Open brief aan Duchka Walraet

Thierry Poutrincourt , Jaromir Hladik
3800781301_1689f14969_z
Thierry Poutrincourt en Jaromir Hladik? (Foto AdamKR)
3800781301_1689f14969_z
Thierry Poutrincourt en Jaromir Hladik? (Foto AdamKR)

Want, beste Duchka, leven “we” immers wel onder de ijzeren hiel van het postmodernisme? We formuleren het anders. Hoeveel bewoners van de vijf monolieten geklemd tussen Bar Beton, bourgeois-holen zoals La Manufacture en het kanaal hebben een standpunt over de revival van audiocassettes? Liggen ze wakker van de kwestie of baarden in of alweer out zijn? Wat zouden die bewegende hoopjes karton en dekens aan het Zuidstation denken over ennui? Zouden zij misschien weten in welke laag ironie we intussen beland zijn?

Koffiebar

Daarom zeggen we: stop Duchka! Stop de microblogs, de tweets, de likes. Giet de latte voor een keer niet door je keel, maar over je Mac. Enkel zo kunnen we rustig verder. Goed. Vrede op aard. Heel even. We hebben jouw aandacht. Er zit niets anders op dan het je vlakaf te zeggen: het “postmodernisme” is geen wereldcultuur. Omdat een startup opstarten in een koffiebar de wereld niet is, hoeveel selfies van Jihad-bruidjes je ondertussen ook liket en sharet.

Nee, de culturele fenomenen waar jij over spreekt worden maar gedragen door een geografisch (West-Europa, de Angelsaksische wereld?) en sociologisch (middenklassers, zo tussen 15 en 35?) nogal beperkte groep mensen. Een paar honderd miljoen aardbewoners lijkt ons een bijzonder optimistische schatting. Als we naar de meeste van onze medeburgers kijken, valt ons bitter weinig postmodern gedrag op. Er zat geen greintje ironie in De Wevers balkonscène of in Voka’s “17 op 20” voor het Vlaams regeerakkoord. Deze heertjes zijn honderd procent serieus - altijd.

Overigens betwijfelen we of die mantra van absoluut relativisme wel essentieel “postmodern” is. Afbraakwerken Foucault en compagnie hanteerden de sloopkraan net om de machtsverhoudingen achter de Grote Verhalen bloot te leggen en de losers van de geschiedenis hun plaatsje terug te geven.

Gedijen

Beste Duchka, sukkel niet in dezelfde kuil waar F. Fukuyama en zijn ideologische speelkameraadjes in gedonderd zijn. Met a(nti)historisch denken – je angst voor een postmoderne “ontmaagding” – geraken we nergens. Daarmee kan je geen complexe maatschappelijke processen analyseren. Want het “postmodernisme” blijft een bij uitstek historisch fenomeen, met een begin, een midden en een einde. Culturen veranderen. Alleen het wanneer en hoe is onzeker.

Gevaarlijker voor het welzijn van onze medeburgers is niet hun (veronderstelde) apathie, verveling of deconstruerende decadentie, maar de culturele, politiek-economische context waarin het postmodernisme ontstond en best gedijt.

  • De wereldeconomie sleept zich sinds decennia van crisis naar crisis. Ze doorloopt steeds snellere cycli: nieuwe ‘trends’ worden ogenblikkelijk opgepikt (of gecreëerd), vermarkt en opgebruikt – met een oneindige stroom aan producten, media en meningen als resultaat. Ad nauseam.
  • Voeg daar nog bij dat de tijd van de grote machtsblokken (voorlopig) voorbij is – die fameuze multipolaire wereldorde. Geen Grote Verhalen, wel veel tragedies en kluchten (War on Drugs, War on Terror, Afrit Vlaanderen, uitrit crisis).
  • De wapenwedloop na 1945 leidde tot een ongekende groei van technologie. We mogen de A-bom dankbaar zijn voor het bestaan van lolcats en videogames waarin je naar de hoeren kan gaan (in high definition).
  • De tech-fetisj neemt stilaan groteske vormen aan. Niet alleen wordt technologie gezien als intrinsiek goed en begeerlijk (méér apps! méér wifi hotspots!), sociaal- economische vraagstukken worden vandaag gereduceerd tot een algebraïsche vergelijking met x als onbekende. De wereld behoort aan de technici.

Startup

Is er iets dat het bovenstaande beter opsomt dan het woord “startup”? Waar kickt de geile Mammon meer op dan de app van een rozige nerd opkopen voor een perverse som geld? Want de nomadic entrepreneur mag dan wel denken dat met zijn Mac de productiemiddelen op zijn schoot rusten, niets is minder waar. Het kapitaal blijft van achter die laptop onbereikbaar. Het reproduceert zichzelf, buiten jouw oproep tot authenticiteit en het ware schone om. Het enige wat ze wil is oneindig te worden gereproduceerd – daarbij soms aangetrokken door modewoorden als creativiteit of oprechtheid, maar veelal fabriceert ze lelijkheid, middelmatigheid. En ze is bereid om alles op het spel te zetten.

Cui prodest – wie heeft hier belang bij? Om dhr. Mandel te parafraseren: het einde van alle ideologieën is zelf een ideologie, die als functie heeft om ons te overtuigen van de zinloosheid van elke rebellie. Hoe harder we ons best doen om eraan te ontsnappen, hoe dieper we in de woestijn van de postideologie wegzakken. Dieper en dieper in de ironie, tot er enkel een baardige dertiger overblijft die niet meer weet of zijn wereldbeeld nu authentiek, ironisch of gewoon cynisch is.

We moeten de designerbril afgooien en ons afvragen wie het roer in handen heeft. Je denkt misschien: niemand, dit is toch het postmodernisme? Nee, er is wel degelijk iemand die de koers bepaalt, weliswaar koortsig wankelend op zijn benen. Maar de postmoderne koorts is slechts het symptoom, niet de kwaal. We moeten niet als een premoderne geneesheer aan symptoombestrijding doen, maar de ziekte zelf aanpakken, doordringen tot de kern van de postideologie die verantwoordelijk is voor de verveelde blik in onze ogen.

Slacktivism

Er is dus nood aan een ‘tegencultuur’ die naam waardig. Slacktivism is vandaag de norm. Rebellie beperkt zich tot het sharen van een diagonaal gelezen opiniestuk. Een corporate Moloch als Apple kan zichzelf het aura aanmeten van tegendraadse schenenschopper – elk product een revolutie! – en komt daarmee weg.

We willen een echte, zelfs authentieke tegencultuur verdomme: sous les pavés, la plage, zoals je schreef. Correct. Maar laat ons niet in de val trappen van mei ‘68. Deze tegencultuur moet verder gaan dan hedonistische eisen. Want het hedonisme omringt ons, zit al lang vervat in ons systeem. Oh gij almachtige aanbieder van genot, vervul al onze verlangens! Nee, we moeten niet één kassei smijten, maar honderd kasseien. Marcheren naar het Zuidstation, onze stenen aanbieden aan de daklozen, de uitgeslotenen, de part of no-part, en fluisteren: 'recht door het raam van die koffiebar.' Een politieke daad. L'action directe, waarnaar je verwees – waarom niet. Onder het plaveisel ligt het strand, inderdaad, maar deze keer zal het niet het strand zijn van het hedonisme, maar van de verbeelding, de authentieke verbeelding.

We smeken je om de weg die je in je laatste column inslaat te verlaten en het bos in te gaan. Hopelijk ontmoeten we jou daar.

Beleefde groeten,

Thierry Poutrincourt en Jaromir Hladik

LEES OOK
Bert Moerman / 16-07-2021

Een vorm van vooruitgang

'Niets is ooit zo slecht dat het voor niets goed is.'
bert moerman
Nadia Nsayi / 30-06-2021

Spijt is niet genoeg

België moet samenwerken met Congolese leiders die hun land willen opbouwen.
de croo in congo
Anton Jäger / 04-06-2021

De Coningskwestie

Wat vertelt de online steun van duizenden Vlamingen over het Vlaanderen van vandaag en gisteren? 
BRUSSELS BOIS DE LA CAMBRE LA BOUM THREE