Die waarborg is nodig omdat de banken geen krediet meer willen geven omdat het project stilligt sinds de vernietiging van de vergunning. En die vernietiging kwam er omdat de Raad voor Vergunningsbetwistingen oordeelde dat Ineos de autoriteiten niet de volledige omvang van de voorspelde impact van het project op de omgeving heeft meegedeeld. Dit alles maakt dat er in deze zaak maar één vraag is die moet beantwoord worden: wat is de impact van de activiteit van Ineos op de omgeving?
Juist omdat noch Ineos noch de Vlaamse Regering een voldoende antwoord op deze vraag gaf, werd de vergunning voor de ethaankraker vernietigd. Omdat zowel het bedrijf als de Vlaamse Regering voldoende knowhow en centen hebben en beide een beroep kunnen doen op externe expertise was het al de vraag waarom daarvan geen gebruik werd gemaakt om met een duidelijk rapport aan te tonen dat er geen gevaar is voor de mens en de natuur.
Dat het om een erg belangrijke vraag gaat, kan niet worden betwist. De recente ervaringen met het door 3M in Zwijndrecht geproduceerde PFOS hebben er het grote belang van aangetoond. Het gaat in deze problematiek ook niet enkel over de stikstofuitstoot maar over de door de chemische industrie gemaakte producten. In het geval van Ineos gaat dat over de aanwending van fossiele brandstoffen in het algemeen en over de basisproducten voor de aanmaak van plastic in het bijzonder.
Voor de door 3M geproduceerde forever chemicals is het intussen erg duidelijk geworden: zowel PFOS en PFOA zijn chemisch en kunnen niet door ons lichaam worden afgebroken. Ze blijven dus jaren in het bloed en de lever aanwezig. Hoe meer je van deze stoffen binnen krijgt, des te verder het niveau van deze schadelijke stoffen in je lichaam ophoopt.
Potentieel risico
Ineos dat de bouwstenen voor plastic produceert, beweert dat het niet slecht is. “Plasticafval is slecht, vooral als er slecht mee wordt omgegaan. Plastic opgeven is niet het antwoord. Een golf van verandering is wat we nodig hebben. We geloven dat het niet gaat over nee zeggen tegen plastic, maar over nee zeggen tegen plastic weggooien. Plastic is overal om ons heen. In gebouwen, elektrische goederen, ondergrondse leidingen, kledij en schoenen, speelgoed, contactlenzen, inhalatoren, in cash geld in uw portefeuille, zelfs in mensen.”
Tegenover de beweringen van Ineos staat evenwel de recente uitspraak van het Europees Milieuagentschap. “We worden in Europa veel meer blootgesteld aan de chemische stof bisfenol A dan aanvaardbaar is. Dit vormt een potentieel gezondheidsrisico voor miljoenen mensen”, stelt het agentschap.
“Omdat de normen nu zo laag zijn, zitten we daar allemaal nog ver boven, nuanceren experts. Bisfenol A is een chemische stof die vooral wordt gebruikt om harde plastics (polycarbonaat) mee te maken. Producten waar de stof in belandt, zijn drinkwaterleidingen maar ook alledaagse goederen als drinkflessen, voedsel uit blik en bepaalde soorten speelgoed.”
Tatiana Luján, advocaat bij de non-profitorganisatie in milieurecht ClientEarth, geeft aan waar het echt om gaat. “De uitspraak is een keerpunt in de strijd tegen onnodig plastic. We hebben het verzadigingspunt van plasticvervuiling bereikt. Het gaat er nu om het bij de bron te stoppen.”
“Plastic is een milieukwestie, een mensenkwestie en een klimaatkwestie. De schade begint bij de winning van fossiele brandstoffen waaruit het wordt gemaakt, gaat verder met het raffineren en verschepen van die brandstoffen en vervolgens met het zware proces van omzetting in de bouwstenen van plastic. Tot slot is er de wereldwijde epidemie van plastic afval en de impact daarvan op onze gezondheid.”
“Lokale gemeenschappen en ecosystemen hebben het meest te lijden onder de giftige plasticvervuiling door deze processen en de gevolgen voor het klimaat die fossiele brandstoffen met zich meebrengen. Dit zijn de verborgen schades van plastic.”
Niet duurzaam
In het geval van Ineos is de stikstofuitstoot maar een deel van het probleem. In de activiteiten van het bedrijf zijn alle door de advocaat opgesomde nadelen voor het milieu, de mens en het klimaat aanwezig. Ineos heeft de door British Petroleum afgestoten petrochemie overgenomen, verscheept die brandstoffen en zet ze om in bouwstenen voor plastic.
Het echte probleem van Ineos zit dus niet enkel in de mogelijke stikstofvervuiling en evenmin in de economische of financiële aspecten. Het gaat vooral over giftige plasticvervuiling, een milieukwestie, een mensenkwestie en een klimaatkwestie. Daarom werd de petrochemie door British Petroleum afgestoten en doorverkocht aan Ineos, omdat het niet duurzaam is, het niet past in de energietransitie en het op langere termijn niet meer winstgevend kan zijn.
Daarin schuilt het grootste probleem voor Ineos, de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka en de Vlaamse Regering. Zij moeten voor de rechter aantonen dat het helemaal anders is: dat er geen sprake is van vervuiling of gevaar voor het milieu, de mens en het klimaat. Omdat beweringen voor de rechter niet volstaan, wordt nu een andere oplossing gezocht.
Er wordt getracht een politieke meerderheid te vinden voor een volksberoep dat een mogelijke nieuwe rechterlijke vernietiging ongedaan kan maken. Dat is dan opnieuw een ontkenning van het echte probleem. Een beroep op het volk is een even grote leugen omdat ook dat beroep enkel schone schijn is. In Vlaanderen beslist het volk al lang niet meer. Dat doen zij die boven het volk aan de macht willen blijven. De politieke vervuiling is even groot als de chemische. Geen wonder dat de ene de andere de hand geeft. Beide zijn schadelijk voor onze gezondheid.
