De discussies die de afgelopen dagen werden gevoerd over de communautaire onderhandelingen blijven surrealistisch. De deelnemende partijen willen breed uitsmeren dat een akkoord gesloten is, maar weigeren de besluiten vrij te geven. Het is waarschijnlijk de optelsom van de Belgische pacificatiebesluitvorming die bij geheimhouding gebaat is en een politieke klasse die door journalisten gedwongen wordt om te communiceren.
Blauw-blauw
De rol van journalisten bij politieke gebeurtenissen, werd vrijdag in een interview met De Morgen nogmaals verwoord door Joris Luyendijk. Het idool, zo stel ik het mij voor, van horden studenten journalistiek houdt tegenwoordig een blog bij voor The Guardian over het financiële leven in Londen, maar mocht in de krant ook de conclusies uit zijn vorige boekje over de Haagse politiek – ik recenseerde Je hebt het niet van mij, maar… voor Apache, u zou het beter zelf lezen – hernemen.
Luyendijk heeft het over
een systeem waarin journalisten en politici dealtjes sluiten voor primeurs, dealtjes waardoor ze andere dingen blauw-blauw moeten laten. De enige reden waarom politici nu willen praten is om met bagger te gooien of een visje uit te werpen. In het eerste geval moet je als journalist weigeren, want bagger is altijd oninteressant. In het tweede geval ben je gewoon uitgekozen om die dag hun verlengstuk te zijn, hun pr-man. Ook dan had je nee moeten zeggen.
Alleraardigst van De Morgen dat ze haar lezers in herinnering brengt hoe haar journalisten werken.
Met goede wil
Daar laat de krant het zelfs niet bij. Voor lezers die misschien denken dat Luyendijk een verwarde jongeman is die niet goed weet wat hij met zijn leven aanmoet, gaf De Morgen maandag een eigen voorbeeld. Martin Buxant – een politieke journalist van La Libre Belgique die binnenkort naar De Morgen overstapt – heeft een wekelijkse column waarin hij schrijft over zijn baan. Vorig week beschreef hij daar precies in hoe hij zichzelf door politici laat gebruiken als pr-man.
“Woensdagnamiddag: onderhandelaar nummer 1. ‘ Hallo, Martin? We hebben een akkoord. Het is echt ongelooflijk, we hebben alles binnengehaald.’ ‘Il y a un quasi accord sur la nomination des bourgmestres et sur la scission de BHV. Le CD&V bouge’, schrijf ik op mijn Twitteraccount,” noteert de jongen. Ik wil best beweren dat Twitter een waardeloos medium is en dat het niet uitmaakt wat iedereen daar op pleurt, maar ik geloof niet dat Buxant van dezelfde school is.
Met goede wil kan je hierin misschien een eerlijke poging van een journalist zien om zijn lezers een inkijk te geven in zijn werk, maar wanneer hij vervolgens door met losse flodders op de boodschapper te schieten komaf maakt met de enige kritiek die hij vermeldt, blijkt dat hij daar in het geheel niet in geïnteresseerd is. Buxant denkt er niet aan zijn metier in vraag te stellen.
Hun eigen praatjes indachtig
Hij is niet alleen. Letterlijk zelfs. De hele troep politieke journalisten die rond de onderhandelingen zwermt, heeft iets sektarisch. Het ziet er steeds zinloos uit – Luyendijk gaat in Je hebt het niet van mij, maar… op zoek naar de redenen daarachter, en blijkbaar durft niemand de ongeschreven wet te breken dat journalisten daar moeten staan – maar zij maken zich op die manier volledig afhankelijk van wat politici en voorlichters hen toespelen. Ze nemen genoegen met de rol van doorgeefluik. Naar de meerwaarde daarachter valt waarschijnlijk nog decennialang te raden.
Wat het vooral oplevert zijn journalisten die, zoals Luyendijk in De Morgen zegt, niet voor hun lezers maar voor de Wetstraat werken. Dat stompt hen zodanig af dat ze lezers soms met de meest belabberde analyses lastig vallen. Zo schreef Steven Samyn zaterdag – hij publiceerde eerder samen met Buxant een prullerig boekje over de Belgische monarchie – dat het akkoord over Brussel-Halle-Vilvoorde als een Zwarte zwaan moest worden gezien, zoals Nassim Taleb die enkele jaren geleden definieerde. Zulke nonsens kan je enkel bedenken als je diep met je hoofd in het achterste van de Wetstraat zit.
De Morgen is erg trots op de komst van Martin Buxant. Een Franstalige journalist die voor een Nederlandstalig medium werkt, schijnt een journalistieke revolutie te zijn. De kloof tussen het journaille in de Wetstraat en de burgers van een democratie is echter veel dieper dan de taalgrens. Sommigen bouwden een carrière op de praatjes van politici, terwijl ze die – hun eigen, gewichtige praatjes over hun vak indachtig – zouden moeten bestrijden. Het zal de commerciële druk wel zijn.
