Vandermeersch werd bij NRC Handelsblad binnengehaald omdat de krant dringend aan vernieuwing toe was. Op de redactie hadden ze het gevoel dat ze alles al hadden geprobeerd, en daarom werd er een veelbelovende buitenlander binnengehaald als ware hij 'de verlosser', volgens Vrij Nederland.
Na anderhalf jaar onder zijn leiding blijkt echter dat het niet al rozengeur en maneschijn is. Zeker naar aanleiding van de sensationele en inaccurate berichtgeving over de zaak van prins Friso kwam de stroom van kritiek op gang. Vandermeersch zou in het verhaal van prins Friso te lang achter zijn journaliste zijn blijven staan, hoewel duidelijk was dat ze zwaar over de schreef was gegaan. Na afloop van het hele schandaal stelde Vandermeersch Thom Meens aan om een onderzoek te doen naar wat er was fout gegaan. De conclusies daarvan waren vernietigend, en nogmaals werd bevestigd dat Vandermeersch in de fout was gegaan door zo lang de journaliste te verdedigen.
Angstcultuur
De relatie tussen Vandermeersch en zijn journalisten blijkt volgens Vrij Nederland al van in het begin een heikel punt. De redactie van NRC was nooit zeer hiërarchisch ingesteld. Journalisten gaven onderling kritiek op elkaars werk, waardoor er een sterke interne controle was.
Vandermeersch daarentegen heeft meer voeling met een topdownmentaliteit. Niet alleen gaf hij de krant qua inhoud een heel nieuwe lijn, maar de hele manier van werken moest opnieuw gestructureerd worden. De bruuske manier waarop dat gebeurde, samen met de vele ontslagen, zorgde voor ongerustheid bij de redactie.
Gijsbert Van Es (nrc.next)
'Om te kunnen presteren heb je het vertrouwen nodig dat je veilig bent in de club. Dat vertrouwen is beschadigd'
De onderlinge feedback en de gebruikelijke plenaire redactievergaderingen moesten plaats maken voor dagelijkse mails waarin Vandermeersch de roede niet spaart. Heel wat redacteurs mopperen over die manier van werken. Ze voelen er zich ongemakkelijk bij dat individuele redacteurs bekritiseerd worden in mails die vervolgens naar de hele redactie worden gestuurd.
Nadat het rapport van Meens was verschenen, confronteerde de redactie Vandermeersch met de angstcultuur die heerste bij NRC, waarop de hoofredacteur prompt antwoordde dat ze dan maar moesten verdwijnen. Gijsbert Van Es, de geestelijke vader van de succesvolle ochtendkrant nrc.next, is doorgaans lovend over zijn samenwerking met Vandermeersch, maar heeft hier toch een woord van kritiek. Van Es:
Om te kunnen presteren heb je het vertrouwen nodig dat je veilig bent in de club. Dat vertrouwen is beschadigd.
Extreme make-over
Ondanks zijn soms te botte omgang met zijn journalisten, blijft het wel een feit dat Vandermeersch NRC Handelsblad weer op de kaart heeft gezet. Om dat gedaan te krijgen heeft hij vanaf het moment van zijn aankomst heel wat veranderingen doorgevoerd.
Er kwam een nieuwe buitenlandkatern en twee weekendbijlagen. Er kwam een fluctuatie van personeel op gang: meer dan dertig redacteuren werden uit het colofon gehaald en tegelijkertijd kwamen er ook nieuwe mensen bij vanuit andere media. Vandermeersch wilde ook snijden in het aantal columnisten, en maakte van lifestyle een belangrijke pijler van NRC. Daarnaast introduceerde hij ook de actiejournalistiek, waarover hij zelf zei dat het soms moet kunnen om je verontwaardiging van je af te schreeuwen. En dat terwijl NRC er altijd om bekend stond een zeer beschouwende krant te zijn die onafhankelijk opereert. Al die veranderingen waren misschien wel nodig, maar door de korte periode waarin ze werden doorgevoerd hebben ze bij de redactie voor verwarring gezorgd. Roel Janssen, voormalig medewerker van NRC, vat het samen:
De ene keer brengen ze een actiekrant over Syrië, dan weer een kulverhaal over alleenstaande vrouwen. De consistentie is totaal zoek.
De extreme make-over van NRC heeft ook bij de lezer voor een zekere vervreemding gezorgd. Veel abonnees herkennen hun krant niet meer. Het tempo ligt te hoog en de lezer kan volgens Vrij Nederland niet meer volgen. Wout Woltz, hoofdredacteur van NRC Handelsblad van 1983 tot 1990, zegt daarover:
Vandermeersch moet meer marktgericht werken dan wij ooit deden. Dat zie je aan bijlagen als Lux en DeLUXE en aan de verkoop van wijn en reizen. Laatst hadden ze geloof ik bedden in de aanbieding. Daar ben ik niet zo vreselijk enthousiast over. Als je daarmee de krant kunt laten voortbestaan, moet je die prijs misschien betalen. Maar het moet niet ontaarden in een soort mailinglist voor interessante aanbiedingen waar je een krant bij krijgt.
Roel Janssen (oud-medewerker NRC)
'De ene keer brengen ze een actiekrant over Syrië, dan weer een kulverhaal over alleenstaande vrouwen. De consistentie is totaal zoek'
Dilemma’s van de hoofdredacteur
Naast de kritiek op zijn leiderschap van de redactie en de wel zeer marktgerichte koers die NRC Handelsblad nu vaart, heeft Vandermeersch nog steeds te kampen met de naschokken van het Friso-schandaal. Er gingen heel wat stemmen op dat hij had moeten aftreden, zeker na het vernietigende rapport van Thom Meens.
Vandermeersch zelf lijkt er koel onder te blijven en peinst er volgens Vrij Nederland niet over om een stap opzij te zetten.
Het zijn de dilemma's van een hoofdredacteur. Ik moet vernieuwen zonder trouwe lezers te verliezen. Enige journalistieke onrust is nodig, maar hoeveel kan een redactie hebben? De zaak-Friso kwam in ieder geval op een uiterst slecht moment. Ik hoop dat het een incident was en geen exponent van mijn beleid.
