Handel in schuld: leed vermarkt

Tijdens de economische crisis hadden de banken ABN en ING nogal wat klanten met openstaande rekeningen waar de banken vanaf wilden. Daarom verkochten ze hun incassoafdelingen aan schuldkopers zoals Vesting Finance en Lindorff.

De dossiers van duizenden klanten, waaronder ook mensen met een normale lening of hypotheek, kwamen zo in handen van incassobureaus. De kleine bedrijfjes maakten miljoenen euro's winst en groeiden uit tot grote spelers. Naar Amerikaans voorbeeld, want het doorverkopen van schulden is relatief nieuw in Nederland.

Maatschappelijk onverantwoord

De banken vinden dat een goede zaak: incassobureaus zouden efficiënter innen, maar zo gaan ze wel voorbij aan de zorgplicht die financiële instellingen hebben. Banken moeten schuldenaars bijstaan op moeilijke momenten. Bovendien staan banken dan wel onder toezicht, voor incassobureaus gelden minder strenge verplichtingen.

Het is voor banken vooral goed omdat ze er zo in slagen om hun goede naam te bewaren. Anderen doen immers het vuile werk. "Grote bedrijven hebben de mond vol van maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar hebben geen oog voor de problemen die kunnen ontstaan bij het verkopen van vorderingen", zegt een gerechtsdeurwaarder in De Groene Amsterdammer.

"Het wijst erop dat de financiële sector niet wezenlijk veranderd is sinds de crisis: zij stelt zichzelf niet in dienst van de reële economie en de politieke gemeenschap, ze haalt er slechts geld uit", staat ook in het stuk.

Lacune in de wet

De schuldkopers maken daarbij handig gebruik van een lacune in de wet. Voor loonbeslag bestaan er duidelijke wetten. Zo mogen schuldeisers geen beslag leggen op iemands volledige loon, want de debiteur moet kunnen overleven. Bij bankbeslag kan dat wel. Wanneer het loon eenmaal op een bankrekening is gestort, kan een schuldeiser wel alles ineens wegnemen.

"Het botweg leeghalen van iemands rekening lijkt een paardenmiddel, maar het is typerend voor de nieuwe manier waarop een aantal incassobureaus sinds kort tewerk gaat in Nederland", staat te lezen in het stuk. Steeds meer energiebedrijven, webwinkels en zelf sportscholen maken handig gebruik van deze lacune.

Debiteuren krijgen daardoor plots te maken met een schuld van jaren geleden. "12 jaar geleden ben ik vanwege het verbreken van een relatie in de financiële problemen gekomen", getuigt iemand. "Hier ben ik langzaam uit gekomen in 3 jaar. De afgelopen 7 jaar heb ik nooit meer enig financieel probleem gehad. Tot ik vorige week een brief kreeg. Een vordering uit 2004… 11 jaar oud. Of ik binnen 5 dagen wilde betalen."

Vintage schulden

Op die manier ontstond een markt die leeft van het opkopen en overdragen van oude schulden. Nu de economie zich herstelt, dreigt deze toevoer van verse schulden op te drogen. Daarom focussen de schuldkopers zich intussen op oude, "vintage" schulden van voor het jaar 2000, die vaak nog in gulden staan uitgedrukt. Verjaring wordt simpelweg tegengegaan door af en toe een geautomatiseerde aanmaning te sturen, of een verzoek om contact op te nemen.

Schuldkopers hebben bovendien een erg grote markt om in te vissen. Maar liefst 1,3 miljoen huishoudens in Nederland hebben problematische schulden. Gemiddeld krijgen zij te maken met vijftien verschillende schuldeisers. De gezinnen komen niet in de problemen door roekeloos gedrag of aankopen op afbetaling. De meeste schulden ontstaan door dagelijkse levensbehoeften: huur, energie en belastingen.

Lees meer over de gewetenloze handel in schulden op de website van De Groene Amsterdammer. Via dit stuk van Investico kun je ook de reportage van Nieuwsuur bekijken.