'Brand in Grenfell Tower legde blinde vlek van media bloot'

Jan Walraven
jon snow chatham house
De Britse journalist Jon Snow waarschuwt collega's voor de almacht van Facebook en een gebrek aan voeling met mensen buiten de elite. (Foto: Chatham House - <a href="https://creativecommons.org/licenses/by/2.0/">Creative Commons licentie</a>)

Tijdens een lezing op het Edinburgh TV Festival noemde de éminence grise dat gebrek aan voeling met de zogenaamde onderkant van de samenleving, samen met de macht van Facebook en Google en de teloorgang van lokale kranten, de grootste gevaren voor de journalistiek in eigen land en daarbuiten.

Stoet van opgeblazen ego's

Als journalist die verslag deed van de brand in Grenfell Tower besefte hij dat hij zich aan "de verkeerde kant van de kloof in onze maatschappij" bevond. "Waarom hebben we de blog van activisten en bewoners gemist? Het verhaal (over het slechte onderhoud en de ontvlambare gevelbekleding, JW) was gepubliceerd, maar waarom hebben wij het pas gebracht na de brand? Het werd ons op een dienblad aangereikt."

jon snow chatham house
De Britse journalist Jon Snow waarschuwt collega's voor de almacht van Facebook en een gebrek aan voeling met mensen buiten de elite. (Foto: Chatham House - Creative Commons licentie)

Snow wijst met beschuldigende vinger naar de teloorgang van de lokale kranten. "De meest geconnecteerde maatschappij ooit slaagt er niet in om de strijd aan te gaan met een steeds bredere kloof", stelt Snow. De voelsprieten van lokale journalisten zijn er niet meer. Het heeft ertoe geleid dat journalisten steeds meer aandacht zijn gaan besteden aan het centrum van de macht en de "stoet van opgeblazen ego's", terwijl wat er zich daarbuiten afspeelt en de mensen die het beleid ondergaan, buiten hun gezichtsveld zijn beland.

"Toen het hoofd van de local council moest toegeven dat ze nog nooit in een woontoren was geweest, ontstond daar - terecht - heel wat ophef over. Maar hoeveel van ons hebben ooit een voet gezet in zo'n sociale woontoren? Ik niet", sloeg Snow mea culpa. "Dat kreeg ik ook meermaals te horen van de lokale bewoners; waar zaten jullie al die tijd? We zijn pas stukken over sociale woningnood beginnen maken toen het al te laat was."

Diversiteit

Het gebrek aan lokale journalisten is niet het enige personeelsprobleem van de gevestigde media, meent Snow. Hij pleit voor meer diversiteit op redactievloeren, zodat de journalisten die het nieuws maken het publiek vertegenwoordigen waarvoor ze het maken. Dat moet volgens hem helpen om meer oog te hebben voor de onderkant van de maatschappij.

Snow gaf ook de in de steigers staande Espionage Act een veeg uit de pan. Die wetgeving wil klokkenluiders harder aanpakken, maar ook journalisten die vertrouwelijke informatie publiceren met gevangenisstraffen bestraffen. "Ze willen ons behandelen als spionnen."

In zijn opsomming van bedreigingen voor de journalistiek konden Google en Facebook niet ontbreken. "Geeft Mark Zuckerberg inderdaad één moer om het nieuws, zoals hij zelf zegt, of wil hij vooral mensen op Facebook houden? Zuckerberg en zijn bedrijf hebben de morele plicht om veracity boven virality te kiezen, waarheidsgetrouwheid boven "viraal gaan".

Tirannie van onwaarheden

Snow ontkent het belang niet dat Facebook en andere sociale media spelen in het bereiken van een groter doelpubliek, maar hekelt dat de inkomsten niet bij de journalisten en media terechtkomen. "Ze gaan aan de haal met onze producten, maar enkel zij worden er rijker van. Zuckerberg moet de kwaliteitsjournalistiek niet uitvinden zoals Zuckerberg lijkt te denken, het moet hem ondersteunen." Gebeurt dat niet, zal het volgens Snow enkel zuurstof geven aan fake news, partijdige media en samenzweringstheorieën.

Snow schets als doembeeld een "tirannie van onwaarheden", maar hamert er tegelijk op dat het niet te laat is en maant zijn collega's aan tot actie. "De technologische mogelijkheden zijn ongezien. Dit kan een gouden tijd worden voor de journalistiek."

Bekijk hier de volledige lezing:

LEES OOK
Charlotte Deprez / 01-03-2018

Hebben we het recht om vergeten te worden?

In het VK vindt de eerste 'recht om vergeten te worden'-rechtszaak tegen Google plaats, zo meldt The Guardian. Hoever reikt ‘het recht op privacy’ enerzijds en ‘de vrijheid van…
menigte mensen eenzaam anoniem
Jan Walraven / 24-10-2017

Google en Facebook hielpen anti-vluchtelingencampagne opzetten

Hun medewerkers werkten samen met kapitaalkrachtige drukkingsgroep een online reclamecampagne tegen vluchtelingen uit tijdens Amerikaanse verkiezingen.
shutterstock_245047450
Jan Walraven / 23-10-2017

Zo wil Paul De Grauwe Facebook belasten

Econoom Paul De Grauwe pleit voor een belasting per gebruiker, want het zijn de gebruikers die de waardevolle koopwaar genereren: data.
facebook pexels