VK2014: Proper geframed naar de stembus

(Foto Mario Mancuso)
(Foto Mario Mancuso)
(Foto Mario Mancuso)
(Foto Mario Mancuso)

Bij de opmaak van de kiescampagne broedt elke partij een strategie uit. Ze wil haar koopwaar zo voordelig mogelijk in de etalage zetten. Daarbij spelen verschillende – vaak tegenstrijdige – overwegingen mee: oude kiezers mogen niet worden afgeschrikt, maar nieuwe kiezers moeten worden overtuigd. Ook de positionering tegenover de andere partijen is van belang: vijanden moeten er zijn - desnoods gecreëerd worden - maar na de verkiezingen moeten er wel nog coalities kunnen gevormd worden.

Dat was deze keer niet anders. Hoe trachtten de partijen zichzelf te framen met het oog op de stembusslag van zondag? Welke rol speelden de reguliere media daarbij? Wat betekenen de sociale media? En valt er nog wat te halen via klassieke huisbezoeken, affichecampagnes en het afschuimen van markten en braderieën?

N-VA: in eigen voet geschoten of briljante bliksemafleiding?

download
Bart De Wever

N-VA had zichzelf in een zeer duidelijk frame geplaatst: 'Kiest u voor het N-VA-model of het PS-model?'. Dat is meteen ook de slagzin die gebruikers van Facebook of Twitter op 24 mei om 9 uur op hun accounts zullen zien verschijnen. De 'socialemediabom' van de N-VA is een logisch sluitstuk van de campagne zoals ze door de partijstrategen werd uitgedokterd.

De keuze op 25 mei is – volgens Bart De Wever – die tussen een “door de PS gedomineerde belastingregering” en een “sociaal-economische herstelregering” die de overheid afslankt, de belastingen verlaagt en (als het even kan) de Vlamingen geeft waar ze recht op hebben.

Omdat de N-VA niet bestuurt met de PS en de staatshervorming niet mee goedkeurde, kan ze die boodschap ook erg geloofwaardig brengen. De Open Vld heeft het veel moeilijker met een zuivere anti-PS-koers, omdat de partij federaal meeregeerde.

Ondanks die duidelijkheid verliep de campagne voor N-VA incidentrijk. De partij kreeg tegenwind op haar sociale flank. N-VA heet volgens haar tegenstanders een anti-sociale partij te zijn. Uitschuivers van Jan Jambon in Het Nieuwsblad - over leefloners die hun huis zouden moeten verkopen - of van De Wever zelf in Het Laatste Nieuws - neerbuigend over werklozen - gaven extra munitie aan de tegenstanders om op die 'asociale' kant te schieten. Dat De Wever woensdagavond in Ter Zake ook nog eens verkeerde cijfers  - 'hij vergiste zich van lijntje in de tabellen' - gebruikte om in een debat met John Crombez zijn gelijk te halen, versterkt het beeld van een partij die de 'lapsussen' opstapelt in een poging het asociale gezicht te verhullen.

Of was de focus op het (a)sociale een bewuste strategie? Een bijzonder succesvolle manier om de aandacht af te wenden van de core business van de partij? Op die core business - het confederalisme - is de partij immers kwetsbaar. Met B-H-V kon de partij in 2010 zonder risico de Vlaamse trom roeren - alle Vlaamse partijen wilden de splitsing - maar met haar confederalisme / separatisme staat N-VA alleen en riskeerde ze het beeld van de totale onbestuurbaarheid en impasse over zich af te roepen. Behoudens wat pogingen in de laatste rechte lijn werd N-VA op haar core business niet aangevallen.

CD&V: geen tijd voor avonturen

download (1)
Wouter Beke

CD&V begon met een klein hartje aan de verkiezingscampagne. Met Kris Peeters had de partij wel een Vlaams boegbeeld, maar federaal stond er geen generaal aan het hoofd van de troepen. De voortdurende aanvallen van N-VA op het ACW hadden de arbeidersvleugel van de partij furieus gemaakt. Bovendien dreigde de tweestrijd tussen Di Rupo en De Wever alle andere kandidaten te degraderen tot garnituur.

Al vrij snel, op het verkiezingscongres in Brugge, verwisselde Kris Peeters echter het geweer van schouder. Hij schikte zich niet in de rol van junior partner van de N-VA en haalde vlijmscherp uit: “Bij ons is mensen pijn doen géén programmapunt”, is misschien wel dé quote van de voorbije campagne.

Die 'bocht van Peeters' kwam er niet zonder slag of stoot. Prominente ACW'ers praatten voor het congres in Brugge dagenlang in op de partijtop. Ze schetsen een alarmerend beeld van de achterban. Die is ontredderd en velen staan op het punt het vertrouwde CD&V-huis te verlaten. Naar Groen, maar ook naar N-VA.

Uiteindelijk koos CD&V voor de zekerheid en vanaf dan zat de partij de facto in een comfortabele positie: als partij van het midden. Koen Geens begroef nog snel de vermogensbelasting, maar elke kans om de N-VA te jennen met de uitschuivers van Jan Jambon en Bart De Wever, werd gretig aangegrepen.

Het frame van degelijke centrumpartij die niet kiest voor avonturen, werd ook door de pers versterkt. De resultaten van de partijdoorlichtingen – Rekening14 – waren vooral voor CD&V gunstig. Bij N-VA bleken er grote gaten te zijn en wel opnieuw op de meest gevoelige sociale flank: de pensioenen.

En dan stierf Jean-Luc Dehaene. Zijn dood kwam onverwacht, was onwezenlijk en dramatisch, maar zijn overlijden versterkte het christen-democratische frame dat en cours de route vorm kreeg: de ervaren gids als lichtend voorbeeld voor Kris Peeters. CD&V wil niet weten van een avontuur en wil de angst bij de kiezer wegnemen.

SP.A: de smaak van oude recepten

20140212 Bruno Tobback
Bruno Tobback

De SP.A had zich bij het begin van de campagne teruggetrokken op zijn laatste carré. "Wie een linkse stem wil in de regering moet op ons stemmen", zei Bruno Tobback op 1 mei. De partijvoorstellen van SP.A waren ook erg klassiek en gericht op het behoud van wat er is, in plaats van op het beloven van iets nieuws.

Het incident tussen Bruno Tobback en Carl Devos – dat op het scherm in elk geval een pak beschaafder was dan het in de pers werd voorgesteld – toonde aan dat de SP.A vast zit in een knellend frame. Na de verkiezingsnederlagen van de voorbije jaren, het defenestreren van Frank Vandenbroucke en de pijnlijke aftocht van Steve Stevaert, zit de partij in de hoek waar de klappen vallen. Ook Johan Vande Lanotte lijkt aangeschoten wild en kan het odium van belangenvermenging en 'manager-socialist' niet helemaal afwerpen.

Dat de SP.A opnieuw een duidelijke keuze gemaakt heeft voor een linkse koers (met een vermogenswinstbelasting waar de partij vroeger tegen was) krijgt in de pers weinig aandacht. Ook de consequente houding op het vlak van klimaat en milieu wordt al snel overgoten met een Electrawinds-sausje.

Dat perceptieprobleem is een zelfvoedend monster. Bij elk interview moet Tobback antwoorden op de vraag waarom de partij zo slecht bezig is, waarna zijn frenetieke verdediging wordt geframed als een bewijs van zenuwachtigheid, ja zelfs radeloosheid.

Daar staat tegenover dat de inzet van deze verkiezingen- met dank aan Rekening 14 - helemaal rond de core business van sp.a draait. Het verleden leert dat zoiets in het stemhokje vaak doorweegt, al ligt vooral CD&V rond dat thema op vinkenslag.

Open Vld: Verhofstadt en de anderen

gwendolyn_rutten
Gwendolyn Rutten

Gelukkig voor Open VLD zijn er zondag ook Europese verkiezingen. Guy Verhofstadt krijgt in zijn eentje meer airplay dan alle andere Open VLD-kandidaten samen. De 61-jarige Gentenaar voert nog steeds met dezelfde gretigheid en verbetenheid campagne als in 1982 toen hij als Baby Thatcher voorzitter van de PVV werd.

Verhofstadt houdt tijdens debatten een (sociaal) opvallend gematigd discours wat de aandacht van het 'inlandse' programma van Open Vld overschaduwt. Gwendolyn Rutten koos voor een klassiek liberaal programma dat steunt op belastingverlagingen en besparingen. Ondanks dat sociaal-economisch rechtser discours zit Open VLD niet in het asociale frame waar N-VA moeilijk uitgeraakt.

Integendeel: Maggie De Block mag dan al een erg streng asielbeleid hebben gevoerd, ze wordt met succes opgevoerd als zorgzaam, kordaat maar joviaal. Opvallend is ook de milde behandeling die Karel De Gucht krijgt. In de pers wordt de uittredende EU-commissaris met fluwelen handschoenen aangepakt.

Misschien wel omdat de Open Vld koos voor een positieve campagne die goesting moet uitstralen. Of die goesting ook overslaat naar de kiezer weten we zondag.

Groen: het patent op Ringland

Wouter_Van_Besien
Wouter Van Besien

Groen begon een beetje beduusd aan de campagne. Nochtans had Wouter Van Besien gedaan wat hij beloofd had: de partij naast een groen ook een rood imago aanmeten. Milieu en sociale rechtvaardigheid staan voortaan op gelijke hoogte bij de Vlaamse groenen. Dat is ooit anders geweest.

Het programma werd door de doorlichters van de KU Leuven ook als het meest sociale beschouwd en de focus op de vermogensrendementsbelasting kreeg plots academische sérieux door het boek Le Capital au XXIe siècle van “de toekomstige Nobelprijswinnaar” Thomas Piketty. De zachte variant van de 'rijkentaks' van de PVDA werd zelfs door Paul De Grauwe aangeprezen.

Toch slaagde Groen er moeilijk in een plekje in de schijnwerpers te bemachtigen: die waren voorbehouden voor Bart De Wever en Kris Peeters.

En toen kwam Ringland. De campagne voor het overkappen van de Antwerpse ring, die maandenlang minutieus was voorbereid door een burgercomité, sloeg in als een bom. De media volgden en alle partijen toonden zich plots hele of halve voorstanders, maar Groen heeft het patent.

Wouter Van Besien wisselde in de laatste rechte lijn met succes van troef.  Ringland gaf Groen meteen ook een beetje van het speelse, rebelse en innovatieve imago terug dat de partij in de jaren negentig groot maakte.

Vlaams Belang: zinloos provoceren

annemans
Gerolf Annemans

Het Vlaams Belang is nog maar een schim van zichzelf. De oude tandem Gerold Annemans – Filip Dewinter kreeg de partij opnieuw stevig in handen en viel terug op de oude recepten: Annemans moet de Vlaamse flank afdekken en Dewinter mocht openlijk de ranzige, racistische kaart trekken. Dat resulteerde de voorbije weken in een reeks amechtige provocaties die niemand nog schijnen te raken.

De harde kern openlijk racistische Vlamingen zit stevig verankerd bij Vlaams Belang. maar de grote groep Vlaamse bange blanke mannen en vrouwen bereikt de partij, in tegenstelling tot tien jaar geleden niet meer. Bovendien komt het 'migrantenthema' (in de brede zin) tijdens deze campagne nauwelijks aan bod.

Wanneer de partij uitgenodigd wordt voor debatten, moet ze praten over Vlaamse onafhankelijkheid en andere communautaire thema's en daar staat de geïmplodeerde partij die ooit België beloofde te doen barsten door de kracht van het getal, vandaag tandloos.

Waar de partij vroeger het eigen volk in vuur en vlam zette, haalt gelatenheid vandaag de bovenhand en de partijtoppers doen niets om iets aan dat frame te wijzigen. Verrassend is dat niet. Annemans en Dewinter zitten intussen samen bijna 50 jaren in het parlement. Al die tijd hebben ze niet een wetsvoorstel goedgekeurd gekregen.

PVDA: het geheime wapen van de communisten

peter_quotefoto_250x250
Peter Mertens

Ze noemen zich nog steeds met trots 'communisten', ook al predikt Peter Mertens in zijn boek Hoe durven ze? een weinig specifiek 'Socialisme 2.0'. Het ideologisch congres, dat duidelijk moest maken in hoeverre de PVDA de erfenis van Mao en Pol Pot helemaal heeft afgezworen, werd uitgesteld tot na de verkiezingen.

Was het uIt vrees om ingehaald te worden door het eigen onfrisse verleden of niet? De PVDA verkondigde tijdens de campagne alleszins geen ingewikkelde ideologische dogma's, maar werkte een heel concreet programma uit dat inspeelt op de reële noden van 'werkende mensen': jobs, pensioen, ziekteverzekering, gemeenschapsvoorzieningen. Dat alles gefinancierd door de 'rijkentaks'

De PVDA+ zit daarmee in een sterk en duidelijk zelfgekozen frame dat net daarom ook scherp wordt bekritiseerd, maar de achterban en de toekomstige kiezers van PVDA zal het worst wezen. Mertens teert op de publieke verontwaardiging die ontstond na de bankencrisis en die verontwaardiging lijkt de PVDA straks over de kiesdrempel te tillen.

LEES OOK
Peter Casteels, thomas Peeters / 13-05-2014

VK 2014: de malus van de woonbonus

Geen enkele partij zet tijdens de campagne een frontale aanval in op de woonbonus. Een spijtige zaak is dat. In het beste geval is de fiscale aftrek voor huisbezitters een…
4975366531_17c55d03b3_z