Mediacheque van 40 euro voor elke burger

Tom Cochez
(Beeld: Medialab Prado)
(Beeld: Medialab Prado)
(Beeld: Medialab Prado)
(Beeld: Medialab Prado)

Het regende de voorbije weken grote en kleine aanvallen op de openbare zender. De VRT, zo klinkt het, geniet een dotatie van de Vlaamse overheid en beconcurreert op die manier op oneerlijke wijze de uitgevers van dag- en weekbladen. Het Mediahuis en De Persgroep voorop. Dat lijkt de marktlogica zelve. Dezelfde marktlogica die maakt dat je vele tientallen mensen op straat moet zetten en freelancers een wurgcontract van anderhalve (1,5!) euro voor een 'kort nieuwsbericht' aanbiedt om vervolgens overnames voor te bereiden op de Nederlandse krantenmarkt.

400 miljoen euro

In dat laatste geval kan je discussiëren over de grenzen van het ondernemersfatsoen, maar de eerste gedachte - de oneerlijke concurrentie door de VRT -  berust op een feitelijk verkeerd beeld dat sinds jaar en dag door de krantenwereld in stand wordt gehouden. De waarheid wil immers dat de jaarlijkse subsidies voor dag- en weekbladen de dotatie die de VRT krijgt flink overstijgen. Tegenover de ongeveer 290 miljoen euro die de VRT jaarlijks ontvangt, staat om en bij de 400 miljoen euro aan subsidies waar kranten en weekbladen van genieten.

De hoofdbrok daarvan wordt indirect geleverd via bpost: de post krijgt van de overheid ongeveer 200 miljoen euro om op tijd kranten en weekbladen te bussen. Om precies te zijn: 120 miljoen euro om abonnees dagelijks hun krant aan huis te leveren en 80 miljoen euro voor de weekbladdistributie. Op die manier draagt de overheid indirect het gros van de distributiekosten van krantenuitgevers. Het verklaart overigens ook deels waarom die krantenuitgevers u middels gratis klapfietsen, dvd's, koffiezetmachines, tablets en kortingen koste wat het kost de stap willen doen maken van de krantenwinkel naar een aan huis geleverd abonnement.

Tegenover de ongeveer 290 miljoen euro die de VRT jaarlijks ontvangt, staat om en bij de 400 miljoen euro aan subsidies waar kranten en weekbladen van genieten.

Naast die 200 miljoen euo is er het btw-0-tarief. Die fiscale maatregel zorgt ervoor dat de uitgevers jaarlijks ongeveer 190 miljoen euro aan btw uitsparen. Geld dat de fiscus mis loopt. Ter vergelijking: een jaarabonnement van 39 euro voor Apache.be omvat 21 procent btw. Daarnaast zijn er nog tal van andere kleinere maatregelen op regionaal niveau - in Vlaanderen in totaal ongeveer 10 miljoen euro - die de teller aan mediasubsidies op om en bij de 400 miljoen euro brengt.

Onvoorwaardelijk

In tegenstelling tot de federale maatregelen - subsidies via bpost en btw-vrijstelling - is het gros van de subsidies op Vlaams niveau in zeker zin voorwaardelijk: er staat (meestal) een welomschreven prestatie tegenover de steun. Dat gaat van het geven van opleiding (media-academie) tot gerichte projecten die tot doel hebben om bijvoorbeeld diversiteit en mediawijsheid te bevorderen.

Die voorwaardelijkheid geldt op geen enkele wijze voor de 390 miljoen euro overheidssteun via bpost en btw-0-tarief. Die is bovendien niet enkel onvoorwaardelijk, ze is ook 'dragerspecifiek': enkel papier (en wat bpost betreft enkel abonnementen) worden gesubsidieerd. Onze krantenuitgevers die in essentie drukkers zijn en draaien op drukorders vinden dat vanzelfsprekend fantastisch, maar de overheid remt zo impliciet wel de digitale media(r)evolutie. Wie wil er nu écht investeren in de digitale toekomst als de overheid jaarlijks voor 390 miljoen euro papier subsidieert?

Als de overheid echt overtuigd is van de nood aan een pluriforme pers dan wordt het hoog tijd om de manier waarop de perssteun wordt verleend grondig te herdenken

Cheque

Die gang van zaken genereert bovendien het foutieve beeld dat het in ons land met de kranten nog een stuk beter gaat dan in de ons omringende landen. De waarheid is helaas anders: onze overheid houdt een businessmodel dat in de rest van de wereld dood en begraven is kunstmatig overeind en fnuikt zo de toekomst die digitaal is.

We verzetten ons niet tegen overheidssteun voor journalistiek. Waar we wel een probleem mee hebben is dat de overheidssteun zich vandaag  ent op mediagroepen in plaats van op journalistiek, dat ze doodgezwegen wordt en zo wordt georganiseerd dat ze een compleet averechts effect heeft. Als de overheid echt overtuigd is van de nood aan een pluriforme pers en voldoende diverse media wil, dan wordt het hoog tijd om de manier waarop de perssteun wordt verleend grondig te herdenken. Laat ons stoppen met de distributie van abonnementen te subsidiëren of mediagroepen te ondersteunen langs allerhande weinig transparante en contraproductieve wegen.

Waarom zouden we de burgers niet zelf laten beslissen wat er met die aanzienlijke som belastinggeld gebeurt? Bijvoorbeeld door alle mediagebruikers jaarlijks een 'mediacheque' ter beschikking te stellen waarmee ze abonnementen kunnen kopen op de (digitale) kranten, weekbladen of nieuwssites die ze zelf willen? Waarmee ze, als ze dat willen aandeelhouder kunnen worden van een lezerscoöperatie zoals Apache.be? Of gewoon een mediaproject of een start up financieel ondersteunen?

Met de 390 miljoen euro belastinggeld die vandaag langs bpost of btw-0-regelingen naar de mediagroepen stroomt, kan je elke mediagebruiker in dit land een mediacheque van 40, misschien wel 50 euro geven. Het kan bovendien vrij simpel worden georganiseerd via een site met daarop erkende media waaraan je zo'n 'mediacheque' kan besteden.

Misschien zetten we mediagebruikers op die manier wel aan tot meer en een meer overdacht mediagebruik. En zeg nu zelf: welke politicus wil niet uitpakken met het plan om elke burger van  het land jaarlijks een mediacheque van 40 euro cadeau te doen?

Noot: in het originele stuk stond verkeerdelijk een mediacheque van 400 euro in plaats van 40 euro vermeld. 400 miljoen delen door 10 miljoen gebruikers komt vanzelfsprekend neer op 40 euro.

 

LEES OOK
Tom Cochez / 28-08-2014

Media en politiek (3): Feed the beast

'Sommige ministers van mijn partij hanteren een communicatiebeleid waarbij ze enkel nog audiovisueel gaan. Zo zijn ze zeker dat hun woorden niet in een bepaalde richting worden…
(Foto Sigfrid Lundberg)