De Duitse schatkist verloor dit geld door de zogenaamde ‘cum-cum’ en ‘cum-ex’ deals. De eerste is een truc om belastingen op dividenden te ontlopen en de tweede maakt het voor meerdere partijen mogelijk om dividendenbelasting terug te vorderen terwijl die maar één keer betaald werd. In feite werd de staat dus geld ontfutseld. Beide systemen zijn intussen verboden. Kleine, maar evenzeer grote Duitse banken, consultants en advocaten stapten jarenlang mee in het systeem.
Duitse banken, consultants en advocaten stapten jarenlang mee in het systeem
Riante bedragen
De heldin van het hallucinante verhaal in Die Zeit is Anna Schablonski, al is dat niet haar echte naam. Ze werkte nog maar een half jaar voor de centrale belastingdienst in Bonn toen in 2011 een aanvraag voor terugbetaling van belastingen op haar bureau belandde: een Amerikaans pensioenfonds vroeg 54 miljoen euro terug van de Duitse staat.
Schablonski rook onraad toen ze zag dat het fonds slechts één begunstigde had en op twee maanden tijd voor riante bedragen (6,4 miljard euro) Duitse aandelen had gekocht om ze kort daarna terug te verkopen.
Ze stuurde het pensioenfonds een hele lijst vragen waarop alleen maar ontwijkende antwoorden kwamen. Dat versterkte haar vermoeden dat er iets mis was.
Schablonski detecteerde in 2011 tien verdachte aanvragen voor terugbetaling van belastingen onder de 20.000 aanvragen die de belastingdienst dat jaar ontving. In het begin stond ze alleen in haar onderzoek, maar later werd ze bijgestaan door collega’s.
Achterpoortje toe
Schablonski was niet de eerste die op de bedenkelijke constructies stootte. Al in 1992 trok August Schäfer, een medewerker van het ministerie van Economie, aan de alarmbel. Toch veranderde er niets. Een belastinghervorming in 2007 bedreigde evenmin het systeem, al moesten de operaties naar het buitenland versast worden. Voortaan was Londen de voortrekker van de Duitse cum-ex business.
Pas 20 jaar na de eerste waarschuwing werd de cum-ex business wettelijk onmogelijk
Pas in 2012, 20 jaar na de eerste waarschuwing van August Schäfer, werd de cum-ex business wettelijk onmogelijk. Het duurde nog vier jaar voor het wettelijke achterpoortje dat de cum-cum business mogelijk maakte gesloten werd. De Duitse belastingdienst probeert vandaag een deel van het geld terug te vorderen en ook bij Duitse justitie loopt een onderzoek naar strafbare feiten.
Lees het volledige verhaal van Die Zeit over de wereld achter de cum-cum en cum-ex deals en het trage optreden van de overheid tegen het systeem hier in het Engels. Het weekblad maakte ook een infographic over de dividendentruc.
Voor het onderzoek werkte Die Zeit samen met het tv-programma Panorama van ARD. Hun reportage kan je hier bekijken.
