Een strakke surfboy loopt uit het water terwijl een zwaarlijvig meisje in de golfslag naar haar tenen kijkt. De foto wordt smeuïg becommentarieerd op de pagina van de surfboy. De teneur van de commentaren, daar hoef ik u niet op te wijzen. Mooi was het niet. Tot plots iemand reageert, terechtwijst. Een onbekende die op het volstrekt openbare profiel van de surfboy terechtkwam, net zoals ik later die dag.
Met idioten is het slecht discussiëren – ze sleuren je mee naar hun niveau en verslaan je op ervaring, zo luidt het aforisme. Wat iemand dan bezielt om een onbekende idioot op Facebook terecht te wijzen? Verontwaardiging gekoppeld aan een staaltje moed, vermoedelijk. Je weet namelijk dat je uitgescholden zal worden, dat je de zuurpruim en de sufkut van de bende bent.
Benny De Pauw
In de geniale tv-serie Het Geslacht De Pauw wordt de zwaarlijvige kunstenaarsziel Benny slachtoffer van een gemene pesterij. Wanneer zijn broers verhaal gaan halen, schermen de bully's met de klassiekers: "Dit is privédomein en mijn pa is advocaat"; Net dat was de eerste verdediging van de surfboy: "Wilt ge wel eens stoppen met mijn privéfoto te delen!" Maar een foto op Facebook is eigendom van Facebook en een foto op een volledig openbaar profiel is eigendom van iedereen.
Op sociale media bestaan namelijk geen onschuldige grapjes, daarvoor zijn haar gebruikers te walgelijk
De volgende stap is het schermen met je sociale positie. "Ik ben journalist bij de VRT dus...", aldus de surfboy. Arrogantie en domheid zijn een dodelijke combinatie. Dwaasheden verkopen voor goede argumenten zijn. Pijnlijk. Maar goed, het hoeft hier niet te gaan om een groepje idioten en ook niet om het vermoedelijk Spaanse meisje dat ongevraagd de talk of the town is geworden. Het gaat om wat sociale media doen, hoe ze werken.
Clicks genereren
Een foto als deze wordt gemakkelijk opgepikt. In dit geval door organisator voor surfvakanties BoardX, wier logo de foto reeds sierde. Vervolgens gaat ze naar de gespecialiseerde uitlachsites en wordt ze door de Humo.be's van deze wereld gedeeld in een uitlachfotoreeks die eigenlijk enkel dient om clicks te genereren. Op het moment dat wij door zo'n fotoreeks zappen, gaat het al lang niet meer om een Vlaamse jongen en een Spaans meisje, maar om het beeld: een fitte jongen die uit het water rent en een bloemzak van een meisje dat vastgezogen lijkt in de zeebodem. Dat beeld staat tot het einde der tijden op internet, en tot het einde der tijden kan dit meisje geconfronteerd worden met wat het internet van haar gemaakt heeft: een loser.
Maar het blijft een echte mens. En net dat is het perverse. Het blijft een mens van vlees en bloed, te kijk gezet voor potentieel iedereen met een internetaansluiting en wat vrije tijd. Op een af andere manier werken we allemaal mee, door te kijken, te delen, te liken. Daarop reageren, in een gesprek tussen volstrekte vreemden: het vergt verontwaardiging en een dubbele portie moed. Het is noodzakelijke sociale controle. Op sociale media bestaan namelijk geen onschuldige grapjes, daarvoor zijn haar gebruikers te walgelijk.
