De armoedecijfers stijgen jaar na jaar. Een op vijf kinderen groeit op in armoede en dat aantal zal de komende jaren blijven toenemen. Het is van cruciaal belang dat die grote groep kinderen niet uitgesloten geraakt van georganiseerde vrije tijd.
Daarnaast is er ook de grote diversiteit, die hoofdzakelijk in de steden duidelijk zichtbaar is. Gezinnen met een buitenlandse origine zijn niet altijd vertrouwd met het Vlaamse verenigingsleven. De ouders van die gezinnen hebben soms zelf niet in een jeugdbeweging of sportclub gezeten. Hun kinderen zijn als het ware pioniers.
Een andere (zeer actuele) uitdaging van onze maatschappij zijn de stijgende mentale problemen waar jongeren mee worstelen. Ook voor hen kunnen verenigingen een grote meerwaarde bieden.
Tenslotte is er ook nog de grote verandering in gezinssamenstellingen. Zo zijn er steeds meer alleenstaanden die werk en ouderschap combineren. Voor hen is het niet altijd eenvoudig om financieel rond te komen en het verenigingsleven van hun kind(eren) praktisch geregeld te krijgen.
Mee met de tijd
Niet alle sportclubs en jeugdwerkinitiatieven zijn aangepast aan die evoluties. Velen zijn (onbedoeld) traditioneel en vastgeroest in hun manier van werken. De veranderingen zijn niet evident, zeker niet wanneer je weet dat veel verenigingen uitsluitend door vrijwilligers worden gerund, die niet altijd de beste ondersteuning krijgen in het uitvoeren van hun taken. De niet-aangepaste verenigingen gaan het de komende jaren moeilijker en moeilijker krijgen om succesvol te blijven.
243 sociale sportinitiatieven rukken zich los uit hun klassieke taak om sport aan te bieden naar een bredere aanpak, waarbij er ook aandacht is voor gezondheid en welzijn, onderwijs en tewerkstelling
Daartegenover zien we een toename van hybride verenigingen, die een meer holistische aanpak hanteren. Denk aan verenigingen die naast hun werking ook huiswerkbegeleiding aanbieden voor of na hun aanbod, verenigingen die inspelen op de meer kwetsbare burgers met kortingstarieven of tweedehandsmateriaal, of jeugdwerkingen die een buddysysteem opstellen om nieuwkomers in de vereniging een warm onthaal te bieden.
In april 2020 waren er 243 sociale sportinitiatieven geregistreerd. Zij rukken zich los uit hun klassieke taak om sport aan te bieden naar een bredere aanpak, waarbij er ook aandacht is voor gezondheid en welzijn, onderwijs en tewerkstelling. Daardoor krijgen deelnemers op meerdere vlakken ondersteuning om te groeien en sterker te worden. Die aanpak werkt: tal van werkingen groeien uit tot grote namen. Denk bijvoorbeeld aan City Pirates in Antwerpen, die als voetbalclub met een sociale insteek voor heel wat kinderen een rots in de branding is.
Samen sterker
Eind 2019 werd Het platform voor sociaal-sportieve praktijken opgericht, waarin sociale sportinitiatieven zich verenigen en ijveren voor verandering op allerlei vlakken. Er werd een memorandum ondertekend door 36 organisaties met vijf grote pijlers: erken onze sportieve en sociale identiteit, geef ruimte om op beleidsmatig vlak mee te praten, ondersteun de nieuwe professional als maatschappelijke sportcoach, zorg voor meer sociale accenten in de bestaande opleidingen (initiator, trainer, monitor) en maak tenslotte ruimte om relevant onderzoek te voeren.
Verschillende lokale overheden en Sport Vlaanderen zijn zich bewust van de sterke aanwezigheid van sociaal-sportieve praktijken. Een praktische vertaling in het beleid laat soms nog op zich wachten. Wel werkt Sport Vlaanderen momenteel aan een voorstudie voor de invulling van de plek die sociaal-sportieve initiatieven binnen het sportlandschap moeten krijgen.
Niet te onderschatten
Er ligt een kans voor elke sportclub en elk jeugdwerkinitiatief in Vlaanderen bij te dragen aan de zorgende inclusieve maatschappij van morgen. Aan sport en ontspanning voor kinderen en jongeren ongeacht hun financiële middelen, mentale problematiek of afkomst.
Daarom willen we alle verenigingen oproepen om na te denken over hun vereniging van de toekomst. Hoe kan je als vereniging toegankelijker zijn voor kwetsbare groepen? Hoe kan je leden beter, breder, ondersteunen? Elke sociaal-sportieve praktijk kan een voorbeeld zijn voor hoe het anders kan. Daarbij is de ondersteuning van de (lokale) overheden belangrijk, om de verenigingen de (adem)ruimte te bieden om in te zetten op verandering.
Verenigingen staan heel dicht bij de mensen en kunnen echt het verschil betekenen.
