Toch hebben zij het er niet slecht vanaf gebracht. Mijn grootvader was een 'toolmaker' in de vliegtuigfabrieken van Vickers en dat moet hem een aardige spaarcent hebben opgebracht. Terug in ons land konden zij een huis bouwen en werden ze zelfstandigen.
Voor wat zij ervan gemaakt hebben, ben ik hen erg dankbaar: de rechtsstaat maar ook de welvaartsstaat.
Mijn grootouders waren geen uitzondering. Toen op 10 oktober 1914 de vestingstad Antwerpen viel, vluchtten ongeveer 1.000.000 burgers en 40.000 soldaten naar het neutrale Nederland. Velen ontkwamen langs Vlissingen naar Engeland. Bij de inval van de Duitse troepen op 10 mei 1940 herhaalde hetzelfde scenario zich: tijdens de achttiendaagse veldtocht sloeg een kwart van de Belgische bevolking op de vlucht naar Frankrijk en Engeland.
Wat is oorlog? Tussen 7 oktober 1944 en 30 maart 1945 vielen in het Antwerpse arrondissement meer dan 4.200 doden en bijna 7.000 gewonden door Duitse V-bommen. Op de Teniersplaats maakte een bom 157 doden, in Cinema Rex maakte één bom 567 slachtoffers. Vergeten? Toch maar een mensenleven geleden.
Nooit anders
In 1576 werd Antwerpen geplunderd door muitende Spaanse soldaten en werden naar schatting 7.000 burgers vermoord. Na de verovering van de stad in 1585 door Alexander Farnese vertrok ongeveer de helft van de bevolking naar Holland.
Toen de Sefardische joden in 1536 uit Portugal werden verdreven, kwamen ze naar hier. Op het einde van de negentiende eeuw ontvluchtten grote getallen Joden de pogroms in Midden-Europa. Velen vestigden zich in Antwerpen. Tussen 1900 en 1933 steeg hun aantal van 8.000 naar 55.000.
We maakten er zelfs een museum over. Langs de Red Star Line vertrokken miljoenen mensen vanuit Europa naar Amerika en Canada. Tussen 1873 en 1934 begonnen twee miljoen vluchtelingen in Antwerpen een nieuw leven.
En dan is er nog een andere museum, dat van de Mechelse Kazerne Dossin. In drie razzia’s werden vanuit Antwerpen Joden naar concentratiekampen gestuurd. Tijdens de Holocaust werden naar schatting 25.000 Belgische Joden omgebracht. Zij konden niet vluchten.
Oorlog?
Wie durft te beweren dat wij nu in oorlog zijn, is zijn eigen geschiedenis en de betekenis van het begrip vergeten. Zielig hoe snel dat kan gebeuren. En staat het in Flanders Fields niet in de steen gegrift? Nooit Meer Oorlog. Hoe kan je dat vergeten wanneer je er ieder jaar aan herinnerd wordt?
Het is nochtans iedere dag opnieuw te zien tot wat voor ravages en welk leed oorlog leidt: naast het puin van Aleppo kan niemand kijken.
En toch vergeten wij wat hier gebeurde en kijken wij naast wat ons eraan moet herinneren. Dat kan niet zonder opzet zijn. Waarom worden we bang gemaakt?
Als er in Cinema Rex zoveel doden vielen, kwam dat omdat de Antwerpenaren in volle oorlogsgeweld niet bang waren, zij wilden leven zoals ze dat gewoon waren. Willen zij dat nu dan niet meer?
Vluchteling
Mijn grootouders waren vluchtelingen. Als je ziet hoeveel mensen vluchteling waren in de geschiedenis van deze stad, kan je zelfs de vraag stellen in welke stamboom er géén vluchtelingen waren.
Misschien moet de broekvent die nu visa weigert voor wie reeds een onderkomen heeft gevonden dat eens nakijken, want de kans is groot dat ook hij een kind van een vluchteling is.
Dat zijn we immers allemaal en dat kunnen en mogen wij niet vergeten.
