, kreeg gisteren en vandaag opvallend veel airplay in de reguliere media.
De marketingboys van N-VA kennen dan ook hun vak. Een gerichte perslek hier en een helpende hand van Bart De Wever daar, het volstaat om zowat alle analisten en opiniemakers te helpen schrijven wat ze moeten schrijven: dat de #Helfie, zoals de duwende hand heet waarmee N-VA uitpakt, illustreert hoe N-VA is verveld tot een brede gemeenschapspartij. Wat niemand erbij vermeldt, is dat op die manier ook handig de aandacht wordt afgeleid van iets anders dat voor N-VA veel wezenlijker is, of toch zou moeten zijn: haar volledig verstomd communautair verhaal.
Bochten
In Wallonië laat het beeld van N-VA als een brede gemeenschapspartij nog even op zich wachten. Daar staan de Vlaams-nationalisten nog steeds te boek als de separatistische partij die het einde van het land wil en dat ook als dusdanig in haar eigen statuten heeft neergeschreven.
De #Helfie leidt handig de aandacht af van iets dat voor N-VA veel wezenlijker is, of toch zou moeten zijn: haar volledig verstomd communautaire verhaal
Bien étonnés de se retrouver ensemble, deelt die andere kant van de taalgrens dat beeld met de harde kern van N-VA zelf. Er zijn natuurlijk, zoals in elke andere partij, ook bij N-VA carrièristen die met evenveel vuur de Vlaamse onafhankelijkheid als het Belgisch koningshuis willen verdedigen, maar in de Vlaamse onderbuik van N-VA rommelt het. Op Bart Maddens en wat kritische stemmen op Doorbraak.be na, durft niemand het luidop zeggen, maar bij heel wat N-VA'ers van het eerste uur zit het zeer hoog dat N-VA haar eigen bestaansreden heeft opgeschort om toe te treden tot de eerste Belgische regering in jaren die gezworen heeft communautair geen deuk in een pak boter te zullen slaan. Dat Peter De Roover en Jan Jambon - twee diehard separatisten - zich te pas en te onpas in allerlei bochten wringen om toch maar de communautaire standstill te verdedigen, doet het hart van de partij bloeden.
Valentijn
Nochtans is N-VA niet aan haar proefstuk toe. Het lijkt een ver verleden, maar goed een decennium terug haakte de partij haar karretje vast aan CD&V, om in kartel naar de kiezer te stappen. Ook toen werden opportunistische keuzes - herinner u de defenestratie van Jean-Marie Dedecker - vanuit strategisch oogpunt intern verdedigd. Het enige verschil met vandaag is dat de interne tegenkanting toen zichtbaar was. Dat wil niet zeggen dat ze vandaag niet bestaat.
Het kartel werd uiteindelijk de redding voor de toen nog minuscule partij N-VA. Natuurlijk wist Bart De Wever dat de liefde na het Valentijnsakkoord van korte duur zou zijn, maar het akkoord was nodig om de partij te laten overleven. In ruil daarvoor zou de communautaire trom eventjes wat zachter geroffeld worden. Eerst eventjes de partij, daarna zou er nog tijd genoeg zijn voor de eigen ideologie.
Het kartel won de verkiezingen van 2007 maar een jaar later zag N-VA de kans schoon om de stekker eruit te trekken: tot grote vreugde van de diehards kwam er een einde aan de communautaire langzaam-aan-strategie. De partij kon - na zich enkele jaren bijgetankt te hebben op kosten van CD&V - opnieuw voluit haar Vlaams-nationalistische troefkaart spelen. Dat en passant ook nog Vlaams Belang uit elkaar spatte, was mooi meegenomen. Het stuwde de partij naar spectaculaire electorale successen.
Nog minder dan ten tijde van het Valentijnsakkoord kan de huidige N-VA strategie bijdragen tot datgene waarom de partij ooit het levenslicht zag
Particratie
De vraag is wat N-VA op vijftien jaar tijd communautair zal verwezenlijkt hebben. Macht krijgen is een zaak, er je partijprogramma mee uitvoeren een andere. De zesde staatshervorming kwam er, maar het gebeurde zonder N-VA. Brussel-Halle-Vilvoorde werd gesplitst, maar ook dat was zonder N-VA. Voor de Vlaams-nationalisten was het allemaal niet volledig en groot genoeg, maar het was op z'n minst iets. Nu de partij op de eerste rij zit en het zelf kan doen, gebeurt er communautair vijf jaar lang helemaal niets. Het eindeffect van vijf jaar N-VA aan de macht, als grootste partij bovendien, zal niet de aangekondigde communautaire big bang zijn, wel een complete communautaire standstill.
Nog minder dan ten tijde van het Valentijnsakkoord kan de huidige N-VA strategie bijdragen tot datgene waarom de partij ooit het levenslicht zag. Waar de partijstrategie, net zoals ten tijde van het Valentijnsakkoord, ook vandaag wél aan bijdraagt - en niet een beetje -, is aan het partijkapitaal. De campagne die, volgens Bart De Wever, een miljoen euro kost, is daarvan een mooie illustratie.
Zo dreigt N-VA het lot beschoren van vele andere partijen die zichzelf met het verstrijken van de jaren als ultiem doel zijn gaan zien in plaats van als een vehikel om een gedachtegoed te verdedigen: steenrijk maar inhoudelijk verarmd. Allesbehalve motor van verandering, maar onderdeel van een verstikkende particratie.
De perceptie daarover valt mits de nodige miljoenen misschien nog een tijdje te sturen, maar vroeg of laat volgt ze onvermijdelijk de waarheid.