Een brief van De Persgroep zorgt voor opschudding bij Nederlandse en Vlaamse freelancers. In die brief kondigt de eigenaar van onder andere Het Laatste Nieuws, De Morgen, De Volkskrant, het Algemene Dagblad, Dag Allemaal en recentelijk ook Humo, nieuwe en eenzijdig opgestelde algemene voorwaarden voor freelancers aan. In ruil voor een zeer beperkte verhoging van het tarief, dat ook gelijkgeschakeld wordt voor alle freelancers en alle Nederlandse kranten behalve het AD, wil de Persgroep het werk van freelancers vrijelijk kunnen gebruiken op alle mogelijke platformen, online en offline, ook via externe partijen als Blendle.
De NVJ (Nederlandse Vereniging van Journalisten) komt tegen de beslissing in opstand en vraagt een gesprek met De Persgroep en probeert via de Aurtoriteit Consument en Markt (ACM) een onderzoek naar het gedrag van het mediabedrijf af te dwingen. Ook de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) is niet te spreken over de handelswijze van De Persgroep en werkt samen met de NVJ om het mediabedrijf onder druk te zetten. Beide beroepsorganisaties raden Nederlandse en Vlaamse freelancers aan om de nieuwe voorwaarden niet te ondertekenen.
“Elke vraag tot een gesprek wordt afgewimpeld", zegt Pol Deltour, nationaal secretaris van de VVJ. "Als we als beroepsvereniging een collectief gesprek aanvragen, wordt dat geweigerd omdat het over individuele freelancers gaat. Maar De Persgroep wil ook individueel niet in gesprek gaan.”
Belediging voor de intelligentie
De Volkskrant-columniste Sheila Sitalsing leidt mee het verzet tegen De Persgroep. Ze stelde een voorbeeldbrief op die de zowat 3.000 freelancers die voor de Persgroep werken, kunnen opsturen. In de brief worden de verschillende bezwaren opgelijst.
Niet enkel de eenzijdige oplegging, de onduidelijke en “misleidende” communicatie en de korte termijn – de Persgroep verstuurde de nieuwe algemene voorwaarden vijf dagen voor ze van kracht zijn gegaan – zijn doornen in het oog, vooral het ongelimiteerde gebruik van het werk van freelancers stoot tegen de borst. In haar voorbeeldbrief stelt Sitalsing het als volgt:
Mijn grootste bezwaar richt zich op artikel 7, waarin de Persgroep zich eenzijdig ongelimiteerde exploitatie van mijn auteursrecht toe-eigent, zowel in de tijd als in reikwijdte: de Persgroep eigent zich eenzijdig het recht toe mijn werk te publiceren in alle huidige en toekomstige uitgaven van de Persgroep, alsook in uitgaven van derden in Nederland en het buitenland. Om dan in de Toelichting op te schrijven ‘een belangrijke afspraak is dat het auteursrecht op jouw bijdrage altijd bij jou blijft’ is misleidend, onwaar en een belediging voor mijn intelligentie. Als zelfstandig journalist kies ik de publicaties waarin ik wens te staan met zorg. Door dit recht uit handen te geven, raak ik de controle over mijn werk en carrièreplanning volledig kwijt.
In dienst nemen
Sitalsing eist een opschorting van de ingangsdatum (1 juni), een gesprek met een groep vertegenwoordigers en de gelegenheid om individueel voorwaarden en vergoedingen te onderhandelen. Als uitsmijter heeft ze nog een boodschap voor CEO Christian Van Thillo:
Vindt u het veel werk om met drieduizend freelancers op individuele basis in overleg te treden? Dan moet u ze in dienst nemen, meneer van Thillo, dan kunt u ze behandelen als tot uw beschikking staande loonslaven.
Daar is Pol Deltour (VVJ) het mee eens. “Als De Persgroep volledige commerciële en inhoudelijke controle wil over het werk van freelancers, moet het bedrijf ze maar in dienst nemen.” Hij haalt bovendien een parallel Belgisch voorbeeld aan.
“In juni van vorig jaar probeerde ook Mediahuis (eigenaar van o.a. De Standaard en Gazet van Antwerpen) één groot standaardcontract op te leggen aan freelance journalisten. We hebben toen collectieve actie ondernomen en riepen op om niets te ondertekenen. Uiteindelijk konden we toch rond de tafel gaan zitten en hebben we het contract op een aantal punten kunnen verbeteren. Al waren we er nog steeds niet 100% tevreden mee. Het blijft echter wel mogelijk voor freelancers om individueel wijzigingen te proberen forceren."
Pol Deltour: Elke vraag tot een gesprek wordt afgewimpeld
Volgens Deltour zijn deze oekazes het gevolg van een algemene tendens, waarbij mediabedrijven deals sluiten met de Googles en Facebooks van deze wereld over onbeperkt (her)gebruik van journalistieke output. De totale overdracht van het auteursrecht van freelancers moet mediagroepen daartoe in staat stellen. “Wanneer freelancers een stuk verkopen en daarvoor vergoed worden, slaat die vergoeding echter enkel op het eerste of hoogstens tweede gebruik ervan. Dat gebruik zou dus niet onbeperkt mogen zijn,” stelt Deltour.
Bij de recent aangekondigde overname van Humo, Story, TeVe Blad en Vitaya door De Persgroep klonk het bovendien dat er "mooie kansen zijn om met sterke titels succesvolle digitale media te bouwen." Content op verschillende platformen aanbieden dus.
Ter achtergrond: de nettowinst van De Persgroep steeg in 2014 naar 33 miljoen euro, ten opzichte van 30 miljoen een jaar eerder, ondanks een lichte daling van de omzet van 900 naar 878,5 miljoen euro. Vorige week nog nam De Persgroep voor een niet gepreciseerd bedrag onder meer Humo en Story over. Vorig jaar kocht de groep van Van Thillo al voor 245 miljoen euro de Nederlandse en Deense uitgeverijen van mediagroep Mecom om zo oppermachtig te worden in de Nederlandse regiojournalistiek.
