Peilingen winnen, de beklemmende strategie van N-VA

Tom Cochez
Tom Cochez
Tom Cochez

De open brief die Bart De Wever het voorbije weekend aan conservatieve rechtse partijleiders in Europa richtte, is de zoveelste demarche van de N-VA-partijleider waarmee hij twee vliegen in een klap slaat: aan de ene kant de electorale achterban verzorgen (en de peilingen winnen), aan de andere kant zijn coalitiepartners de gordijnen in jagen. De vraag is waarom N-VA dat doet. De volgende parlementsverkiezingen zijn immers pas gepland in 2019. Nog meer dan drie jaar is dat, een politieke eeuwigheid. Riskeert de partij niet zichzelf op te branden lang voor de eindmeet in zicht komt?

Peilingkoorts

Het antwoord op die vraag ligt vervat in de zesde staatshervorming. Een van de discussiepunten tussen de architecten daarvan was het concept van samenvallende verkiezingen. Het "typisch Belgisch" compromis dat uit de bus kwam, bevat de verklaring voor de drang van N-VA om de klassieke doorlopende electorale koorts in te ruilen voor een soort doorlopende peilingkoorts. Peilingen die, net als verkiezingen, moeten worden gewonnen.

Het compromis dat binnen de regering Di Rupo werd gesloten voorziet dat, indien de federale regering valt, er ook nieuwe verkiezingen komen. De regionale parlementen zijn zogenaamde legislatuurparlementen, federaal is dat niet het geval. Het compromis voorziet verder dat regionale en federale verkiezingen vervolgens alsnog opnieuw kunnen samenvallen door een nieuwe federale regering slechts aan te stellen voor het nog resterende deel van de originele periode van vijf jaar. Om dat te doen moet er echter een bijzondere wet worden gestemd waarvoor een twee derde meerderheid nodig is, en die is er niet.

Met zijn recente open brief zet Bart De Wever zijn coalitiepartners, op het internationale toneel totaal voor schut

Mocht u niet meer volgen: de conclusie is dat, als straks de federale regering valt, België hervalt in het "oude" systeem dat gekenmerkt wordt door om de haverklap federale, regionale (en gemeente) verkiezingen, de bijhorende doorlopende beleidsverlammende electorale spanning, mogelijk ook ellenlange regeringsonderhandelingen, een stoet van (in)formateurs en eventuele overgangsregeringen.

Frustraties

Dat zwaard  van Damocles hangt van meet af aan boven Michel I, en N-VA laat geen kans onverlet om de spanning daarrond op te poken. De recente open brief van Bart De Wever is een schoolvoorbeeld van hoe de grootste partner binnen de regering zijn coalitiepartners (op het internationale toneel) totaal voor schut zet. Niet van dien aard dus om de relaties te verbeteren en een hechte beleidsploeg te smeden die werk maakt van effectief beleid. De coalitiepartners trekken zich de haren uit het hoofd. Afgaand op anonieme verzuchtingen en gerichte lekken vanuit de regering, zijn de frustraties gigantisch.

Alleen is het voor de coalitiepartners geen optie om de stekker uit Michel I te trekken. Wie dat doet, wordt er door de kiezer niet voor beloond, maar met N-VA die de ene peiling na de andere wint, is het al helemaal geen optie. Anders gezegd: de burgemeester van Antwerpen heeft zijn partners in een wurggreep, op zijn mist zolang hij de peilingen wint. Dat er intussen nauwelijks of geen beleid wordt gevoerd, zal N-VA worst wezen. Met goed beleid win je zelden verkiezingen. Het bewijst bovendien het eigen grote gelijk: België werkt niet.

Migratie

Van het Vlaams Blok en van Filip Dewinter in het bijzonder heeft Bart De Wever geleerd dat je wél een grote volksbeweging kan bouwen door een thema aan te raken dat je prima kan enten op een rechtse invulling van nationalisme: (angst voor) migratie

Met demarches zoals de open brief, provocatieve gastcolleges of andere uitspraken die steevast rond het thema migratie draaien, installeert N-VA niet enkel een doorlopende spanning binnen de regering Michel, de partij verzorgt er tegelijk ook haar van het Vlaams Belang overgewaaide achterban mee. Dat laatste is een cruciaal onderdeel van de machtsstrategie die wordt uitgetekend op het Antwerps Schoon Verdiep.

Bart De Wever kent als geen ander de Vlaamse Beweging: de sterktes ervan, maar ook de zwaktes. De grootste zwakte van het Vlaams nationalisme is dat het - in tegenstelling tot bijvoorbeeld het Catalaanse nationalisme - een zo goed als onbestaande linkerflank heeft. Het gevolg is dat je enkel rond het Vlaams nationalisme, zoals dat vandaag bestaat nooit een brede volksbeweging kunt bouwen die door de kracht van het aantal haar einddoel - een onafhankelijk Vlaanderen - realiseert.

Van het Vlaams Blok en van Filip Dewinter in het bijzonder heeft Bart De Wever geleerd dat je wél een grote volksbeweging kan bouwen door een thema aan te raken dat je prima kan enten op een rechtse invulling van nationalisme: (angst voor) migratie. Het Vlaams Blok, later het Vlaams Belang kon indertijd een kwart van de kiezers overtuigen, en dat had weinig van doen met haar belofte Vlaanderen onafhankelijk te maken, integendeel.

Anti-Europees

Dus doet Bart De Wever wat ook Filip Dewinter deed, maar dan een stuk minder vuilgebekt: de structuur (en het voetvolk) van de Vlaamse Beweging gebruiken om er vervolgens een verhaal aan op te hangen dat wél veel mensen aanspreekt, zeker op een moment dat Europa worstelt met een asielcrisis. Dat daarbij zijn eigen verhaal van het "inclusief nationalisme"  (versus het "exclusief nationalisme" van het VB) overboord wordt gegooid, het zij zo. Dat daarbij de klassiek pro-Europese koers langzaam wordt ingeruild voor een anti-Europees discours, het zij zo. Het is wellicht de enige manier om er een (nog) groter electoraat op te bouwen. En dat is uiteindelijk wat elke politieke partij graag wil.

De vrees dat N-VA daar ook in slaagt, verlamt de coalitiepartners van N-VA in de (federale) regering. Het kan niet anders of het besef moet gerijpt zijn dat met de oorspronkelijke afspraak geen communautair agenda te hanteren, het gevaar N-VA alles behalve is ontzenuwd. Integendeel, Bart De Wever heeft zijn coalitiepartners exact waar hij ze hebben wil: een plek van waar ze geen kant meer opkunnen. Het enige dat hij daarvoor moet doen is, is wat hij al geruime tijd prima doet: de coalitiepartners opjagen en zijn rechtse achterban over de bol aaien, liefst in een en dezelfde beweging. Simpelweg verzuchten dat de tegenstander de techniek van de verschroeide aarde toepast en daarbij elk verantwoordelijkheidsgevoel overboord kiepert, zal daar weinig aan verhelpen.

LEES OOK
Karl van den Broeck / 04-11-2023

Waarom Bart De Wever van woke naar welvaart schakelt

Na zijn campagne tegen 'woke' focust de N-VA-voorzitter nu op 'Vlaamse welvaart'. Een wanhoopspoging?
Close-up van N-VA-voorzitter Bart De Wever.
Karl van den Broeck, Wouter Vanhouteghem / 01-11-2023

​​Tom Lanoye: 'We worden geregeerd door het overbetaalde schepencollege van Bommerskonte'

De gelauwerde schrijver gooit knuppels in het Vlaamse hoenderhok.
Tom Lanoye poseert op de Franse ambassade in Brussel met zijn ereteken als Chevalier de l'ordre français des Arts et des Lettres.
Karl van den Broeck / 21-10-2023

Conflict in Gaza wordt gekaapt voor electoraal gewin

Het is veel roeptoeters niet te doen om vrede in het Midden-Oosten, schrijft Karl van den Broeck.
Een rookpluim boven de Gazastrook na een Israëlisch bombardement.