Econoom Joseph Stiglitz noemt de ontwikkeling van een eengemaakte Europese munt een "fatale beslissing". Zonder eengemaakte belastingen, en zonder een Europese minister van Financiën, dook de EU het "grootste monetaire experiment" in. Op basis van de inzichten van deze Nobelprijswinnaar, maakt The New Yorker duidelijk waarom Europa geteisterd wordt door lage groei, hoge werkloosheid, politieke ontwrichting en wijdverspreide ontevredenheid over het Europese project.
Econoom Joseph Stiglitz noemt de ontwikkeling van een eengemaakte Europese munt een "fatale beslissing". Zonder eengemaakte belastingen, en zonder een Europese minister van Financiën, dook de EU het "grootste monetaire experiment" in. Op basis van de inzichten van deze Nobelprijswinnaar, maakt The New Yorker duidelijk waarom Europa geteisterd wordt door lage groei, hoge werkloosheid, politieke ontwrichting en wijdverspreide ontevredenheid over het Europese project.
Hoewel de structurele economische ongelijkheden tussen landen als het op export gerichte Duitsland aan de ene kant, en Spanje en Ierland aan de andere kant, de eerste jaren buiten het zicht bleven, werden die onder de oppervlakte sinds de invoering van de euro steeds groter. De lage rente kwam de Duitse economie ten goede, maar creëerde in Spanje en Ierland economische bubbels. En daar konden die landen vervolgens niks tegen beginnen, ze hadden immers in 1992 besloten om hun economische onafhankelijkheid op te geven.
Toen in 2008 een financiële en vervolgens een economische crisis losbarstte, kwamen die ongelijkheden pijnlijk bloot te liggen. Europa slaagt er, in tegenstelling tot de VS, tot op vandaag niet in om de economie in alle Europese landen terug op de rails te krijgen. Zo ligt het Italiaanse BBP per inwoner momenteel nog steeds lager dan op het eind van vorige eeuw. Economen als Stiglitz wijzen de euro aan als hoofdverantwoordelijke voor dit debacle.
Finland
En daar kwam nog eens het door de 'Troika' (EC, ECB en IMF) opgelegde besparingsbeleid bovenop, ingegeven door de economische visie van de belangrijkste en machtigste Europese lidstaat: Duitsland.
Wat er moet gebeuren, is vrij evident: een meer solidaire muntunie, waarin economische lasten beter worden verdeeld tussen schuldeisende lidstaten en schuldenaars.
Griekenland kreunt, maar - belangrijker volgens Stiglitz - ook een land als Finland is economisch verzwakt door de euro. Een land met een hoogopgeleide bevolking, weinig corruptie, een lage overheidsschuld en geen binnenlandse oligarchie - de tegenpool van de Helleense Republiek dus - zag de economie met 8% krimpen. Hier gaat het verhaal van morsige, schuldige Grieken dus niet op. En dat allemaal, zo schrijft Stiglitz, omdat het de twee voornaamste monetaire middelen heeft afgestaan aan de ECB: de intresten laten dalen om de vraag aan te zwengelen (dat doet de ECB ondertussen wel, maar vlak na de financiële crisis niet) en een muntdevaluatie om de export te laten aantrekken.
Gedeelde schuld
De economische depressie waarin Europa is gesukkeld, heeft ook politieke gevolgen. Het Euroscepticisme viert hoogtij, en zowat elke lidstaat kent een opstoot van extremisme en populisme. Die politieke situatie zorgt er meteen voor dat het oplossen van de constructiefouten in de euro ontzettend moeilijk wordt. Wat er moet gebeuren, is volgens The New Yorker vrij evident: een meer solidaire muntunie, waarin economische lasten beter worden verdeeld tussen schuldeisende lidstaten en schuldenaars.
De lijst met maatregelen die Stiglitz voorstelt is lang en bevat onder meer een Europees systeem van depositogarantie, een eenmaking van het bankwezen, een betere verdeling van de schuldenlast en een grotere rol voor het begrotingsbeleid in het stimuleren van groei en werkgelegenheid. Dat die maatregelen op dit moment politiek quasi onverkoopbaar zijn, is één ding. Maar het belangrijkste obstakel bevindt zich in het centrum van het oude continent: Duitsland. De weerstand tegen de eurozone als "transferunie" is zodanig diepgeworteld, dat die er waarschijnlijk nooit zal komen, vreest Stiglitz, die dan maar een staatsbegrafenis van de euro voorschrijft.
Zo'n mislukking, of het louter erkennen van falen, kan of wil geen enkele Europese leider zich permitteren. Europa lijkt dus gedoemd om nog een aantal jaren verder aan te modderen. Tot er misschien echt radicale beslissingen nodig zullen zijn. In welke richting die zullen gebeuren, weet niemand.
Lees het volledige stuk van The New Yorker via deze link.
