Vorige week zette de regering Michel het licht op groen voor nog eens vijf jaar indirecte subsidiëring van commerciële mediabedrijven in ons land, via distributiesteun aan bpost. De komende vijf jaar zal de overheid 850 miljoen euro uittrekken om kranten en tijdschriften op tijd te bussen.
Aandeelhouders
Samen met andere vormen van indirecte staatssteun aan mediabedrijven - vooral de btw-0-regeling - stroomt er op die manier jaar in jaar ongeveer 400 miljoen euro belastinggeld naar de grote mediagroepen, zonder dat daar enige kwaliteitsbewaking tegenover staat.
Apache publiceerde vorige week een artikel waarin wordt uitgeklaard wat er de voorbije decennia met de miljarden euro aan belastinggeld gebeurde. De conclusie was dat de subsidiestromen via de betrokken mediabedrijven uiteindelijk belandden in de portefeuilles van enkele steenrijke Vlaamse families die bovendien vaak gebruik maken van fiscale spitstechnologie om de achterliggende cashende aandeelhouders voor de buitenwereld af te schermen.
Recent onderzoek van Martin Leroch aan de Johannes Gutenberg University in Mainz geeft aan dat niet enkel de vraag wie er financieel baat heeft bij de subsidies aan de orde is. In zijn 'discussion paper' 'Press Subsidies and Information in a Democratic Society' toont hij aan hoe subsidies niet noodzakelijk tot betere journalistiek leiden, integendeel. De manier waarop subsidies worden gegeven is cruciaal.
Kwaliteit
Het uitgangspunt is volgens de onderzoeker correct en voldoende aangetoond: kranten spelen een belangrijke rol bij het goed functioneren van een gezonde democratie. Hoe meer kwaliteit die kranten brengen, hoe heilzamer hun werking voor de democratie. De keuze lijkt dan ook voor de hand te liggen: subsidies verstrekken aan kranten komt de gezondheid van onze democratie ten goede.
Helaas pakt dat in de realiteit anders uit. Ten minste, als de kranten gesubsidieerd worden zoals dat in België het geval is: met mechanismen die de facto neerkomen op een (indirecte) subsidie per verkocht exemplaar. Doe je dat als overheid, dan leidt dat tot niet tot een gezonder functionerende democratie maar net tot kwaliteitsverlies.
De onderzoeker komt wel met een alternatief: investeren in het bedrag dat burgers aan media kunnen besteden, is wél een goede manier om de democratie te ondersteunen. Die suggestie sluit naadloos aan bij een piste die Apache eerder al op tafel legde in de hoop het mediadebat aan te zwengelen: elke burger een mediacheque ter waarde van 40 euro geven waarmee hij of zij zelf een abonnement kan nemen of op een andere manier een mediaorganisatie kan ondersteunen.
