Bedenkingen bij de Panoramareportage 'Stop de persen'

Tom Cochez
(Foto: Doviende)
(Foto: Doviende)
(Foto: Doviende)
(Foto: Doviende)

Op Twitter regende het gisterenavond, na afloop van de Panoramareportage complimentjes voor Wouter Verschelden. Die waren grotendeels terecht. Voor het eerst werd in Vlaanderen een uitgebreide reportage getoond, bestemd voor een breed publiek, waarin een waarheidsgetrouw verhaal over de toekomst van journalistiek wordt verteld. Wat er vandaag gebeurt in de krantenwereld is haast revolutionair te noemen. De reportage heeft de verdienste dat ze die, voor de sector ongemakkelijke waarheid voor het eerst duidelijk in beeld bracht.

De boodschap van de reportage werd ongewild versterkt door het scherpe contrast tussen aan de ene kant de getuigenissen van de Vlaamse dagbladuitgevers Christian Van Thillo (De Persgroep) en Gert Ysebaert (Het Mediahuis) en aan de andere kant de talrijke buitenlandse getuigenissen. Wat ons betreft kan geen enkele journalist die naam waardig onberoerd blijven bij het vierde macht betoog van Edwy Plenel (Mediapart). De visie van de jongens achter Buzzfeed, die nieuws gewoon aggregeren en herpubliceren, ingegeven door het clickgedrag van lezers, stoot dan weer tegen de borst, maar het is op zijn minst nog een visie. Van het hebben van een visie kon je de Vlaamse dagbladuitgevers die aan het woord kwamen in de reportage met de beste wil van de wereld niet beschuldigen. Het voedt enkel de stelling dat de huidige mediaconcentratie en de doorgedreven synergie als enig doel het tot de allerlaatste druppel uitpersen van de al quasi leeg geknepen papieren citroen is.

Op dat luik ging de reportage niet dieper in. Wat ons betreft werden de Vlaamse krantenuitgevers alles behalve kritisch aangepast, eigen aan de typische gezagsgetrouwheid die het Vlaamse medialandschap bepaalt en het conservatieve karakter ervan enkel versterkt. Maar welke kansen werden er dan gemist?

Van het hebben van een visie kon je de Vlaamse dagbladuitgevers die aan het woord kwamen in de reportage met de beste wil van de wereld niet beschuldigen

Overheidssubsidies

De vooral indirecte overheidssubsidies waarmee mediagroepen rijkelijk en onvoorwaardelijk worden bediend, kwamen op geen enkele manier ter sprake. Dat die subsidiekanalen (jaarlijks goed voor ongeveer 300 miljoen euro) nagenoeg uitsluitend 'papier' ten goede komen en dus impliciet een rem zetten op nieuwe digitale ontwikkelingen, is een mechanisme dat innovatie (of het gebrek eraan) in belangrijke mate stuurt. Ongetwijfeld is het blijkbaar onaantastbare geloof in de toekomst van de papieren krant van Van Thillo -'We laten onze focus op papier nooit los. Nooit'-  en Ysebaert -'over tien jaar leest het grootste deel van onze lezers nog steeds de krant op papier'- daardoor ingegeven.

Leescijfers

Christian Van Thillo mocht voor de zoveelste keer het verhaal vertellen van het dorpje van Asterix en Obelix: de Vlaamse krantenmarkt die moedig standhoudt terwijl buiten de crisis toeslaat. Mochten we al denken dat het de lezers zijn die geen kranten meer willen lezen, dan hebben we het volgens de krantenmakers helemaal verkeerd voor. Als er al een probleem is, dan is het dat de adverteerders niet meer volgen. We kregen een grafiek te zien met een langzaam dalende verkoop. Die grafiek vertelt niet het echte verhaal van een instortende losse verkoop (in krantenwinkels) die wordt gecompenseerd door een inflatoire groei van spotgoedkope abonnementen aangeboden in combinatie met klapfietsen, koffiezetapparaten, tablets of dvd's.

Verschil media journalistiek

Af en toe ging het over journalistiek en over initiatieven die zich bekommeren om het voortbestaan van gedegen journalistiek in plaats van over het voortbestaan van de bestaande media. Maar te vaak werden beide gewoon gekoppeld, alsof het voortbestaan van journalistiek onlosmakelijk verbonden is met het voortbestaan van de klassieke uitgevers. Er waren wel verhalen zoals dat van I News of Mediapart, maar de gedachte dat de digitale revolutie ongekende kansen biedt aan journalisten om de macht over te nemen van de klassieke mediahuizen, of op zijn minst hun positie binnen die mediahuizen te versterken, werd wat ons betreft onvoldoende uitgewerkt.

Heel Amerikaans

Het klopt natuurlijk dat de digitale media(r)evolutie zich in de eerste plaats in de Verenigde Staten heeft voltrokken, maar de focus in de reportage lag wel heel sterk op de VS. Een keuze die nauw aansloot bij de focus op media in plaats van journalistiek. Dé nieuwsorganisatie die vandaag toonaangevend is op journalistiek vlak is zonder meer The Guardian. Die Britse 'krant' verkent alle mogelijkheden van het net en profileert zich steeds uitdrukkelijker als een internationale speler. Als je het over de toekomst van journalistiek hebt, dan zou het ook moeten gaan over The Guardian en over 'nieuwe' (onderzoeks)journalistieke mogelijkheden die hand in hand gaan met de digitale revolutie.  Ook andere initiatieven dichter bij huis die zich in de eerste plaats willen focussen op journalistiek- we denken bijvoorbeeld aan De Correspondent - kwamen niet in de reportage. Maar ondanks deze kritische bedenkingen hoort u ons al met al niet klagen. Blij dat op zijn minst de openbare omroep zich over het thema buigt.

LEES OOK
Karl van den Broeck / 12-08-2020

Back to the future: het geheim van Apache

Hoe Apache met vallen en opstaan tot wasdom kwam.
Arkprijs-8664
Karl van den Broeck / 05-08-2020

Waar is de laatste krant die niemand maakte?

De Morgen leek in 1992 nog een vogel voor de kat. In 1994 krijgt Yves Desmet als hoofdredacteur wél geld van Christian Van Thillo om een krant te maken 'voor een nieuwe, paarse…
HOUSESEARCH DE MORGEN 2
Karl van den Broeck / 29-07-2020

Hoe De Morgen verstoppertje speelde met een stichting

De Stichting De Morgen stond ooit symbool voor de redactionele onafhankelijkheid van de krant. Tot ze genegeerd, vergeten en finaal opgedoekt werd. DPG Media blijft wel ‘de truc…
BELGIUM ROYALS VISIT PERSGROEP